Αρχική | Εκτύπωσε ή Αποθήκευσε ως PDF | Αποθήκευσε ως WORD | Αποθήκευσε ως HTML

Σύνοδος κορυφής στη σκιά του “selective default”

Ελίζα, Παπαδάκη

Αυγή της Κυριακής, 2011-07-17


Μια σοβαρή επιδείνωση στη διάγνωση της κρίσης του χρέους μας παρακολουθήσαμε, εκτός και εντός ελληνικών συνόρων, όλη την περασμένη εβδομάδα. Παρά τις απειλές που φέρνει στην πράξη αυτή η χειρότερη εικόνα, για εμάς αλλά και για ολόκληρη την Ευρωζώνη πλέον, ουσιαστική πρόοδος στην αναγκαία πολιτική αντιμετώπιση της κρίσης δεν έχει σημειωθεί. Μένει να φανεί τι θα αποδώσει η έκτακτη Σύνοδος Κορυφής που συγκάλεσε αργά προχθές ο πρόεδρος της Ε.Ε. Χέρμαν Βαν Ρομπάι για την ερχόμενη Πέμπτη.

Λίγες ώρες πριν συγκληθεί η Σύνοδος Κορυφής, η Γερμανίδα καγκελάριος Άγγελα Μέρκελ δήλωνε αντίθετη σε νέα συνάντηση των Ευρωπαίων ηγετών, όσο δεν υφίσταται συγκεκριμένο σχέδιο για το νέο χρηματοδοτικό πακέτο που χρειάζεται η χώρα μας την επόμενη τριετία. Ανήγγειλε ότι θα μετάσχει στη Σύνοδο, αλλά, όπως δήλωσε εκπρόσωπός της, «υποθέτουμε ότι ο Βαν Ρομπάι τη συγκάλεσε με την πεποίθηση ότι ώς την Πέμπτη θα υπάρχει μια λύση για την Ελλάδα».

Σημαντικό τμήμα του πακέτου, με επιμονή της κ. Μέρκελ θα αποτελούσε η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα, των τραπεζών και ασφαλειών δηλαδή που κατέχουν ελληνικά κρατικά ομόλογα. Την επεξεργασία και εισήγηση ενός τέτοιου σχεδίου προς το Eurogroup είχε αναλάβει ο πρόεδρος της Οικονομικής και Χρηματοοικονομικής Επιτροπής Βιτόριο Γκρίλι, ο οποίος έως προχθές διαβουλευόταν στη Ρώμη με τραπεζίτες στα πλαίσια του IIF, του Ινστιτούτου Διεθνούς Χρηματοοικονομίας, χωρίς σπουδαία αποτελέσματα, σύμφωνα με όλες τις πληροφορίες.

Πρόκειται ωστόσο για ποιοτική αλλαγή με κεφαλαιώδη σημασία ότι σε σύνδεση ακριβώς με αυτή τη συμμετοχή των ιδιωτών πιστωτών, άρχισε να συζητείται από επίσημα χείλη το ενδεχόμενο «επιλεκτικής χρεωκοπίας» της Ελλάδας. Μόνη η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έχει μείνει πια να αντιστέκεται στην πρόκληση επιλεκτικής χρεωκοπίας ή πιστωτικού επεισοδίου, όπως επέμεινε ο πρόεδρός της ΕΚΤ Ζαν-Κλοντ Τρισέ να καταγραφεί στη δήλωση του Eurogroup της 11ης Ιουλίου. Αλλά με τη σιωπή του στο ζήτημα αυτό -σε αντίθεση με την πάγια θέση του να το αποκλείει μέχρι και τρεις εβδομάδες νωρίτερα- το Συμβούλιο των υπουργών Οικονομικών της Ευρωζώνης φάνηκε τώρα να το εξετάζει. Κάποια μέλη του, είναι αλήθεια, εξακολουθούσαν να το απορρίπτουν, η Ισπανίδα Έλενα Σαλγάδο για παράδειγμα, αλλά την ίδια ώρα άλλα, σαν τον Ολλανδό Γιαν Κεες ντε Γιάκε, δεν έκρυβαν τον ενθουσιασμό τους που αυτός ο δρόμος άνοιξε επιτέλους!

