Διδασκαλία της αρχαίας γλώσσας και Μαρία Ρεπούση

Νίκος, Δελφάκης

2013-09-15

Ι. Αυτό που γίνεται, κάθε φορά όταν αναφέρει οτιδήποτε η Μαρία Ρεπούση (ΜΡ), να εξελίσσεται μια εκτεταμένη κουβέντα περί «εθνομηδενιστών, αντεθνικώς δρώντων» κλπ, προφανώς δεν μπορεί να έχει αντικειμενική βάση, κάτι τρέχει. Είναι σαν να δέχεται κανείς ότι όλοι οι «εθνομηδενιστές» και όλοι οι «αντεθνικώς δρώντες», αν υποθέσει κανείς ότι υπάρχουν τέτοιοι, βρήκαν μια και μοναδική εκπρόσωπο και της ανέθεσαν ρόλο. Αν πράγματι υπάρχει πρόβλημα επικράτησής τους στην Ελλάδα, ε .. δεν θα είναι τόσο λίγοι, να έχουν μια και μοναδική εκπρόσωπο, θα έχουν κι άλλους. Αν πάλι, είναι ελάχιστοι, και χωρίς προοπτικές να καταφέρουν το στόχο τους, ε …. είναι δυσανάλογα μεγάλη η έκταση που δίνεται.

ΙΙ. Η ΜΡ είναι βουλευτής και προφανέστατα έχει το δικαίωμα να λέει ό,τι νομίζει καλύτερο. Δικαίωμα έχει και κάθε άλλος να της ασκεί κριτική. Αλλά εκείνο που λέγεται και ξαναλέγεται, με σκοπό να υπάρξει απαξίωση – εξαρχής και άνευ άλλου, ότι είναι βουλευτής των 1.600 ψήφων, δείχνει ξεκάθαρα μια προκατειλημμένη θέση. Τι να κάνουμε τώρα; ΄Ετσι λειτουργεί το εκλογικό σύστημα. Το κόμμα της δικαιούνταν από τον εκλογικό νόμο μια έδρα στην περιφέρεια που έθετε υποψηφιότητα, στον Πειραιά, ήλθε πρώτη και την κατέλαβε αυτή. Πώς αλλιώς θα μπορούσε να γίνει!!! Από τη στιγμή, λοιπόν, που είναι βουλευτής, χωρίς να έχει σημασία ο αριθμός των σταυρών, έχει όλα τα δικαιώματα που έχει και κάθε άλλος βουλευτής.

ΙΙΙ. Σε ποιο χώρο τα είπε: Στο κοινοβούλιο, σε συζήτηση νομοσχεδίου για το λύκειο!!. Δηλαδή στον καταλληλότερο τόπο και χρόνο. Επομένως, εκείνο το άλλο που επίσης λέγεται κα ξαναλέγεται «πάλι βγήκε η Ρεπούση και χτύπησε», παντελώς άστοχον.

ΙV. Τι είπε: Αφήνω για το τέλος τη φράση «νεκρή γλώσσα». 1) Ότι στις τάξεις των ανθρωπιστικών σπουδών θα έπρεπε να μειωθούν οι ώρες, διότι 11 ώρες αρχαίων στις 34 είναι πολλές, σε όφελος και άλλων μαθημάτων. 2) Στις τάξεις των μη ανθρωπιστικών σπουδών θα μπορούσε να είναι προαιρετική η διδασκαλία των αρχαίων. Αυτά τα δύο είπε. Δεν μίλησε καθόλου για κατάργηση.

Πόσο φοβερά είναι αυτά που είπε; Βασική αρχή για οτιδήποτε είναι να καταφεύγει κανείς στη γνώμη των ειδικών. Να την παίρνει υπόψη του και ύστερα ας λέει ό,τι θέλει. Αυτό που γίνεται στην Ελλάδα όλοι να γνωρίζουν όλα, δεν νομίζω ότι γίνεται πουθενά αλλού. Είναι μια απόλυτη παρεξήγηση της έννοιας της δημοκρατίας και της έκφρασης γνώμης, καθαρίζει πανεύκολα ο οιοσδήποτε λέγοντας «αυτή είναι η γνώμη μου, δημοκρατία δεν έχουμε»; ΄Εχεις χολή λέει ο γιατρός, όχι έχω σκωληκοείδιτιδα, αυτή είναι η γνώμη μου, θα μπορούσε να είναι ένα ακραίο παράδειγμα. Κατέφυγα, λοιπόν, κι εγώ σε 3-4 ονόματα σπουδαίων φιλολόγων που γνωρίζω, είμαι και λίγο παλιός, αυτά γνώριζα, αν υπάρχουν κι άλλοι ας είναι. Κριαράς, Κακριδής, Μαρωνίτης και Μπαμπινιώτης. Δεν μπορεί κανείς να τους αποδώσει τον χαρακτηρισμό «εθνομηδενιστές», ίσα – ίσα που κάποιοι απ΄ αυτούς, έδωσαν ολόκληρη τη ζωή τους, όλη την ενέργειά τους, χιλιάδες ώρες αφιέρωσαν και έχουν ασχοληθεί με την αρχαία ελληνική γλώσσα, με την αρχαία Ελλάδα, λάτρεις τής αρχαίας Ελλάδας είναι. Και με τη νέα ελληνική γλώσσα, ασφαλώς. Α) Και οι τέσσερις δέχονται ότι πρέπει να διδάσκεται, κατ΄ αρχήν, η αρχαία ελληνική γλώσσα. Β) Οι τρείς πρώτοι έχουν τη γνώμη και επιμένουν ότι τα αρχαία δεν θα έπρεπε να διδάσκονται καθόλου στο γυμνάσιο!! και πως το ότι διδάσκονται με τον τρόπο που διδάσκονται δημιουργεί σύγχυση στον μαθητή και αποβαίνει τελικά σε βάρος και της σύγχρονης γλώσσας. Προτείνουν ένα άλλο βιβλίο με την ιστορία της αρχαίας γλώσσας, με κάποια κείμενα μεταφρασμένα, κάποια κείμενα από το πρωτότυπο κλπ. Ο Μπαμπινιώτης έχει την αντίθετη γνώμη. Ωστόσο κι αυτός, σχετικά με τον τρόπο διδασκαλίας των αρχαίων αλλά και με τις ώρες διδασκαλίας αφήνει να είναι υπό συζήτηση και ότι χρειάζονται επανεξέταση.

