Υπάρχουν κι άλλοι δρόμοι
Γιάννης, Σακιώτης
Κυρ. Ελευθεροτυπία, 2005-03-20
Η βιοτεχνολογία έχει δεχτεί σκληρές επικρίσεις από το οικολογικό κίνημα για την παραγωγή των γενετικά τροποποιημένων τροφίμων (ΓΤΟ).Το ζήτημα δεν έχει μέχρι σήμερα τεθεί με διεξοδικό τρόπο στη δημόσια συζήτηση, καθώς έχει επικρατήσει μια φοβική τάση των επικριτών της βιοτεχνολογίας που απορρίπτουν εκ προοιμίου τις γενετικά τροποποιημένες καλλιέργειες, αγνοώντας ωστόσο τις σπουδαίες δυνατότητες εξοικονόμησης πόρων και αύξησης της παραγωγικότητας -κεντρικές στοχεύσεις του οικολογικού κινήματος- που μπορεί να προσφέρει η βιοτεχνολογία. Ολα αυτά, εφόσον βέβαια οι πειραματισμοί τους οποίους διεξάγει κατευθύνονται προς την αναζήτηση αειφορικών μεθόδων καλλιέργειας, δοκιμάζονται επί αρκετά χρόνια ώστε η εισαγωγή τους σε μαζική κλίμακα να μην κρύβει «δυσάρεστες εκπλήξεις» για τη φύση και τους ανθρώπους και διέπονται από τους κανόνες της βιο-ηθικής.
* Φταίει άραγε αποκλειστικά ο κακός καπιταλισμός και η παγκοσμιοποίηση για την έκρηξη των ΓΤΟ; Εάν κρίνει κανείς από τη «σοσιαλιστική» Κίνα, που έχει ήδη εισαγάγει τα μεταλλαγμένα είδη, τα οποία προγραμματίζει να παράγει σε τεράστιες ποσότητες τα επόμενα χρόνια, το συμπέρασμα είναι ότι οι ΓΤΟ δεν αποτελούν υπόθεση αποκλειστικά των πολυεθνικών κολοσσών που επιδιώκουν την επιβολή των υβριδίων που κατασκευάζουν.
Η διαπίστωση αυτή δεν συνεπάγεται ότι δεν υφίσταται η λυσσαλέα προσπάθεια για ολιγοπωλιακό έλεγχο της διεθνούς αγοράς πολλαπλασιαστικού υλικού από λίγες πολυεθνικές. Ούτε μπορεί να παραβλέψει κανείς το γεγονός ότι μέσα στον εξαιρετικά περίπλοκο δαίδαλο της κατοχύρωσης πατεντών του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου τελικά οδηγούμαστε στην εξόντωση και ισοπέδωση της γενετικής ποικιλότητας, με ανυπολόγιστες ακόμη συνέπειες για την οικονομική επιβίωση του αγροτικού κόσμου και την ποιότητα των παραγόμενων προϊόντων σε Βορρά και Νότο.
* Υπάρχει όμως και η άλλη όψη του νομίσματος. Ο σκληρός ρεαλισμός της συνεχιζόμενης αύξησης του παγκόσμιου πληθυσμού (γύρω στα 6,5 δισεκατομμύρια σήμερα, γύρω στα 11 δισεκατομμύρια στα μέσα του 21ου αιώνα), γεγονός που θέτει επί τάπητος ένα άμεσο αίτημα: περισσότερα τρόφιμα, τώρα!
Για να αποκτήσει ο πλανήτης ένα βιώσιμο μοντέλο διατροφής, ικανό να εξασφαλίσει άριστη δίαιτα στον σημερινό παγκόσμιο πληθυσμό, απαιτείται μια «διατροφική επανάσταση», που θα σημάνει την απαγκίστρωση του διατροφικού προτύπου του Βορρά από την πρωτεΐνη και τις τεράστιες ποσότητες δημητριακών που απαιτεί η παραγωγή της (ενδεικτικά σε κάθε Αμερικανό αντιστοιχούν 860 κιλά δημητριακών ετησίως, κυρίως έμμεσα, καθώς η ζωική πρωτεΐνη που καταναλώνει απαιτεί μεγάλες ποσότητες δημητριακών που χορηγούνται στα εκτρεφόμενα ζώα ως ζωοτροφή).