Και το πιο ανησυχητικό ήταν οι επανειλημμένες αναφορές του δικού μας υπουργού Ευ. Βενιζέλου αφότου επέστρεψε από τις Βρυξέλλες και οι απόπειρές του να πείσει την εδώ κοινή γνώμη ότι το selective default είναι ένας απλός βαθμός στην κλίμακα των οίκων αξιολόγησης, που καμία σχέση δεν έχει με χρεωκοπία. Δικαιολογημένα μεν η κυβέρνηση προσπαθεί να θέσει κάποιο φραγμό στην εκμετάλλευση του ζητήματος για αντιπολιτευτικούς σκοπούς, από τη Νέα Δημοκρατία προπάντων: διότι ενισχύει την τάση φυγής των καταθέσεων από τις ελληνικές τράπεζες μεγαλώνοντας το οικονομικό πρόβλημα της χώρας. Σενάρια κατάταξης της Ελλάδας στην κατηγορία αυτή για λίγες μόνο μέρες και κατοπινή γρήγορη αναβάθμιση όντως κυκλοφορούν ευρέως και υποστηρίζονται ιδίως από τους προπαγανδιστές μιας τέτοιας «λύσης». Υποθετικά θα μπορούσε να τα φανταστεί κανείς, την περίπτωση του Ντουμπάι στα τέλη του 2009 υπενθυμίζουν κάποιοι. Πραγματικές διασφαλίσεις ότι έτσι θα εξελίσσονταν τα πράγματα δεν διαθέτει όμως η κυβέρνηση, ούτε φαίνονται ικανοί να παράσχουν με δηλώσεις οι Ευρωπαίοι ηγέτες, αν κρίνουμε από το πόσο αποτυγχάνουν να αποκαταστήσουν ηρεμία στις αγορές με τις διαβεβαιώσεις τους ενάμιση χρόνο τώρα.

«Επιλεκτική χρεωκοπία», «selective default» όπως είναι ο αγγλικός όρος, σημαίνει την αθέτηση της υποχρέωσης πληρωμών που έχει αναλάβει κάποιος, το ελληνικό κράτος εν προκειμένω, απέναντι σε μερικούς από τους πιστωτές του: σε πόσους, για πόσο μεγάλα ποσά; Αυτό στην παρούσα φάση κανείς δεν είναι σε θέση να το αποσαφηνίσει από αυτούς που έχουν ανοίξει τη σχετική συζήτηση, ούτε ο κ. Βενιζέλος. Όσα δικαίως και αν καταμαρτυρεί κανείς στο ολιγοπώλιο των τριών οίκων αξιολόγησης, δεν έχει νόημα να τους ψέγει που έτσι θα χαρακτήριζαν ακόμα και την ιδεατή περίπτωση μιας «εθελοντικής» συμφωνίας τραπεζών που κατέχουν ελληνικά κρατικά ομόλογα να παραιτηθούν από την εξόφλησή τους όταν θα έληγαν και να δεχτούν να τα αντικαταστήσουν με άλλα, μακρύτερης διάρκειας και χαμηλότερου επιτοκίου. Για ποιο λόγο κερδοσκοπικά ιδρύματα θα δέχονταν να χάσουν μέρος από τα κέρδη τους, αν δεν φοβούνταν ότι διαφορετικά θα κινδύνευαν να χάσουν πολύ περισσότερα; Οπότε η έννοια του «εθελοντικού» είναι σχετική.

Από θέσεως ισχύος άλλωστε, αφού δεν έχουν απέναντί τους μιαν ενιαία ευρωπαϊκή πολιτική βούληση και αποφασιστικότητα, οι τράπεζες πρώτα παρουσίασαν ένα ληστρικό σχέδιο εις βάρος της Ελλάδας (γαλλική πρόταση), ενώ μετά την απόρριψή του δεν δείχνουν πρόθυμες να συναινέσουν σε κάποια άλλη λύση, και πάντως όχι για τα 30 δισ. ευρώ που κατά τις γερμανικές επιδιώξεις έπρεπε να φτάσει η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στο δεύτερο πακέτο στήριξης που έχει ανάγκη η Ελλάδα μέχρι το 2014.

Η επαναγορά χρέους μέσω EFSF

Μένει βέβαια το δεύτερο σκέλος για την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους: η δυνατότητα επαναγοράς ομολόγων με πόρους του EFSF, του προσωρινού μηχανισμού για τη χρηματοοικονομική σταθερότητα, στη μειωμένη τιμή που γίνεται η διαπραγμάτευσή τους στη δευτερογενή αγορά. Μαζική ζήτηση θα κινδύνευε όμως να ξανανεβάσει την τιμή τους - περιορίζοντας το όφελος για την Ελλάδα. Στο μέτρο αυτό είχε συγκατατεθεί πάντως ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε στο Eurogroup της 11/7, παρά τις ισχυρές αντιρρήσεις στη χώρα του (και εντός της κυβέρνησης), καθώς χαρακτηρίζεται μη επιτρεπτή «μεταβίβαση» από τις πιο φερέγγυες χώρες που χρηματοδοτούν τον EFSF προς υπερχρεωμένες. Προχθές ο κ. Σόιμπλε παραδεχόταν ότι «αυτή η κρίση εμπιστοσύνης που προκλήθηκε από την Ελλάδα θέτει εν τω μεταξύ σε κίνδυνο το ευρώ ως σύνολο». «Πρέπει να εξασφαλίσουμε η Ελλάδα να μπορέσει να αντέχει και να χρηματοδοτεί το χρέος της», διαβεβαίωνε. Πέρα όμως από το να αποκλείσει άλλη μια φορά τα ευρωομόλογα, απέφυγε να δώσει οποιαδήποτε διευκρίνιση για το πώς θα επιτευχθεί αυτό, παραπέμποντας στο υπό επεξεργασία σχέδιο (συνέντευξη στη Westdeutsche Allgemeine Zeitung).

