Ο θεσμός των συνεταιρισμών και η σημασία του στη διακίνηση των αγροτικών προϊόντων.

Νίκος, Σκιαδάς

2014-04-04

Υπάρχει μια αναγκαιότητα για τη μικρομεσαία αγροτιά, η συλλογικότητα και η συνεργασία.

Αυτή η αναγκαιότητα από τις αρχές του 20ου αιώνα γέννησε την ανάγκη του Συνεταιρίζεσθαιστην Ελλάδα.

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ: ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ.

Ο πρώτος αγροτικός συν/σμός ιδρύθηκε το 1900 από τον Δάσκαλο Νίκο Μιχόπουλο και τον Γεωπόνο Δημ. Γρηγοριάδη στον Αλμυρό Βόλου , σύμφωνα με τις αρχές του Ευρωπ. Συν/κού Κινήματος γιατί στην Ελλάδα δεν υπήρχε συν/κή Νομοθεσία . Το 1914 με Πρωθυπουργό τον Ελ. Βενιζέλο έγινε ο πρώτος Νόμος για τους συνεταιρισμούς ο Ν. 602/2014.

Ο Ν. αυτός ήταν ένα φιλελεύθερο και δημοκρατικό πλαίσιο για κάθε κατηγορία Συν/σμών.

Μέσα στη Μεγάλη αναγεννητική για την νεότερη Ελλάδα δοκιμασία της Μικρασιατικής καταστροφής ανδρώθηκε ο Αγροτ. Συν/σμός και βοήθησε για την αποκατάσταση εκατοντάδων χιλιάδων Προσφύγων.

Τόσο κατά την περίοδο αυτή , όσο και μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο, έβαλε τη σφραγίδα του στην ανάπτυξη του θεσμού ο μεγάλος Αγροτιστής –Συνεταιριστής Αλέξ. Μπαλτατζής που το 1935 έγινε ο Πρώτος Πρόεδρος της ΠΑΣΕΓΕΣ.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΣΥΝ/ΣΜΩΝ ΣΤΗΝ ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗ.

Νομοθετικά , η ανάπτυξη των Συν/σμών στηρίχθηκε μέχρι το 1978 στον Νόμο 602/14. Μόνο το 1979 ψηφίστηκε ο Νόμος 921/79 για τους Γεωργικούς Συν/σμούς τον οποίο όμως η Κυβέρνηση Α. Παπανδρέου το 1982 κατήργησε και αντικατέστησε με τον Ν. 1257/82 επιβάλλοντας τις αρχαιρεσίες με το σύστημα της απλής αναλογικής και το 1985 ψηφίζοντας τον Ν. 1541 /1985 με πολλές αναγκαστικές διατάξεις όπου και καθιέρωσε την εκλογή των οργάνων με απλή αναλογική.

Κατά την περίοδο της μεταπολίτευσης η ανάπτυξη των Συν/σμών ακολούθησε τις Πολιτικές αλλαγές που επηρέασαν και την Οικονομία .

Η άνοδος του ΠΑΣΟΚ το 1981 μαζικοποίησε το Συν/κό Κίνημα , αλλά με την κομματικοποίηση που διευκόλυνε, ο θεσμός οδηγήθηκε στην αποδιοργάνωση και την Κοινωνική απαξίωση .

Ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης το 1985 προέβλεψε αυτόν τον κίνδυνο γιατί διαπίστωσε ότι παραβιάζονται οι Συν/κές αρχές της αυτονομίας και ανεξαρτησίας των Συν/σμών με την κρατική παρέμβαση και την υπαγόρευση της άσκησης συγκεκριμένων πολιτικών και γι΄αυτό με άρθρο του στο ΒΗΜΑ μιλάει για Συν/σμούς που έχουν μετατραπεί στο 3ο χέρι του Κράτους.

Η χρεοκοπία αυτού του είδους των συν/σμών οδήγησε στην απαξίωση του θεσμού και στη διάλυση βασικών Πυλώνων Συν/κής Οργάνωσης όπως έγινε με την ΚΥΔΕΠ το 1992 επί Κυβερνήσεως Μητσοτάκη που με την Κίνηση αυτή εξυπηρετούσε συγκεκριμένα συμφέροντα των Μεγαλεμπόρων Δημητριακών.