Ωστόσο, ο μοναδικός πολιτικός και κοινωνικός χώρος που έχει θέσει με έμφαση το ζήτημα της αλλαγής του διατροφικού μοντέλου, το οικολογικό κίνημα, δυστυχώς δεν είναι σε θέση να επιβάλει στις ιθύνουσες ελίτ μια απόφαση που με τους συμβατικούς όρους άσκησης πολιτικής θα συνεπάγεται ένα αλυσιτελές πολιτικό κόστος. Επομένως, ο δρόμος της προσπάθειας για αύξηση της παραγωγικότητας των καλλιεργούμενων γαιών στο όνομα της εξασφάλισης της παγκόσμιας διατροφής γίνεται εκ των πραγμάτων μονόδρομος.
* Με δεδομένη την απροθυμία για μια ριζική αλλαγή του διατροφικού προτύπου, πρέπει άραγε να απορρίψουμε εξ ολοκλήρου τη γενετική τροποποίηση; Ή μήπως υπάρχει κάποιος δρόμος ήπιας τροποποίησης που εντάσσεται και αποδέχεται ένα σώμα κανόνων βιο-ηθικής;
* Ας δούμε μια διαφορετική όδευση. Οπως αυτή του Διεθνούς Ινστιτούτου για την Ερευνα του Ρυζιού (International Rice Research Institute), το οποίο εδρεύει στις Φιλιππίνες και ασχολείται με τη βιοτεχνολογική έρευνα. Το ινστιτούτο αυτό κατασκεύασε στα εργαστήριά του ένα υπερ-αποδοτικό υβρίδιο ρυζιού, που αποδίδει 25% περισσότερη βρώσιμη ποσότητα και απαιτεί πολύ μικρότερες ποσότητες λιπασμάτων και νερού.
Στο στάδιο της πειραματικής καλλιέργειας το νέο υβρίδιο αποδείχτηκε ότι ήταν ευπρόσβλητο σε μικρόβια και φυτασθένειες. Για να αντιμετωπιστεί η κατάσταση η νέα ποικιλία δόθηκε σε αγρότες οι οποίοι τη διασταύρωσαν με ποικιλίες που ήδη καλλιεργούσαν, έτσι ώστε να επιτευχθούν καλύτερες προσαρμογές στο εκάστοτε μικροκλίμα, την εδαφική σύστασή και τις ασθένειες κάθε περιοχής. Τα αποτελέσματα ήταν ιδιαίτερα θετικά.
* Η ποικιλία αυτή δημιουργήθηκε στα βιοτεχνολογικά εργαστήρια και αποτέλεσε προϊόν συνδυασμού πληροφοριών που προέρχονται από μια τεράστια ποικιλία γενετικού υλικού 80.000 ήδη γνωστών ποικιλιών και πάντως όχι από άλλα είδη, φυτικά η ζωικά, υπακούοντας στον κανόνα της φυσικής διαδικασίας. Με την ιδιαιτερότητα ότι τρέχει γρηγορότερα από αυτήν, καθώς οι πιθανές διασταυρώσεις που θα έκανε από μόνη της η φύση θα χρειάζονταν πολλαπλάσιο χρόνο. Πρόκειται για μια διαδικασία την οποία δεν μπορεί να απορρίψει κανείς, πολύ απλά διότι, με τη λογική του «περιμένουμε και βλέπουμε», η πείνα θα συνεχίσει να θερίζει.
* Είναι κάτι ανάλογο σαν να απαιτούσε ένα προοδευτικό κίνημα τη μη ανάπτυξη εμβολίων και φαρμάκων για την πρόληψη και την αντιμετώπιση των θανατηφόρων ασθενειών. Δεν πρέπει όμως να λησμονούμε ως είδος την προϋπάρχουσα συνθήκη της περατότητας της βιόσφαιρας, συνθήκη που επιβάλλει ανάπτυξη με μέτρο, χωρίς πάντως να χάσει η ανθρωπότητα τη δυνατότητα για πρόοδο. Τη δυνατότητα δηλαδή για διαρκείς βελτιώσεις στους ποιοτικούς όρους διαβίωσης του συνόλου του ανθρώπινου πληθυσμού, σε μια ισορροπημένη σχέση με τη φύση.
Μέσα από τον δρόμο της βιο-ηθικής προφανώς υπάρχει εναλλακτική και ασφαλής όδευση για τους ΓΤΟ.
Εκτύπωση στις: 2024-04-16
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=558