Κυκλώνας εξελίξεων
Νίκος, Παρασκευόπουλος
Κυρ. Ελευθεροτυπία, 2005-09-18
Ενώ τα τραγικά θύματα της καταστροφής στη Ν. Ορλεάνη ακόμη δεν έχουν μετρηθεί, η προσοχή των αναλυτών συγκεντρώνεται πια στις έμμεσες επιπτώσεις του τυφώνα. Κάποιοι θέλουν να φανούν καθησυχαστικοί. Ο καπιταλισμός, θυμίζουν, τρέφεται από τις κρίσεις, οικονομικές ή ακόμη και φυσικές. Αναδιατάσσεται και μεταλλάσσει τις ζημιές (υπολογίζεται ώς τώρα ότι θα φτάσουν τα 106 δισ. δολ.) σε εργολαβίες και προμήθειες. Διαχειρίζεται επιτυχώς την προσφορά και τη ζήτηση του πετρελαίου. Γενικά, οι οικονομολόγοι εκτιμούν ότι η τελική επίπτωση στην οικονομία δεν θα είναι μεγάλη («Economist», Σεπτ., 3.2005, σ. 42).
Στην πολιτική οι εκτεθειμένοι Ρεπουμπλικάνοι θα ετοιμαστούν να παραδώσουν την εξουσία στους Δημοκρατικούς (πράγμα που έτσι κι αλλιώς προσεχώς θα συνέβαινε).
Τα μεγάλα επικοινωνιακά δίκτυα, θα κρύψουν τις κακές ειδήσεις και εικόνες μόλις ο τηλεθεατής θα αρχίσει να κουράζεται.
Α Οι ειδικοί, όσοι τουλάχιστον απηχούν τα κυρίαρχα ρεύματα, αναμένεται να συμβάλουν στην εξομάλυνση. Δεν πρόκειται για ένα τρομοκρατικό πλήγμα, όπως στην περίπτωση της 11ης Σεπτεμβρίου 2001, ώστε να εγγράψουν το γεγονός στην Ιστορία με τρόπο που να θεμελιώνει τους μελλοντικούς μεγάλους τρόμους. Οι φυσικοί επιστήμονες αναφέρονται ήδη στη χειρότερη φυσική καταστροφή που μπορούν να θυμηθούν οι ζώντες Αμερικανοί, τεκμηριώνοντας με στατιστικές την εξαιρετική σπανιότητα ανάλογων φαινομένων. Πότε όμως όλοι οι παραπάνω μετρούν τα λόγια τους και διστάζουν να εκφραστούν; Πότε ακινητοποιείται το πληκτρολόγιό τους; Είναι γνωστό: η αμηχανία αφορά τις κοινωνικοπολιτικές συνθήκες και τις αντίστοιχες επιπτώσεις της τραγωδίας.
Β Στην πραγματικότητα, τα κοινωνικοπολιτικά αίτια είναι ποικίλα και ενεργά. Οι εκπομπές ρύπων και η συνακόλουθη υπερθέρμανση της ατμόσφαιρας, ακόμη κι αν δεν συμβάλλουν στον αριθμό, συμβάλλουν πάντως στην ένταση των κυκλώνων. Το μαύρο χρώμα των περισσότερων κατοίκων της Ν. Ορλεάνης, ή έστω η φτώχεια τους ή και τα δύο, ακούγονται ως διάχυτη εξήγηση της έλλειψης φροντίδας για την περιοχή.
Η απορρύθμιση του κράτους πρόνοιας και ειδικότερα οι περικοπές στα δημόσια κονδύλια για αντιπλημμυρικά έργα οπωσδήπτε συνέτειναν στην έκταση της τραγωδίας.
Η ιδιωτική αγορά επιβεβαίωσε την καταστατική της ανικανότητα να επενδύσει για τη σωτηρία ανθρώπων χωρίς δικό της οικονομικό όφελος.
Γ Καθώς τα παραπάνω αγκάθια μένουν αιχμηρά, τα ξυπόλητα πόδια των φτωχών θα συνεχίσουν να πληγώνονται. Με λιγότερο ελαφριά διατύπωση: οι συνέπειες του κυκλώνα «Κατρίνα» θα είναι σοβαρές και μακροπρόθεσμες, ακριβώς λόγω των κοινωνικοπολιτικών παραμέτρων που ήλθαν ξαφνικά και πανηγυρικά στο προσκήνιο.