Η Κυβέρνηση Σημίτη με τον Ν. 2810/2000 με την επαναφορά εκτός των άλλων της περιορισμένης αναλογικής στον τρόπο ανάδειξης των Διοικήσεων ,αλλά καταργώντας σαν αχρείαστη την έννοια του αυτοελέγχου μέσω των εποπτικών Συμβουλίων τελικά νομιμοποίησε την νεοφιλελεύθερη

Λογική στη λειτουργία των συνεταιρισμών.

Οι κακές πρακτικές πού αναπτύχθηκαν τα προηγούμενα 30 χρόνια και κυρίως η κομματικοποίηση η οποία απομάκρυνε τον αγρότη από την συμμετοχή στον Συνεταιρισμό συνεχίσθηκαν γιατί πλέον οι Αγροτοπατέρες που κυριάρχησαν όλα αυτά τα χρόνια μέσα στους Συνεταιρισμούς κάτω από διάφορους κομματικούς μανδύες συνέχισαν να επανεκλέγονται.

Η επίπλαστη ευημερία των επιδοτήσεων και των δανεικών οδήγησε και σε ταξικές διαφοροποιήσεις ανάμεσα στους αγρότες με αποτέλεσμα οι ηγεσίες τους σε κρίσιμης σημασίας για την αγροτική οικονομία προιόντα όπως ο καπνός να προτιμήσουν την πλήρη αποσύνδεση επιδότησης και παραγωγής αγνοώντας τα συμφέροντα των μικρομεσαίων παραγωγών και οδηγώντας έτσι στην παραγωγική υποβάθμιση ολόκληρων περιοχών και στην διάλυση των συνεταιρισμών που είχαν απομείνει.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΣΥΝ/ΣΜΩΝ ΤΟΝ 21ο ΑΙΩΝΑ

Στην εποχή της Παγκοσμιοποίησης και της κατάκτησης των αγορών από το Πολυεθνικό Κεφάλαιο , στην Ελλάδα ο ρόλος ενός αδύναμου και ΄΄ταπεινωμένου΄΄ συνεταιριστικού Κινήματος γίνεται ακόμη πιό δύσκολος. Κύριο εμπόδιο αποτελεί η συνεχώς διευρυνόμενη τάση συγκέντρωσης του λιανεμπορίου τροφίμων από τις μεγάλες Αλυσίδες του Λιανεμπορίου η οποία αποδυναμώνει την πλευρά των αγροτών.(Ιδε σχετική γνωμάτευση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής COM 2005/C 255/08).

Σύμφωνα μ΄αυτή τη γνωμάτευση , στόχος των μεγάλων αλυσίδων είναι η συγκέντρωση των αγορών τους σε περιορισμένο αριθμό προτιμώμενων Προμηθευτών , με τους οποίους μπορούν να συνεργάζονται σε ετήσια βάση.

Οι αλυσίδες αυτές απειλούν μονίμως τους προμηθευτές με αποκλεισμό των προϊόντων τους από τα ράφια προκειμένου να εξασφαλίσουν συμφέρουσες προσφορές κ.λ.π. Οι αλυσίδες αναγκάζουν τους προμηθευτές τους να τους πουλούν τρόφιμα σε τιμές κάτω του κόστους για ορισμένο διάστημα προκειμένου να συνεχίσουν να αγοράζουν απ΄αυτούς. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική οικονομική ζημία για τους προμηθευτές και τους γεωργούς.

Αυτό σημαίνει ότι εάν για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα το εισόδημα των αγροτών συρρικνωθεί και το κόστος τους αυξηθεί και άλλοι αγρότες θα χάσουν τη θέση τους στην αγορά . Η εξέλιξη αυτή μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα τον περιορισμό της παραγωγής προϊόντων διατροφής στην Ε.Ε. . Θα δυσχέραινε επίσης την επίτευξη του στόχου της διατήρησης και ανάπτυξης μιας ζωντανής υπαίθρου.

Είναι προφανές ότι όσο πιο διασπασμένη και αδύναμη είναι η πλευρά των παραγωγών , ενώ μεγενθύνονται οι αλυσίδες του λιανεμπορίου , τόσο οι παραγωγοί θα οδηγούνται στα όρια της επιβίωσης και πέρα από αυτά.