Αλλά μέσα στη γενική πολιτική ασάφεια, τα όρια μεταξύ εκούσιας και ακούσιας «μετακύλισης» των ελληνικών ομολόγων από τους κατόχους τους, απλής διακράτησής τους για μακρύτερο διάστημα και με χαμηλότερο επιτόκιο, ή και μείωσης (διαγραφής μέρους) της αξίας τους συγχέονται ολοένα περισσότερο στην ευρωπαϊκή δημόσια συζήτηση. Ο πρόεδρος της Commerzbank, της πιο εκτεθειμένης σε ελληνικά ομόλογα γερμανικής τράπεζας, Μάρτιν Μπλέσινγκ υποστήριζε έτσι ότι χρειάζεται το ελληνικό χρέος να μειωθεί κατά 50 δισ. ευρώ. Ένας τρόπος που πρότεινε ήταν η αντικατάσταση ομολόγων με νέα στο 70% της αξίας τους, τριακονταετούς δάρκειας και με επιτόκιο 3,5%, εγγυημένα όμως από την Ευρωζώνη (άρθρο στην Frankfurter Allgemeine Zeitung 12/7).

Την αλλαγή «αφήγησης» των Ευρωπαίων αξιωματούχων -το γεγονός δηλαδή ότι παραδέχονται πλέον την απειλητική πραγματικότητα της κρίσης του χρέους- θεωρεί θετική εξέλιξη ο Μοχάμεντ Ελ Εριάν, διευθύνων σύμβουλος της Pimco, της μεγαλύτερης εταιρείας επενδύσεων σε ομόλογα διεθνώς, επικρίνοντας συνάμα την πολιτική αδυναμία τους να την αντιμετωπίσουν. Επαινεί έτσι το διάβημα Παπανδρέου, την επιστολή στον πρόεδρο του Eurogroup Ζαν-Κλοντ Γιουνκέρ όπου ο Έλληνας πρωθυπουργός ζητάει μια καλύτερη λύση που θα διασφαλίζει τη διατηρησιμότητα του χρέους, πρόσβαση στις αγορές και ανάπτυξη. Αυτό μπορεί να γίνει με δύο τρόπους, λέει ο Ελ Εριάν: Είτε με περισσότερη δημοσιονομική ένωση, μεταβιβάσεις και εγγυήσεις στις πληττόμενες χώρες αντί για ολοένα νέα δάνεια που διογκώνουν το χρέος τους, αλλά και με θυσία μέρους της εθνικής κυριαρχίας όλων των χωρών. Είτε, αν αυτό είναι ανέφικτο πολιτικά, με αναδιάρθρωση χρέους, ενδεχομένως και προσωρινή έξοδο από την Ευρωζώνη… (Financial Times, 15/7).

Η κριτική του ΔΝΤ

Διόλου δεν χρειάζεται, βέβαια, να αποδέχεται κανείς τις απόψεις κορυφαίων παραγόντων του διεθνούς χρηματοπιστωτικού τομέα. Εξ αρχής όμως η γερμανική εμμονή στην εμπλοκή των ιδιωτών είχε ολέθριες επιπτώσεις καθώς διευκόλυνε την εξάπλωση της κρίσης, ενώ ανοίγει πλέον τον ασκό του Αιόλου, εντείνοντας τις πιέσεις προς τη χρεωκοπία.

Κριτική στην Ευρωπαϊκή Ένωση διότι επιδεινώνει την κατάσταση καθυστερώντας να συμφωνήσει το νέο πακέτο για την Ελλάδα ασκούσε από την πλευρά του το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Στην τελευταία του έκθεση, που δημοσίευσε την Τετάρτη, κρίνει ότι η ελληνική κυβέρνηση έχει ανταποκριθεί σε σημαντικό βαθμό στις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει (ως προς τα δημοσιονομικά λαμβάνει υπόψη τα στοιχεία μέχρι τον Μάρτιο, αγνοεί δηλαδή τη χειρότερη εικόνα του Ιουνίου) και προβλέπει ανάκαμψη της οικονομίας από τον επόμενο χρόνο. Αναθεωρεί όμως τις προβλέψεις του για το χρέος, το οποίο ανεβάζει τώρα στο 170% του ΑΕΠ το 2012 (από 159% που έβλεπε ένα τρίμηνο νωρίτερα).

Το ΔΝΤ δεν αντιτίθεται στην εμπλοκή του ιδιωτικού τομέα και εξετάζει τρόπους κάλυψης των αναγκών ρευστότητας προσωρινά μέσω της Τράπεζας της Ελλάδος, σε περίπτωση που η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα αδυνατούσε να δεχθεί ελληνικούς τίτλους ως ενέχυρο. Αλλά εδώ έχουμε να κάνουμε πάλι με τον ασκό του Αιόλου...


Εκτύπωση στις: 2024-03-28
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=6043