Κύπρος: Η διαπλοκή από το ’60 έως σήμερα
Μακάριος, Δρουσιώτης
Ελευθεροτυπία, 2005-08-31
Αμέσως μετά τον αγώνα της ΕΟΚΑ, όταν η εξουσία έφυγε από τα χέρια των Εγγλέζων και πέρασε στα χέρια των αμούστακων αγωνιστών, η Κύπρος ήταν μια χώρα με μικρή οικονομία. Ο πληθυσμός ήταν ως επί το πλείστον αγροτικός. Η οικονομία ελεγχόταν από την ολιγάριθμη αστική τάξη που ζούσε στις μικρές πόλεις των 30.000 κατοίκων.
Η ανακήρυξη της Κυπριακής Δημοκρατίας δημιούργησε ευκαιρίες οικονομικής ανάπτυξης. Τότε παρατηρήθηκε το εξής φαινόμενο: Κόρες αστών, κυρίως στη Λευκωσία, παντρεύονταν αγωνιστές που είχαν γίνει στελέχη του νέου πολιτικού συστήματος. Μέσω των συμπεθεριών έγινε η πρώτη σύνδεση της τότε εξουσίας με τα «τζάκια» της Λευκωσίας.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1960 αποκτήθηκαν εμπορικές αντιπροσωπείες, δημιουργήθηκαν ή επεκτάθηκαν εμπορικές επιχειρήσεις και υπήρξαν - για πρώτη φορά- ευκαιρίες πλουτισμού μέσω της κρατικής εξουσίας. Τις ευκαιρίες αυτές τις εκμεταλλεύτηκε η μικρή τότε αστική τάξη που εντάχθηκε αμέσως στο νέο σύστημα εξουσίας, ενώ δημιουργήθηκε μια νέα κοινωνική τάξη ανθρώπων που προέρχονταν από την ΕΟΚΑ. Ολοι αυτοί συμψηφίζονταν σε 100 περίπου οικογένειες, οι πλείστες από τις οποίες ζούσαν στη Λευκωσία και ήλεγχαν το μεγαλύτερο μερίδιο της οικονομικής δραστηριότητας.
Η αναπτυσσόμενη κυπριακή οικονομία σχεδόν κατέρρευσε το 1974 ως αποτέλεσμα της τουρκικής εισβολής. Ωστόσο, μέσα σε μια δεκαετία, η κυπριακή οικονομία ανορθώθηκε και μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ’80 συντελέστηκε το λεγόμενο κυπριακό θαύμα. Η κυπριακή οικονομία στηρίχθηκε στις υπηρεσίες, με πιο μεγάλο κλάδο εκείνον του τουρισμού. Ο ήλιος, η θάλασσα και το επιχειρηματικό δαιμόνιο των κατοίκων της Κύπρου είναι το τρίπτυχο που συνέτεινε στη ραγδαία οικονομική ανάπτυξη των τελευταίων τριάντα χρόνων.
Η μεταμόρφωση της κυπριακής οικονομίας από αγροτική σε υπηρεσιών δημιούργησε τον κατασκευαστικό τομέα.
Η αύξηση της αξίας της γης και ο οικοδομικός οργασμός δημιούργησαν ρεύμα αστυφιλίας και μια πλατιά μεσαία τάξη. Ταυτόχρονα αναδείχθηκε μια νέα γενιά επιχειρηματιών, οι οποίοι επιδίωξαν και απέκτησαν προσβάσεις στην εξουσία. Οι μικτοί γάμοι μεταξύ αστών και αγωνιστών δεν ήταν πλέον πρόσφορη μέθοδος απόκτησης εύνοιας και αίγλης.
