Τα in memoriam σχόλια για τον Χ. Φλωράκη
«Μήπως είστε ΚΚΕ;»
Θανάσης, Γεωγακόπουλος
Ελευθεροτυπία, 2005-06-06
Η εθνική συναίνεση που εκφράστηκε πάνω από το φέρετρο του εκλιπόντος Χαρίλαου Φλωράκη και τα θετικά in memoriam σχόλια του συνόλου του πολιτικού κόσμου και των media, ήταν δείγμα υγείας και προόδου του πολιτικού μας πολιτισμού. Ταυτόχρονα, όμως, δημιούργησαν αρκετά ερωτήματα για τις συντεταγμένες της ελληνικής πολιτικής κουλτούρας.
Κι αυτό γιατί δεν υπήρξε κάτι ανάλογο μ’ αυτό που συνέβη, πριν κάμποσα χρόνια, στην κηδεία του ηγέτη του ΕΑΜ και του ΚΚΕ Μήτσου Παρτσαλίδη. Οταν, δηλαδή, ο ηγέτης τής αντίπερα όχθης την εποχή του Εμφυλίου, Παναγιώτης Κανελλόπουλος, εκφώνησε επικήδειο αυτοκριτικό της δικής του -και της παράταξής του- πορείας, σε διάλογο με την αυτοκριτική στην οποία είχε προχωρήσει εν ζωή ο εκλιπών.
Στην περίπτωση που συζητάμε δεν συνέβη κάτι ανάλογο. Αντίθετα, με την εξαίρεση των δηλώσεων του Λ. Κύρκου και του Κ. Μητσοτάκη, όλες οι υπόλοιπες δηλώσεις και σχόλια υπάκουαν στο «ο αποθανών δεδικαίωται». Η ρήση αυτή έχει δείξει τεράστια αντοχή στο χρόνο, αφού ο θάνατος είναι κορυφαία στιγμή, μπροστά στον οποίο υποκλίνονται οι πάντες.
Επειδή, όμως, στην πολιτική τα πράγματα είναι λίγο διαφορετικά, ίσως υπάρχει και κάτι άλλο που ερμηνεύει το χαρακτήρα των σχολίων της προηγούμενης εβδομάδας.
Ο Χ. Φλωράκης υπήρξε, σίγουρα, μια εμβληματική φυσιογνωμία του κομμουνιστικού ρεύματος και της πολιτικής μας ζωής. Η μεγαλύτερη επιτυχία του στη μεταπολιτευτική διαδρομή ήταν ότι «...μπόρεσε να μεταμορφωθεί από καπετάν Γιώτης στον "σοφό" γέροντα που δεν απαρνήθηκε ποτέ τις λαϊκές του ρίζες, τη λαϊκή του σοφία, το λαϊκό του χιούμορ...», όπως έγραψε ο Α. Χρυσοστομίδης στην «Κυρ. Αυγή» (29/5/05). Με τον τρόπο αυτό κατόρθωσε να «μη φοβίζει το συντηρητικό οικογενειάρχη» αλλά και να επικοινωνεί με το λαϊκό ακροατήριο θυμίζοντας «τον παππού που έμεινε στο χωριό».
Ταυτόχρονα, ο Χ. Φλωράκης έδειξε έως το τέλος μια αξιοσημείωτη σταθερότητα, μια πεισματική εμμονή στις ιδέες του. Και η σταθερότητα αυτή, σε καιρούς χυδαίου πολιτικαντισμού, μοιάζει με μεγάλο προσόν. Οι ιδέες, όμως, αυτές καθ’ αυτές, πέρα από την πρωτόλεια τοποθέτηση από την πλευρά των κοινωνικά αδικημένων, ποιες ήταν;
Ο Χ. Φλωράκης αντικατέστησε το ’72 τον γραμματέα της διάσπασης του ΚΚΕ το ’68 Κώστα Κολιγιάννη, με εντολή την ακόμα πιο σκληρή και δογματική αντιμετώπιση της «αναθεωρητικής ομάδας». Κι έμεινε πιστός σ’ αυτή τη γραμμή.