Συνεπώς η συλλογική δραστηριότητα και η συσπείρωση των παραγωγών αποτελεί αδήριτη ανάγκη στον αγώνα παραμονής στην Γεωργία και την ύπαιθρο.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΩΝ

Ο ρόλος των Συν/σμών που πρέπει να λειτουργήσουν ως αντίβαρο στη διογκούμενη ισχύ των αλυσίδων λιανεμπορίου είναι:

1) Στην προσπάθεια μείωσης του κόστους παραγωγής με φθηνότερα εφόδια αξιοποιώντας τον μεγαλύτερο όγκο παραγγελιών.

2) Στη διαπραγμάτευση της τιμής των προϊόντων των μελών τους εφ΄όσον ελέγχουν σημαντικά ποσοστά των παραγομένων προίόντων .

3) Στην εξισορρόπηση της αγοράς με την εξασφάλιση εναλλακτικών διεξό- δων , όπως η μεταποίηση και οι Οργανωμένες εξαγωγές, συντελώντας στην σταθεροποίηση των τιμών προς όφελος παραγωγών και καταναλωτών.

4) Στη συμβολαιακή γεωργία οι συνεταιρισμοί μπορούν να επηρεάζουν τους όρους των συμβολαίων , ενώ ο μεμονωμένος παραγωγός είναι απλώς αποδέκτης των όρων που του προσφέρονται.

5) Στην ενημέρωση των αγροτών αλλά και την επαγγελματική κατάρτιση.

6) Ενα οργανωμένο και καταξιωμένο Συν/κό Κίνημα μπορεί να προσφέρει όλα τα παραπάνω όπως γίνεται σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, ενώ ένα διαλυμένο Σ.Κ. όπως συμβαίνει στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια φυσικά δεν μπορεί να προσφέρει τίποτε.

ΤΙ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΣΗΜΕΡΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Ένας από τους τελευταίους υπουργούς Γεωργίας ο κ. Σκανδαλίδης θέλησε να καινοτομήσει συντάσσοντας ένα νέο Νόμο περί Αγροτικών Συν/σμών .Όμως ο Νόμος 4015/2911 του κ. Σκανδαλίδη τελικά δεν είναι παρά ένα συνοθύλευμα κάποιων ιδεών που με αφετηρία και βάση τον Νόμο 2810/2010 προσπαθεί να συγκροτήσει ένα νέο θεσμικό κατασκεύασμα φιλοδοξώντας μέσα από αυτό να προωθήσει τον Παραγωγικό συνεταιρισμό που έχει ανάγκη ο Αγρότης και η αγροτική Οικονομία . Όμως επειδή τόσο νομοτεχνικά αλλά και όσον αφορά τον σεβασμό των βασικών συνεταιριστικών αρχών ο Νόμος 4015/2011 πάσχει , η αποδιοργάνωση και η διάλυση του Σ. Κ. με το νόμο αυτό ολοκληρώθηκε.

Για την κατάσταση αυτή τεράστια είναι η ευθύνη του τωρινού Υπουργού Γεωργίας ο οποίος με την απραξία του και τις συνεχείς παρατάσεις στην εφαρμογή του νόμου έχει περιπλέξει ακόμη περισσότερο την κατάσταση . Ο νόμος αυτός έστω και με την ατελή εφαρμογή του έχει δημιουργήσει νομικά τετελεσμένα τα οποία δεν ξέρουμε πως θα μπορέσουμε να ξεπεράσουμε .

Επίσης ο νόμος αυτός με τα νομοθετικά κενά που έχει επέτρεψε την χρησιμοποίηση του σε ορισμένες περιπτώσεις για να δημιουργηθούν αντί πραγματικών αντιπροσωπευτικών συνεταιρισμών ολιγομελής ‘‘συν/κές’’

Οντότητες οι οποίες ούτε έχουν ούτε μπορούν να έχουν την δημοκρατική νομιμοποίηση εκπροσώπησης των συνεταιρισμών που διαλύθηκαν και των παραγωγών που ανήκαν σε αυτούς.

Π.χ. Η Ε.Α.Σ με 10.000 μέλη μετατρέπεται σε συν/σμό με 150 μέλη δηλ. σε ένα πρόσωπο που δεν έχει καμία σχέση ούτε νομιμοποιείται για να εκπροσωπεί τα συμφέροντα 10.000 αγροτών μιας ευρείας περιοχής όπως είναι η περιοχή Ε.Α.Σ. Αγρινίου .