Ο νέος, πιο πρακτικός, τρόπος ήταν τα πολιτικά κόμματα. Το ΔΗΚΟ, που κυβέρνησε την Κύπρο μετά το θάνατο του Μακάριου, είναι το κόμμα που δημιούργησε παράδοση στις σχέσεις συναλλαγής μεταξύ πολιτικής και οικονομικών συμφερόντων. Σταδιακά στο παιχνίδι αυτό μπήκαν -θέλοντας και μη- όλα τα κόμματα και δημιουργήθηκε μια σχέση αλληλεξάρτησης μεταξύ πολιτικών και οικονομικών παραγόντων. Οι περίπου 100 οικογένειες που ήταν μέρος του συστήματος μπορεί να τριπλασιάστηκαν. Είναι κοινό μυστικό στην Κύπρο πως όσοι μπουν σ’ αυτό το άτυπο κλαμπ των οικονομικά ισχυρών και πολιτικά ευνοούμενων μπορούν να κάνουν ό,τι θέλουν.
Την τελευταία πενταετία υπήρξε μια νέα φουρνιά επιχειρηματιών οι οποίοι εκμεταλλεύτηκαν τη «φούσκα» του Χρηματιστηρίου. Για την ακρίβεια η χρηματιστηριακή «φούσκα» δημιουργήθηκε ως αποτέλεσμα αυτής της διακομματικής διαπλοκής. Οι νέοι επιχειρηματίες, που ήταν εντελώς ξένοι με το σύστημα, «αγόρασαν» επιρροή, είτε παραχωρώντας ιδιωτικές τοποθετήσεις σε κόμματα και πολιτικά πρόσωπα, είτε τοποθετώντας στα διοικητικά τους συμβούλια πρώην πολιτειακούς παράγοντες και μεγαλοδικηγόρους - στελέχη πολιτικών κομμάτων. Επίσης, στελέχη κρατικών υπηρεσιών που είχαν εποπτική εξουσία στις επιχειρηματικές δραστηριότητες των εταιρειών προσλαμβάνονται μετά την αφυπηρέτησή τους από τις εταιρείες. Τα στελέχη αυτά είτε διευκόλυναν τις εταιρείες όταν εργάζονταν στο κράτος είτε μετέφεραν μαζί τους τις γνώσεις και τις σχέσεις τους με το τμήμα στο οποίο υπηρετούσαν. Οι οικογένειες των διαπλεκόμενων επιχειρηματιών μπορεί να αυξήθηκαν στις 500. Και όσο αυξανόταν ο αριθμός τους τόσο περισσότερες γίνονταν οι πολυπλόκαμες εξαρτήσεις τους με το πολιτικό σύστημα. Η κυπριακή κοινωνία έχει αίσθηση της πραγματικότητας, όμως δεν αντιδρά για τον πολύ απλό λόγο ότι περνά καλά. Στην αγορά υπάρχει άφθονο χρήμα. Υπάρχουν οι φτωχοί αλλά δεν πεινάει κανένας. Δεν υπάρχουν ζητιάνοι στους δρόμους ούτε κοινωνική πίεση για πιο δίκαιη κατανομή του εθνικού εισοδήματος.
Η πτώση του Μπόινγκ της «Ηλιος» τάραξε τα λιμνάζοντα νερά. Αν ευσταθούν όλα όσα γράφονται και όσα λέγονται για τις κρατικές υπηρεσίες και την εταιρεία «Ηλιος» κι αν καταγραφούν σ’ ένα τεκμηριωμένο πόρισμα, τότε η υπόθεση αυτή ενδεχομένως ν’ αποτελέσει την αφορμή για να σπάσει το απόστημα. Αν συμβεί κάτι τέτοιο, θα πρέπει να αποδοθεί σε εξωγενείς παράγοντες (π.χ. πίεση από την Ε.Ε.), διότι σε ό,τι αφορά το εσωτερικό το σύστημα είναι τόσο καλά οργανωμένο και θωρακισμένο, που δίκαια μπορεί να περηφανεύεται ότι είναι άτρωτο.
Εκτύπωση στις: 2024-04-24
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=759&export=html