Για παράδειγμα, αναπόφευκτες θα είναι κάποιες επιδράσεις στην ιδεολογία και στην ένταση του αντιτρομοκρατικού πολέμου. Στη συνείδηση των λαών το κακό πάντοτε μετριέται με θανάτους. Φάνηκε όμως τώρα ότι δεν είναι η τρομοκρατία ο μόνος «άξονας του κακού», το μόνο δηλαδή ικανό να προξενεί μαζικούς θανάτους γεγονός.
Οι απεριόριστες χρηματοδοτήσεις και οι συσπειρώσεις συμμαχιών δεν θα κερδίζουν εξίσου εύκολα τις συναινέσεις. Οι παρενέργειες του «Κατρίνα» στην επικράτεια του αντιτρομοκρατικού πολέμου είναι ένα πολύ μεγάλο θέμα που πρέπει προσεχώς να αναλυθεί, εντός και εκτός γραφείων.
Δ Στον μακρύ κατάλογο των κοινωνικοπολιτικών επιπτώσεων θα εμφανιστούν, πάντως, πολλοί τίτλοι. Η αναδιανομή εισοδήματος, θέμα απαγορευμένο ώς τώρα για κάθε καθωσπρέπει αμερικανό πολιτικό, όπως επισημαίνει ο Ρ. Ρόρτι, μπορεί να αποτελέσει νέο αίτημα που θα επιστρέφει από το παρελθόν. Εκτός από τη μεταφυσική (evil) και την Π. Διαθήκη, για την εξήγηση του κακού ίσως χρειαστεί να ξεσκονιστούν κάποιοι τόμοι του Κ. Μαρξ. Εστω του Τζ. Κ. Γκάλμπρεϊθ, που από χρόνια φώναζε ότι τις δαπάνες για το κοινό όφελος μόνο το Δημόσιο (το επάρετο για τους νεοφιλελεύθερους κράτος) κι όχι η αγορά μπορεί να αναλαμβάνει. Οι καουμπόις, ανέκαθεν μεγάλα παιδιά, θα υποχρεωθούν να δεχτούν ότι κάποια πράγματα δεν λύνονται μόνο με τη βία των όπλων.
Ε Πρόκειται για υπερβολή: μια Ευρώπη που χρόνια τώρα αμφιρρέπει προς την υιοθέτηση ή την αποκήρυξη του αμερικανικού πολιτικοκοινωνικού μοντέλου, θα επηρεαστεί από τα μηνύματα: στη Ν. Ορλέανη αποκαλύφθηκε μια αδυναμία τραγικών διαστάσεων: η αμερικανική κυβέρνηση, έχοντας απορρυθμίσει βασικές δημόσιες υπηρεσίες (εκτός της αστυνόμευσης), φάνηκε δομικά ανίσχυρη να βοηθήσει τον πληθυσμό. Η (ηπειρωτική τουλάχιστον) Ευρώπη, διατηρώντας πάντοτε τη δημόσια προνοιακή λειτουργία «στην καρδιά της ισορροπίας καθεμιάς από τις ευρωπαϊκές κοινωνίες» (Εμ. Τοντ.), εμπνέει τώρα περισσότερη εμπιστοσύνη.
«Περπάτησα πολλά μίλια με τα παπούτσια διαφορετικών ανθρώπων, πέρασα από τη φωτιά, βάδισα στη βροχή, ένιωσα χαρά και άντεξα τον πόνο... αλλά πάντοτε ονειρευόμουν», τραγουδούν οι μαύροι τροβαδούροι της Λουιζιάνας, οι Nevill.
Η κοινωνική αλληλεγγύη, οι αγώνες κι η μουσική της Ν. Ορλεάνης, όλα αυτά τώρα είναι όροι ύπαρξης για τους επιζώντες.
* Ο ΝΙΚΟΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΠΟΥΛΟΣ είναι καθηγητής Νομικής ΑΠΘ.
Εκτύπωση στις: 2024-04-19
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=791