Φυσικά η πλειονότητα αυτών των συν/σμών δεν είχαν καμία δραστηριότητα , όμως υπήρχαν και αποτελούσαν σημείο αναφοράς για τους αγρότες της περιοχής τους. Μιλώντας τον Απρίλιο 2013 στη Λάρισα στην ημερίδα της ΔΗΜΑΡ για την ανάγκη μιας ριζικής αναδιοργάνωσης των Αγροτικών Συν/σμών είπαμε τα εξής:

1.- Ο Ν. 4015 να καταργηθεί και να αντικατασταθεί από ένα απλό νόμο –πλαίσιο σύμφωνα με τις επτά βασικές αρχές του συνεταιρίζεσθε.

2.- Να ενθαρρυνθούν στα πλαίσια του νόμου και των ρυθμίσεων και κινήτρων που η Νέα ΚΑΠ 2014-2020 προβλέπει για την προώθηση των συλλογικών αγροτικών δραστηριοτήτων η λειτουργία των Ομάδων Παραγωγών.

Ιδιαίτερα για την Αιτωλ/νία η Οργάνωση μας, για την ενημέρωση των παραγωγών, για την συγκρότηση Ομάδων παραγωγών -Συνεταιρισμών για την υποστήριξη του εισοδήματος των παραγωγών και την εξασφάλιση Ομαδικών συν/κών συμβολαίων στα πλαίσια μιάς προγραμματισμένης συμβολαιακής Γεωργίας. και Κτηνοτροφίας θα αναλάβει άμεσα σχετικές πρωτοβουλίες.

3.- Επειδή τα τελευταία 30-40 χρόνια έχει δημιουργηθεί από τους συν/σμούς και ιδίως τις Ενώσεις μια αξιόλογη περιουσία πρέπει να γίνει εκκαθάριση και αποτίμηση αυτής της περιουσίας πριν παραδοθεί στα όποια διάδοχα συν/κά σχήματα θα προκύψουν.

4.- Ταυτόχρονα θα πρέπει να υπάρξει έλεγχος και αμερόληπτη δικαστική εκκαθάριση των περιπτώσεων Κακοδιαχείρισης που έχουν διαπιστωθεί και όχι αναστολή αυτών των διώξεων επί διετία όπως αποφάσισε πρόσφατα η Κυβέρνηση.

5.- Η συν/κή μερίδα να είναι αρμοδιότητα της Γενικής Συν/σης , με ένα ελάχιστο 300 ευρώ / άτομο έτσι ώστε όλοι οι αγρότες να μπορούν να μετέχουν στους συνεταιρισμούς.

6.- Για την υποστήριξη του νέου Συνεταιρισμού και τη διαφύλαξη του θεσμικού του ρόλου να συγκροτηθεί μια καλά στελεχωμένη Εποπτική Αρχή και η συνεταιριστική εκπαίδευση των αγροτών και των αιρετών στελεχών να είναι βασική μέριμνα της πολιτείας.

Όλα όμως αυτά για να γίνουν πρέπει να υπάρχει η ειλικρινής βούληση της πολιτείας για να στηρίξει τον θεσμό του Συνεταιρίζεσθε , αν αυτή η βούληση απουσιάζει όπως απέδειξε με την αδράνειά της η παρούσα κυβέρνηση δεν γίνεται τίποτε.

Μέσα σε συνθήκες παρατεταμένης οικονομικής ύφεσης και προκειμένου η χώρα να ακολουθήσει ένα Εθνικό Σχέδιο Παραγωγικής ανασυγκρότησης οι Αγροτικοί Συνεταιρισμοί είναι το πιο βασικό εργαλείο τόσο για την παραγωγική ανασυγκρότηση των χιλιάδων μικρομεσαίων αγροτικών νοικοκυριών , όσο και για να λειτουργήσει σαν ομπρέλα προστασίας του αγρότη μέσα στο δύσκολο οικονομικό και Κοινωνικό περιβάλλον που ζούμε .

Κατά συνέπεια κάθε ολιγωρία και εγκατάλειψη αυτού του στόχου σημαίνει Πολιτική ανεπάρκεια και εξυπηρέτηση άλλων σκοπιμοτήτων από όσους θέλουν να λένε ότι τους ενδιαφέρει η παραγωγική ανασύνταξη της χώρας και η αξιοποίηση του αγροτικού παραγωγικού δυναμικού.

Εκτύπωση στις: 2024-04-19
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=7763