Τουρκία, Ευρώπη και Κυπριακό
Μακάριος, Δρουσιώτης
Ελευθεροτυπία, 2005-10-08
Οπως αναμενόταν, η Ε.Ε. συναίνεσε στην έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Τουρκία. Ούτε η Ευρώπη επιθυμούσε να αποξενώσει την Τουρκία ούτε η Τουρκία άντεχε το διαζύγιο με την Ευρώπη. Από την άλλη, το ανατολίτικο παζάρι του Λουξεμβούργου ανέδειξε την προβληματικότητα της τουρκικής υποψηφιότητας. Η Τουρκία αρχίζει μεν ενταξιακές διαπραγματεύσεις, αλλά είναι αμφίβολο αν θα τις ολοκληρώσει. Σε ό,τι αφορά το Κυπριακό, στην ουσία έχει υποβαθμιστεί ως πρόβλημα.
Η μη διασύνδεση ενταξιακών - Κυπριακού ήταν επιλογή της κυβέρνησης της Κύπρου. Και ο λόγος είναι πασιφανής: η Λευκωσία κατατρύχεται από τη φοβία της επαναφοράς του σχεδίου Ανάν. Για την Ε.Ε., λύση του Κυπριακού σημαίνει σχέδιο Ανάν. Ακόμη και προχθές ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Ζοζέπ Μπορέλ, ο οποίος επισκέφθηκε επίσημα την Κύπρο, εξέφρασε την υποστήριξη του Κοινοβουλίου στο σχέδιο και κάλεσε τον Παπαδόπουλο να το συζητήσει με τον Ταλάτ.
Η φοβία της κυβέρνησης της Κύπρου, ότι αν τεντώσει το σχοινί θα βρεθεί εκ νέου μπροστά στο σχέδιο Ανάν, την εξανάγκασε να προβεί σε μια σειρά από ιστορικούς συμβιβασμούς, με αποκορύφωμα την απενοχοποίηση της Τουρκίας για την κατοχή της Κύπρου. Η εντύπωση που έχει σήμερα η Ε.Ε. είναι πως το Κυπριακό παραμένει άλυτο εξ υπαιτιότητας των Ελληνοκυπρίων. Γι αυτό και η Τουρκία άρχισε διαπραγματεύσεις -με τη συγκατάθεση της Κύπρου - διατηρώντας στρατεύματα στο νησί.
Ακριβώς έναν χρόνο πριν από την παραχώρηση της ημερομηνίας στην Τουρκία, ο Γκίντερ Φερχόιγκεν έλεγε σε συνέντευξή του στην εφημερίδα «Ζαμάν» (4/12/2003) ότι ήταν πολύ δύσκολο να εξασφαλίσει ημερομηνία η Τουρκία, έχοντας «παράνομα τους στρατιώτες της σε ένα από τα εδάφη κράτους-μέλους». Η Ε.Ε. ήγειρε το ζήτημα της κατοχής της Κύπρου αμέσως μετά την αποτυχία επίλυσης του Κυπριακού στη διάσκεψη της Χάγης (10/3/2003). Στη Χάγη, ο νεοεκλεγείς τότε πρόεδρος Παπαδόπουλος δεσμεύτηκε προς τον Κόφι Ανάν ότι ήταν πρόθυμος να αποδεχτεί το σχέδιό του (Ανάν 3) υπό κάποιες προϋποθέσεις (να είναι συμπληρωμένο και να υπάρξουν διασφαλίσεις για την εφαρμογή του). Δεσμεύτηκε, επίσης, να μην ανοίξει τη συζήτηση για κύρια θέματα, εάν θα ακολουθήσει την ίδια τακτική και η άλλη πλευρά.
