Ομότιμος καθηγητής Μεσανατολικών Σπουδών στο Πάντειο και βαθύς γνώστης των τεκταινομένων στον αραβικό κόσμο, ο Αλέκος Κούτσης σχολίασε, λίγες μόλις ώρες από την επιβεβαίωση της είδησης του θανάτου του Μουαμάρ Καντάφι, τις επιπτώσεις στην κατάσταση στη Λιβύη. Η οικοδόμηση κρατικού μηχανισμού θα συναντήσει τεράστιες δυσκολίες...
* Τι σηματοδοτεί ο θάνατος του Καντάφι; Ο γ.γ. του ΟΗΕ Μπαν Κι Μουν δήλωσε ότι πρόκειται για μια νέα μεταβατική περίοδο για τη Λιβύη. Συμφωνείτε;
Νέα περίοδος είναι, αλλά τι είδους; Δεν υπάρχει ενιαίος στρατός ή σώματα ασφαλείας που θα μπορέσουν να επιβάλουν την τάξη και άρα θα πρέπει να συνεχιστεί η παρουσία των νατοϊκών δυνάμεων. Δεύτερον δεν υφίστανται πολιτικοί θεσμοί που θα μπορούσαν να διευκολύνουν τη μετάβαση προς ένα δημοκρατικό καθεστώς.
Από σήμερα μπορεί να δηλώσει ο πρόεδρος του Εθνικού Μεταβατικού Συμβουλίου ότι έχει απελευθερωθεί η Λιβύη από το καθεστώς Καντάφι και ότι από αύριο ξεκινά μια νέα σελίδα που θα πρέπει να καταλήξει στη συγκρότηση νέας κυβέρνησης. Θα χρειαστεί περίπου ένας μήνας για τη συγκρότηση αυτής της προσωρινής κυβέρνησης. Και περίπου ένας χρόνος για τη θέσπιση νέου συντάγματος που θα βάλει τα θεμέλια για τη διεξαγωγή γενικών εκλογών και ανάδειξη νέας Βουλής. Μιλάμε για περίοδο τουλάχιστον ενάμισι έτους από σήμερα...
* Και με την προϋπόθεση ότι δεν θα ξεσπάσει εμφύλιος...
Πράγματι. Αλλά θέλω να υπογραμμίσω και την έλλειψη πολιτικών κομμάτων στη χώρα. Πρέπει να συγκροτηθούν λοιπόν. Όπως διαμορφώνεται σήμερα το περιβάλλον, τα πιο ισχυρά ρεύματα είναι τα ισλαμικά, τα οποία δεν αποδέχονται τον Μουστάφα Τζιμπρίλ ως νέο ηγέτη ισχυριζόμενα, και σωστά, ότι δεν ήταν μαζί με την αντιπολίτευση γιατί μετείχε στην κυβέρνηση του Καντάφι. Τα ισλαμικά κινήματα είναι ισχυρότερα από τα κοσμικά.
Δεύτερον, αυτά τα κινήματα, για να μην θορυβήσουν τη Δύση, δεν προβάλλουν εξτρεμιστικές ιδέες και ισχυρίζονται ότι θέλουν την ίδρυση καθεστώτος τύπου Τουρκίας ελπίζοντας ότι η Δύση θα τα αποδεχθεί. Υποστηρίζουν δηλαδή ένα καθεστώς που θα στηρίζεται στις αρχές του Ισλάμ αλλά θα είναι πολυκομματικό. Αν γίνει αποδεκτό από τη Δύση, τότε τα ισλαμικά κινήματα θα βρεθούν να έχουν τον απόλυτο έλεγχο. Αυτά λοιπόν τα προβλήματα πρέπει να ξεπεραστούν -κάτι που δεν θα είναι εύκολο.
* Πόσο μάλλον που η χώρα δεν βίωσε ποτέ κάποιου είδους κοινοβουλευτισμό...