Η διδασκαλία των αρχαίων στο Γυμνάσιο, με το γνωστό τρόπο, καταργήθηκε με τη μεταρρύθμιση των ετών 1976 – 1977 επί πρωθυπουργίας Κων. Καραμανλή και με Υπουργό Παιδείας τον Γεώργιο Ράλλη!!. Δηλαδή αυτό που είπε η ΜΡ για το λύκειο είναι πολύ πιο «συντηρητικό» από εκείνο που είχε γίνει το 1977. Επομένως, αν κάποιος που εκφράζει την άποψη της ΜΡ, ήθελε θεωρηθεί εθνομηδενιστής κλπ, τότε Καραμανλής και Ράλλης, θα έπρεπε να είναι κανονικοί προδότες!! Φυσικά και δεν ήταν και φυσικά δεν αντιμετωπίστηκαν ως τέτοιοι, τότε. Μετά από 37 ολόκληρα χρόνια, η πιο «συντηρητική» άποψη της ΜΡ αντιμετωπίστηκε ως εθνοπροδοτική, σχεδόν, από μεγάλη μερίδα των ΜΜΕ, αλλά και του λαού!!. Προφανώς κάτι άλλο τρέχει. Εν πάση περιπτώσει, επί υπουργίας Τρίτση περί το 1987 - 1988 η διδασκαλία των αρχαίων επανήλθε στο Γυμνάσιο, ενώ οι Κριαράς, Κακριδής, Μαρωνίτης, την επάνοδο αυτή την θεώρησαν ως αρνητική εξέλιξη και οπισθοδρόμηση.

Μάλιστα, επειδή από τα επιχειρήματα ή τις επιθέσεις που ακούστηκαν εναντίον της ΜΡ ήταν και το ότι τα σημερινά ελληνόπουλα δεν έχουν τις καλύτερες σχέσεις με τη γλώσσα, ότι υπάρχει λεξιπενία κλπ, και γι αυτό είναι «εθνομηδενίστρια και ζητεί τον αφελληνισμό της γλώσσας», δεν ξέρω τι θα μπορούσε να προταθεί προκειμένου να αντιμετωπιστεί αυτό το φαινόμενο, αν υπάρχει. Μήπως να αυξηθούν κι άλλο οι ώρες διδασκαλίας των αρχαίων; Να γίνουν πάνω από 11 στις 34; Να γίνουν 20 ας πούμε; Γίνεται αντιληπτό ότι αν αληθεύει η λεξιπενία των ελληνοπαίδων, η μη καλή χρήση της γλώσσας κλπ, κάτι άλλο φταίει κι όχι οι λίγες ώρες διδασκαλίας των αρχαίων, υπάρχουν ειδικότεροι εμού να απαντήσουν.

Ρώτησα, επίσης και πολλούς φιλόλογους που είναι στην καθημερινή μαχόμενη δράση στα σχολεία μας, σχεδόν όλοι συμφωνούν ότι κάτι πρέπει ν΄ αλλάξει. Συνεπώς, μέχρι εδώ, απορεί κανείς με τις αντιδράσεις. Αντί να γίνει μια ουσιαστική συζήτηση, χωρίς χαρακτηρισμούς και ταμπέλες, πρωτίστως μεταξύ των ειδικών, καθαρίσαμε μια κι έξω, μόνο και μόνο με το επιχείρημα ότι το είπε η ΜΡ. Κάτι τρέχει ασφαλώς.