Δεν προχώρησε ποτέ σε καμιά αυτοκριτική -έστω και ως νύξη- για το ρόλο του ΚΚΕ στον εμφύλιο πόλεμο και για τη μετεμφυλιακή πορεία του. Εμεινε από τους τελευταίους επί Γης υποστηρικτές του σταλινισμού, ακόμα και την γκορμπατσοφική περίοδο και παρά τα όποια πολιτικά του «ανοίγματα». Εφάρμοσε κατά γράμμα την αντίληψη για κράτος και κόμμα οδηγό, όσο υπήρχε η ΕΣΣΔ, και χωρίς κανένα σκίρτημα ανεξαρτησίας υποστήριξε τα πάντα: την εισβολή στην Πράγα από τα «τανκς που χόρευαν», την «κεντρώα δικτατορία» του Βιντέλα στην Αργεντινή, την εισβολή στο Αφγανιστάν, τη δικτατορία στην Πολωνία κ.ο.κ. Ετσι, όμως, και επειδή, επιπλέον, δεν είχε πρώτο ηγετικό ρόλο στη νεότητα του ΚΚΕ και στα πέτρινα χρόνια, φάνταζε πρωτίστως ως εκπρόσωπος των ανατολικών καθεστώτων. Συνακόλουθα, πιστός στον μανιχαϊσμό της εποχής του διπολισμού, ακολούθησε έναν τυφλό αντιαμερικανισμό, υπήρξε η αιχμή του αντιευρωπαϊσμού, συνολικά βρέθηκε στην... πρωτοπορία του αντιδυτικισμού. Ελέω και των «προτύπων» η δημοκρατία υπήρξε μέσον αλλά ποτέ σκοπός και οικουμενική αξία (βλ. και το «τι μπρόκολα τι λάχανα» για τη μεταπολίτευση), πράγμα που είχε την εφαμρογή του στην τρέχουσα πολιτική, στο ίδιο το κόμμα, στις σχέσεις του με τα κινήματα, στο όραμά του για τη χώρα. Ο κρατισμός υπήρξε απόλυτη αρχή και αξία με βάση και τα κράτη τού αλήστου μνήμης «υπαρκτού σοσιαλισμού». Ο μαξιμαλισμός -στο όνομα της «επανάστασης» και της κατάπνιξης του ρεφορμισμού - μεταρρυθμισμού- ήταν η βασική μέθοδος δράσης, συμπλέοντας ή οδηγώντας στο λαϊκισμό. Ο μανιχαϊσμός ήταν κυρίαρχος και στην εσωτερική πολιτική αντιπαράθεση, εξ ου και η καταγγελία - επωδός: «ουρά της αστικής τάξης», η δημιουργία τού -πάλαι ποτέ- «αντιδεξιού συνδρόμου» και το σύνθημα «πέντε κόμματα - δύο πολιτικές» των επιγόνων. Η πίστη στα «εικονίσματα», δηλαδή, σ τη σταλινική βουλγκάτα του μαρξισμού - λενινισμού, υπήρξε δογματική, όθεν και η «ανατριχίλα για την ανανέωση», ενώ οι σχέσεις με τη διανόηση και τις σύγχρονες θεωρίες διακρίθηκαν από εχθρότητα.
Σ’ αυτές τις ιδέες και μεθόδους, λοιπόν, παρέμεινε σταθερός έως τέλους ο Χ. Φλωράκης. Μ’ αυτές αλλά και με τη βοήθεια της ΕΣΣΔ και της ιερής συμμαχίας «αντιιμπεριαλιστικού λαϊκισμού» του ’74-’81 με το ΠΑΣΟΚ, είχε τη μείζονα -και κατ’ ουσίαν μοναδική- πολιτική του επιτυχία, με την καταλυτική επικράτησή του σε βάρος του ΚΚΕ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ και εν γένει του ανανεωτικού ρεύματος της Αριστεράς.
Αυτές -πάνω-κάτω- είναι και οι ιδέες που υποστηρίζει και η κ. Παπαρήγα. Απλώς μοιάζει περιθωριακή επειδή έχει υπάρξει το «συγκλονιστικό 1989» και δεν έχει τα προαναφερθέντα «χαρίσματα» του Χ. Φλωράκη.
Με δεδομένες, λοιπόν, τις ιδέες στις οποίες έμεινε πεισματικά σταθερός ο Χ. Φλωράκης, τα in memoriam σχόλια δεν μπορούν να αποδοθούν μόνο στο «ο αποθανών δεδικαίωται» ή στη γενικότερη πολιτική φυσιογνωμία του εκλιπόντος. Στον υπότιτλο του άρθρου παραφράσαμε ένα παλιό και γνωστό σλόγκαν του ΚΟΔΗΣΟ. Το κάναμε γιατί οι επικήδειοι ύμνοι είχαν να κάνουν με τα βαθιά αποτυπώματα που έχουν αφήσει -διακομματικά- στην ελληνική πολιτική κουλτούρα πολλές από τις ιδέες που υπερασπίστηκε ο Χ. Φλωράκης. Αποτυπώματα που διαφαίνονται στις μετέωρες απόπειρες μεταρρύθμισης της ελληνικής κοινωνίας, αποτυπώματα που έρχονται κάθε τόσο στην επιφάνεια, μέσω των αντιδράσεων στους κατά καιρούς εκσυγχρονισμούς που επιχειρούνται, αποτυπώματα που διαγράφονται καθαρά στους ποικίλους αρχαϊσμούς της Ελλάδας.
Αυτά τα «αποτυπώματα» είναι, τελικά, η βαθύτερη ερμηνεία για όσα ακούστηκαν αυτές τις ημέρες.
Εκτύπωση στις: 2024-04-19
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=659