Όντως, δεν υπάρχει κοινοβουλευτική παράδοση. Πέραν τούτου οι Λίβυοι δεν έχουν και ενιαία εθνική ταυτότητα. Δηλαδή οι Τούρκοι μπορούν να κάνουν ένα δημοκρατικό καθεστώς, αλλά όλοι θεωρούν ότι είναι Τούρκοι. Πώς θα ταυτιστεί κάποιος με ένα δημοκρατικό καθεστώς αν βάζει τη φυλή του πάνω από αυτό; Δεν υπάρχει υποδομή για δημιουργία γενικά αποδεκτής κυβέρνησης.
* Τι ποσοστό υπάρχει να παραμένει ενιαίο το κράτος; Και τι ποσοστό να διαιρεθεί μεταξύ της φτωχής Βεγγάζης και της πλούσιας Τρίπολης;
Τα προβλήματα αυτά θα παραμείνουν και θα εξαρτηθούν από το πώς θα συγκροτηθεί αυτή η προσωρινή κυβέρνηση. Αν στην προσωρινή κυβέρνηση επικρατήσουν οι ισλαμιστές, και μάλιστα ο Μπελχάτζ που είναι ο "διοικητής" της Τρίπολης και που ζήτησε το 1/3 των εδρών της νέας κυβέρνησης, θα υπάρξουν σίγουρα παράγοντες που θα είναι αντίθετοι στην κατάσταση αυτή και τότε θα έχουμε τη διαμάχη στο υψηλό επίπεδο της προσωρινής κυβέρνησης.
Αν γίνει κάτι τέτοιο, από τη στιγμή που στη χώρα υφίστανται διάφορες ένοπλες ομάδες, μπορεί να υπάρξουν συνθήκες εμφύλιου, που είναι δυνατόν να οδηγήσει σε διαίρεση της χώρας...
* Ποια η άποψή σας για τη νατοϊκή επιχείρηση;
Πρέπει να συνδέσουμε την επιχείρηση του ΝΑΤΟ στη Λιβύη με τους στόχους της συμμαχίας μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, όταν έψαχνε λόγο ύπαρξης. Και τον ρόλο αυτόν τον βρήκε με τον πόλεμο κατά της διεθνούς τρομοκρατίας - εξ ου και η ανάμειξή του στον πόλεμο του Αφγανιστάν. Το ΝΑΤΟ κατάλαβε ότι δεν μπορούσε να συνεχίσει αυτή την ανάπτυξη εξωτερικών στρατιωτικών επιχειρήσεων. Και θα παρατηρούσα και το εξής: το ΝΑΤΟ έχει διεξαγάγει περισσότερους πολέμους μετά την πτώση της ΕΣΣΔ από όσους είχε κάνει όσο αυτή υπήρχε!
Αναζητούσε λοιπόν έναν ρόλο κι ο ρόλος του εχθρού του Ισλάμ δεν το συνέφερε. Βρήκε λοιπόν έναν νέο ρόλο ως δύναμη που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί από τη διεθνή κοινότητα, τον ΟΗΕ, με την υποστήριξη των ΗΠΑ: τις αποστολές ανθρωπιστικής βοήθειας. Στο πλαίσιο αυτό, η επιχείρηση στη Λιβύη είναι επιτυχία του ΝΑΤΟ. Έδειξε δηλαδή ότι μπορεί να επεμβαίνει εκεί όπου υφίσταται καταπίεση ανθρωπίνων δικαιωμάτων όταν δρα για την εφαρμογή απόφασης του ΟΗΕ...
* Πρόκειται για την εφαρμογή του νέου δόγματος του ΟΗΕ σχετικά με την προστασία των αμάχων...
Το δόγμα είναι η ευθύνη για την προστασία του άμαχου πληθυσμού, που προϋποθέτει ότι η κυβέρνηση δεν είναι σε θέση να προστατεύσει τους αμάχους της και η προστασία αυτή θα πρέπει να προέρχεται από τον ΟΗΕ με συγκεκριμένους όρους. Στην περίπτωση της Λιβύης υπήρξε παραποίηση της απόφασης του ΟΗΕ, διότι η Γαλλία και η Βρετανία ήθελαν να πετύχουν την απομάκρυνση του Καντάφι για τους δικούς τους λόγους.
