Αρχική | Εκτύπωσε ή Αποθήκευσε ως PDF | Αποθήκευσε ως WORD | Αποθήκευσε ως HTML

Τεράστια η διαφορά της δεξιάς κουλτούρας με την αριστερά

Αιμίλιος, Ζαχαρέας

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, 2004-02-19


Η επιλογή του χρόνου, ελάχιστες μέρες πριν από τις εκλογές, αλλά και η μορφή του άλματος ορισμένων επιλέκτων πολιτικών και διανοητών από τη δεξιά και την αριστερά προς τα κόμματα εξουσίας, στέρησε τη δυνατότητα να στοχαστεί η κοινή γνώμη σ’ αυτό που αποκαλείται κατάργηση των διαχωριστικών γραμμών μεταξύ δεξιάς και αριστεράς.





Για την ώρα παραμένει η πικρή γεύση πως «η απόλαυση των απολαύσεων», ορισμός που διατύπωσε ο Μιλοβάν Τζίλας για την πολιτική εξουσία, αποτελεί τον πρωταρχικό σκοπό, με αποτέλεσμα να επικάθεται στην κοινή γνώμη και ιδίως στη νεολαία μια ισχυρή δόση κυνισμού και μηδενισμού. Φαίνεται ότι στον τόπο μας επιτρέπονται τα πάντα, εκτός από το μεγαλείο της σιωπής...

Αντιθέτως προς ό,τι λέγεται επιπολαίως, πως καταργούνται, δήθεν, οι διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στην αριστερά και στη δεξιά, στην πραγματικότητα η διαφορά είναι χαώδης. Αναφέρεται όμως στο πεδίο των αξιών και όχι σ’ εκείνο της καθημερινότητας, ιδίως όπως αυτή προέκυψε ύστερα από την πτώση του κομμουνισμού και την αναμφισβήτητη κυριαρχία του καπιταλιστικού προτύπου. Και είναι το πεδίο των αξιών που η προβληματική της δεξιάς κουλτούρας έχει αποκτήσει θεωρητικό ενδιαφέρον, αρχής γενομένης από τα μέσα της δεκαετίας του ’70.

Η κουλτούρα της δεξιάς δεν αφορά ένα αγωνιστικό ιδεολογικό πλαίσιο, ένα πολιτικό κόμμα ή ένα εξειδικευμένο πρόγραμμα, αλλά μια forma mentis, ένα σύνολο προσδοκιών, μια νοοτροπία, έναν τρόπο του σκέπτεσθαι και του υπάρχειν. Αυτό το αρχιπέλαγος των ιδεών και ευαισθησιών αποκαλούμε, για λόγους συνεννοήσεως, «δεξιά».

Βεβαίως, δεν είναι δυνατόν σ’ ένα άρθρο να διατυπωθούν οι νέοι προσανατολισμοί των δυνάμεων εκείνων που αποκαλούνται από τους αντιπάλους τους «δεξιά», έχει όμως σημασία να επισημανθούν δύο καινούργια στοιχεία. Πρώτον, πως η δεξιά απομακρύνεται πλέον από τα παλαιά προσδιοριστικά της πρότυπα. Ο ναζισμός π.χ. ήταν «δεξιά»; Και δεύτερον, στην περίπτωση που γίνονται δημοσκοπήσεις πάνω σε έννοιες - «κλειδιά» της δεξιάς συλλογιστικής, μεγάλος αριθμός οπαδών των άλλων πολιτικών κομμάτων, και της αριστεράς συμπεριλαμβανομένης, θα υποστήριζε τις απόψεις αυτές, επειδή αποτελούν τμήμα του «κοινού αισθήματος» και των πολιτισμικών καταβολών αυτού του τόπου. Το ίδιο όμως ισχύει και για άλλες χώρες, όπως Ιταλία, Ισπανία, Γαλλία.

Κατ’ αρχήν, ο νεοφιλελευθερισμός δεν αποτελεί αποκλειστικά το διανοητικό και ιδεολογικό οπλοστάσιο της δεξιάς, όπως υποστηρίζει η παραδοσιακή αριστερά. Στις διάφορες εκδοχές της τα τελευταία χρόνια η πολιτισμική και η μετα-πολιτική διάσταση των φαινομένων αποκτά βαρύνουσα θέση στη στρατηγική της δεξιάς.

Επιδιώκοντας να ζωντανέψει ένα κοινό αίσθημα, άσχετο προς το παρελθόν της, η κουλτούρα της δεξιάς υποστηρίζει πως ο άνθρωπος ταυτίζεται με την κουλτούρα και όχι με το αίμα ή τη ράτσα του. Απομακρύνεται έτσι από τη φασιστική και εθνικιστική δεξιά, καθώς και από τον ρατσισμό. Στην προκειμένη περίπτωση εισέρχεται και διαδραματίζει σπουδαίο ρόλο στη στρατηγική της, η έννοια της διαφορετικότητας και η ανάδειξή της ως μεγάλου αγαθού. Η δεξιά αποδέχεται την κουλτούρα του άλλου ως στοιχείο θετικό, εφόσον όμως ο άλλος παραμένει στο σπίτι του!

Προσπαθώντας να γίνει σύνθεση των διαφορετικών απόψεων της δεξιάς κουλτούρας της τελευταίας περιόδου προσδιορίζουμε τη βασική επιχειρηματολογία. Το ν’ ανήκεις στη δεξιά σημαίνει πως εξαίρεις τη διαφορετικότητα του κόσμου σ’ όλες τις εκδοχές. Σημαίνει ν’ αποδέχεσαι την πραγματικότητα όπως είναι. Αντιθέτως, αριστερά σημαίνει θεοποίηση της ισότητας, σημαίνει οικουμενικότητα μέσω μιας κανονιστικής συμπεριφοράς. Η δεξιά θεωρεί πως η διαφορετικότητα είναι αγαθό που πρέπει να καλλιεργηθεί, ενώ η αριστερά, όπου διαπιστώνει την ύπαρξη ανισοτήτων, βλέπει πως υποκρύπτεται αδικία.