Τότε, η συνολική ευθύνη του ναυαγίου επιρρίφθηκε στην τουρκική πλευρά. Μόλις την επομένη της κατάρρευσης της διάσκεψης της Χάγης, μιλώντας εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο Ζαν Κριστόφ Φιλορί δήλωνε (11/3/2005) πως «χωρίς επίλυση του Κυπριακού ένα μέρος της επικράτειας της Ευρωπαϊκής Ενωσης θα βρίσκεται από τις 2 Μαΐου υπό καθεστώς παράνομης κατοχής».
Σήμερα γίνεται πλέον αποδεκτό ότι η θέση που πήρε ο Τάσσος Παπαδόπουλος στη Χάγη ήταν μια πολιτική μπλόφα. Στην ουσία δεν αποδεχόταν τη φιλοσοφία του συγκεκριμένου σχεδίου, αλλά η εντελώς αρνητική στάση του Ραούφ Ντενκτάς τού έδωσε την ευκαιρία να εκθέσει την άλλη πλευρά. Η θετική στάση της Κύπρου σε αυτό που η Ε.Ε. θεωρούσε «καλή λύση» την αντάμειψε με την ένταξη, έστω και με άλυτο το πρόβλημά της. Η ένταξη της Κύπρου ήταν η πιο αποτελεσματική πίεση που ασκήθηκε ποτέ στην Τουρκία για τη λύση του Κυπριακού.
Ο Τ. Παπαδόπουλος ενθαρρημένος από τα κέρδη της «μπλόφας» της Χάγης την επανέλαβε στις 17 Δεκεμβρίου 2003: με επιστολή του στον Κόφι Ανάν ζητούσε συνομιλίες για λύση του Κυπριακού στη βάση του σχεδίου του πριν από την 1η Μαΐου 2004. Αυτή τη φορά η Τουρκία διέγνωσε, σωστά, ότι ο αντίπαλος μπλόφαρε και ανταποκρίθηκε θετικά. Η δυναμική που προκάλεσε ο Παπαδόπουλος είχε συνέπεια να αποδεχτεί, στις 10 Φεβρουαρίου 2004, στη Νέα Υόρκη την επιδιαιτησία του γενικού γραμματέα. Τόσο με την επιστολή στον Ανάν όσο και με την επιδιαιτησία, ο Τ. Παπαδόπουλος αποδέχτηκε και τη φιλοσοφία του σχεδίου Ανάν.
Μετά την 1η Μαΐου, ο Τ. Παπαδόπουλος θα μπορούσε να πετύχει σημαντικές βελτιώσεις στο σχέδιο Ανάν. Δεν τις επεδίωξε διότι δεν πιστεύει σ’ αυτό, ούτε στην προοπτική του. Η εναλλακτική επιλογή ήταν να προτείνει κάτι άλλο. Ούτε κι αυτό μπορούσε να το κάνει, διότι με τις κινήσεις τακτικής του 2003 -όταν αποδέχτηκε τη φιλοσοφία του σχεδίου Ανάν- έπληξε την αξιοπιστία του.
Το διεθνές πολιτικό περιβάλλον τον απέτρεψε από του να αποκηρύξει συνολικά το σχέδιο Ανάν. Θεωρητικά το αποδέχεται ως βάση λύσης, αλλά θέτει τόσες πολλές προϋποθέσεις που αποτρέπει την έναρξη διαλόγου για βελτίωσή του. Ο Παπαδόπουλος γνωρίζει πως δεν μπορεί να παίξει το ίδιο παιχνίδι δύο φορές. Γι αυτό προσπαθεί να μην παγιδευτεί ξανά στις ίδιες διαδικασίες. Ετσι, η μόνη στρατηγική που του απέμεινε είναι ν’ αγοράζει χρόνο μέχρι να στριμωχτεί η Τουρκία στην Ε.Ε. Ομως, το τίμημα του χρόνου είναι βαρύ. Η αναβάθμιση του καθεστώτος στον βορρά είναι συνεχής και τα τετελεσμένα (νέοι έποικοι, περιουσίες, νέες οικονομικές πραγματικότητες) εδραιώνονται με ταχύτατους ρυθμούς.
Εκτύπωση στις: 2024-04-18
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=821