Άρα ποιος κερδίζει στη Λιβύη; Το ΝΑΤΟ; Κατά τη γνώμη μου όχι, αλλά η Γαλλία και η Βρετανία, παρότι η Συμμαχία πέτυχε να δείξει ότι μπορεί να επεμβαίνει. Κι ακριβώς επειδή το ΝΑΤΟ τα έκανε μούσκεμα στη Λιβύη, δεν μπορεί να επέμβει τώρα στη Συρία. Γιατί η όλη επιχείρηση της ανθρωπιστικής βοήθειας στηρίζεται σε απόφαση του ΟΗΕ, ο οποίος όμως δεν μπορεί να βγάλει απόφαση για τη Συρία!
* Ούτως ή άλλως στη Συρία οι ΗΠΑ δεν δείχνουν πρόθυμες για επέμβαση...
Μπορεί κανείς να διακρίνει δύο φάσεις στην αμερικανική εξωτερική πολιτική αναφορικά με τη Συρία. Η πρώτη φάση ήταν ότι η Ουάσιγκτον απέκλειε τη Δαμασκό ως στηρίζουσα την τρομοκρατία κ.λπ. Σε αυτή τη φάση υπήρχε και η συμφωνία του Ισραήλ. Όταν ξεκίνησαν οι συγκρούσεις στη Συρία, το Ισραήλ δεν επιθυμούσε την ανατροπή του καθεστώτος, γιατί αυτό που θα ακολουθήσει θα είναι χειρότερο.
Τους τελευταίους μήνες οι ΗΠΑ άλλαξαν στάση επειδή το Ισραήλ άλλαξε στάση, αφού χάλασε τις σχέσεις του με την Τουρκία, και σε αυτό το πλαίσιο η Συρία έρχεται να παίξει έναν νέο ρόλο για το Ισραήλ εναντίον της Τουρκίας. Το Ισραήλ πλέον βλέπει θετικά ανατροπή του καθεστώτος στη Συρία, ώστε οι σουνίτες μουσουλμάνοι να αναλάβουν την εξουσία.
Οι σουνίτες μπορούν να είναι πιο ακραίοι από ό,τι είναι το ισλαμικό κίνημα της Τουρκίας. Θα διασπαστεί και θα δημιουργηθεί κουρδικό κράτος στη Συρία, που θα επιτείνει εκ νέου το κουρδικό πρόβλημα για την Τουρκία. Και μέσα σε αυτό το πλαίσιο, αφού χαθεί η Συρία για το Ιράν, το τελευταίο θα υιοθετήσει σκληρότερη στάση έναντι της Τουρκίας και της Χεζμπολάχ, μήπως συμφέρει το Ισραήλ η πτώση του καθεστώτος Άσαντ;
Δηλαδή ένα σουνιτικό καθεστώς στη Δαμασκό θα εξυπηρετεί καλύτερα τα συμφέροντα του Ισραήλ και των ΗΠΑ από τη στιγμή που το ισλαμικό καθεστώς της Τουρκίας δεν παίζει το παιχνίδι. Γι’ αυτό και οι ΗΠΑ αλλάζουν πολιτική και τώρα εμμένουν να φύγει ο Άσαντ, ενώ ο Ερντογάν ζητά μεν μεταρρυθμίσεις, όχι όμως αποχώρηση του Άσαντ. Όπως και ο Αραβικός Σύνδεσμος.
Οι μόνοι που θέλουν να φύγει ο Άσαντ είναι οι ΗΠΑ, η Γαλλία, η Βρετανία και κάπου - κάπου η Γερμανία, όταν η κ. Μέρκελ ξεχνά τους Έλληνες!
Εκτύπωση στις: 2024-04-24
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=6295