Η δεξιά πιστεύει ότι οι ανισότητες είναι ο μόνος τρόπος για να υπάρξει ευημερία και πρόοδος, αφού η ισότητα λειτουργεί ως εξισωτικός θεσμός της φτώχειας. Επιπλέον, η αριστερά ταυτίζεται με τη συνεχή δράση προκειμένου ν’ αλλάξει την ανθρώπινη φύση, ήτοι και την κοινωνία, εκκινώντας από μια κανονιστική ιδέα που έχει οικουμενικό χαρακτήρα. Τη δεξιά τη χαρακτηρίζει ο ρεαλισμός. Αποδέχεται και σέβεται τις διαφορές, όχι μόνο τις ατομικές, αλλά κυρίως τις εθνικές. Βεβαίως υπάρχει και στη δεξιά ένας πυρήνας ιδεών διορθωτικών του κόσμου, οι απόψεις όμως αυτές θεωρούνται βαρίδια του παρελθόντος, όπως ήταν ο φασισμός.

Η σύγχρονη «κουλτούρα της δεξιάς» θεωρεί πως ο φασισμός και ο κομμουνισμός βρίσκονται πίσω από τον κόσμο, ως κτηνώδεις και ηττημένες μορφές του παρελθόντος, που αποσκοπούσαν μέσω ολοκληρωτικών ψευδαισθήσεων να μεταφέρουν τη δημοκρατία του ουρανού στη Γη!

Η κουλτούρα της δεξιάς στην ευρύτερη μορφή της ταυτίζεται ή συνδέεται στενά με την παράδοση του τόπου. Η θρησκεία, οι μύθοι, οι τελετουργίες, τα ήθη και έθιμα έχουν διαπεράσει επί αιώνες τους λαούς και αποτελούν μια θεώρηση του κόσμου, με την οποία συμπίπτει η κουλτούρα της δεξιάς, ίσως και εξ αντιδιαστολής προς την πολιτισμική ηγεμονία της αριστεράς στους άλλους τομείς.

Η κουλτούρα της δεξιάς κατανοεί τη θρησκεία κυρίως από την πλευρά των κοινωνικών δεσμών, ήτοι ως απαραίτητο κοινό αίσθημα για κάθε μορφή κοινωνικής συνοχής. Σ’ αυτό το πλαίσιο αναγνωρίζεται η σημασία του μύθου της τελετουργίας, του συμβόλου όχι με τη συμβατική μορφή εκφράσεως αλλά με τη διαισθητική μετα-εμπειρική, μετα-ορθολογιστική διαισθητική γνώση των πραγμάτων.

Αναφορικά με τη σχέση κουλτούρα της δεξιάς, το μοντέλο διακυβέρνησης όπως προκύπτει στις χώρες της Ε.Ε. όπου η δεξιά είναι κυβέρνηση και εκεί όπου διεκδικεί την εξουσία, η πρόταση προς την κοινή γνώμη είναι περίπου η εξής: Υποστηρίζεται η ισχυρή ηγεσία, η ελευθερία και η ασφάλεια, η απόρριψη της αριστεράς, η στήριξη των κοινοβουλευτικών θεσμών, η δυσπιστία προς την κυριαρχούσα ολιγαρχία, η ολιγότερη κομματική παρέμβαση για την επίλυση προβλημάτων, η άμεση επικοινωνία της ισχυρής ηγεσίας με τον λαό χωρίς περιττές διαμεσολαβήσεις κ.λπ.

Σε παγκόσμιο επίπεδο δύο είναι οι κύριες μορφές με τις οποίες εκφράζεται η δεξιά. Η φιλελεύθερη και «η λαϊκίστικη». Και για τις δύο, ο κύριος αντίπαλος είναι η αριστερά. Για τη φιλελεύθερη δεξιά η αντιπαλότητα εκφράζεται, εν ονόματι της ελευθερίας, εναντίον του συγκεντρωτισμού της αριστεράς, για τη λαϊκίστικη δεξιά, εν ονόματι των εθνικών καταβολών, εναντίον του αριστερού διεθνισμού. Η αριστερά, και για τις δύο εκδοχές της δεξιάς, εξακολουθεί να διατηρεί τη γιακωβίνικη νοοτροπία, δηλαδή, ονειρεύεται έναν καλύτερο κόσμο, θυσιάζοντας τον υπάρχοντα, με αποτέλεσμα η σύγκρουση του «ρεαλισμού» (δεξιά) με την «ουτοπία» (αριστερά) να παραμένει διαχρονική.

Προκύπτει λοιπόν από τη συνοπτική έκθεση των απόψεων, που αποτελούν τμήμα της δεξιάς κουλτούρας, πως η διαφορά με την αριστερά είναι τεράστια. Πρόκειται για άλλον τρόπο του σκέπτεσθαι και του πράττειν. Η είσοδος όμως της «δεξιάς» (Μάνος, Ανδριανόπουλος) στην «αριστερά» (ΠΑΣΟΚ) ανοίγει τον δρόμο για ένα γόνιμο διάλογο γύρω από το σοβαρό αυτό ζήτημα του πρακτικού και του θεωρητικού μας βίου.




ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 19/02/2004



Εκτύπωση στις: 2024-03-28
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=512