V. Η ΜΡ χρησιμοποίησε τον όρο «νεκρές γλώσσες» για την αρχαία ελληνική και τη λατινική και την επομένη μέρα στη βουλή εξήγησε ότι αυτό αποτελεί επιστημονικό όρο, που δεν μειώνει τη σημασία της αρχαίας κλπ. Μέγα λάθος, κατά την άποψή μου. Εξηγούμαι:

Η χρήση «επιστημονικών όρων» στη βουλή πρέπει να γίνεται με μεγάλη φειδώ. Η συνεδρίαση της βουλής δεν είναι επιστημονική ημερίδα για «ανακοινώσεις». (Θυμάμαι πριν λίγους μήνες που ο Αντ. Μανιτάκης ανέφερε στη βουλή τον όρο «mandatory law» που σημαίνει αναγκαστικό δίκαιο και έγραφε ο άλλος την επομένη μέρα, τι είναι το μαντάτο ριλό;!!!!!, βέβαια ο όρος αυτός δεν είχε κάποια ιδεολογική φόρτιση, όπως οι «νεκρές γλώσσες» ). ’Ενας, οποιοσδήποτε, βουλευτής, δεν μπορεί να μην παίρνει υπόψιν του, τι αντίκτυπο θα έχει η χρήση ενός «επιστημονικού όρου». Θέλω να πω μέχρι εδώ ότι ο πολιτικός, πέραν της σωστής γλώσσας που ασφαλώς θεωρεί ότι χρησιμοποιεί, πρέπει να σκεφτεί και τα αποτελέσματα, σε πρακτικό επίπεδο (αποτελεσματικότητα και συνεπώς χρησιμότητα εν τοις πράγμασι). Πολύ περισσότερο, όταν ο όρος δεν είναι τόσο διαδεδομένος ή απολύτως κοινά αποδεκτός και θα υπάρξουν αντιδράσεις και αντιρρήσεις και από επιστήμονες. Και αμέσως αποδείχτηκε:

1) Ο όρος δεν ήταν κοινά αποδεκτός από την αντίστοιχη επιστημονική κοινότητα. Φιλόλογοι του Πανεπιστημίου Αθηνών – κλασικό τμήμα έβγαλαν ανακοίνωση και αμφισβητούσαν αν η αρχαία ελληνική υπάγεται στις «νεκρές γλώσσες». ΄Οσο κι αν το έκαναν και για άλλους λόγους, ας μην σταθούμε στις λεπτομέρειες, σημαίνει ότι δεν είναι κοινά αποδεκτός. (Περί της ορθότητας ή μη του όρου για την αρχαία ελληνική, υπάρχουν άλλοι ειδικότεροι εμού, σημασία έχει ότι πολλοί φιλόλογοι, ακόμα και οι τρεις ανωτέρω που ανέφερα, δεν τον χρησιμοποιούν. Αλλά και η δική μου γνώμη είναι ότι δύσκολα σε κοινωνικά φαινόμενα, όπως είναι η γλώσσα, μπορεί κανείς να χρησιμοποιήσει τη λέξη «νεκρή», ας την αφήσουμε για τους βιολογικούς θανάτους, γιατί τα κοινωνικά φαινόμενα είναι δυναμικά, εξελίσσονται, δεν υπάρχει στιγμή που υπάρχουν και στιγμή που πεθαίνουν).

2) Ότι, όπως ήταν αναμενόμενο, καμία κουβέντα δεν υπήρξε, παρά από ελάχιστους, για την ουσία του θέματος διδασκαλίας των αρχαίων και γράφτηκαν χίλια μύρια περί το «νεκρής ή μη νεκρής». Βρήκαν έδαφος πάμπολλοι, πλην των καλοπροαίρετων και ήταν πολλοί κι αυτοί, να στιγματίσουν, να διαχωρίσουν, βούτυρο σο ψωμί τους. Ο κ. Μπαμπινιώτης, ακόμα κι αυτός, παρέμεινε στο νεκρή ή μη νεκρή και κατά τα λοιπά δήλωσε «τις τυχόν προτάσεις να τις δει κανείς».

Μα, θα μου πει κάποιος, ακόμα κι αν δεν χρησιμοποιούσε τον όρο αυτόν κάτι άλλο θα βρισκόταν, έχει στοχοποιηθεί. Ας συμφωνήσω. Όταν ξέρει ότι έχει στοχοποιηθεί και ως πολιτικός τεκμαίρεται ότι επιδιώκει την όσο το δυνατόν πιο πλατειά προβολή των θέσεών της και το να γίνουν αυτές κτήμα όσο το δυνατόν περισσοτέρων (αυτή είναι η πολιτική και όχι η ατομική ικανοποίηση), δεν μπορεί να εξηγηθεί η χρήση του όρου «νεκρή γλώσσα» στις συνθήκες που περιγράφτηκαν.

Και κάπως έτσι φτάσαμε στο γελοίο, όποιος πιστεύει ότι η διδασκαλία των αρχαίων πρέπει να παραμείνει ως έχει ή ίσως και να αυξηθούν οι ώρες, είναι πατριώτης, ενώ όποιος πιστεύει ότι πρέπει να μειωθούν και ότι πρέπει να αλλάξει ο τρόπος, είναι προδότης!!! Βοήθειά μας.

--

Νίκος Δελφάκης, δικηγόρος

Τρίπολη 15 -09- 2013

Εκτύπωση στις: 2024-04-20
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=7290