Η μετεκλογική Ελλάδα ως πολιτικό υποκείμενο

Θεόδωρος, Γεωργίου

2015-01-30

Μετά τη διεξαγωγή των εκλογών, η ελληνική κοινωνία ως πολιτική οντότητα εισέρχεται σε μια ιστορική φάση, κατά την οποία επαναπροσδιορίζεται η έννοια και η πράξη της πολιτικής εν γένει. Κατά τα τελευταία πέντε χρόνια της οικονομικής κρίσης ως κοινωνική συλλογικότητα βιώσαμε και τον «βαθμό μηδέν» της πολιτικής, όταν οι εκάστοτε κυβερνήσεις που άσκησαν την πολιτική εξουσία κατέφευγαν στην τεχνοκρατία ή τη γραφειοκρατία για να επιλύσουν το κατεξοχήν πολιτικό πρόβλημα του κρατικού χρέους.

Τα αποτελέσματα των εκλογών διαμορφώνουν το δημοκρατικό πλαίσιο για τη νέα κυβέρνηση, η οποία, εκ των πραγμάτων, θα ασκήσει την πολιτική εξουσία ως πολιτική εντός του πνεύματος του πολιτικού διαφωτισμού και όχι ως τεχνοκρατία εντός του νεοφιλελεύθερου μοντέλου. Θα πρέπει όμως να τονιστεί ότι με τις εκλογές δεν εξελέγη μόνο νέα κυβέρνηση εντός του κοινοβουλευτικού πλαισίου, αλλά συντελέστηκε ένα μείζον, ριζικό πολιτικό «συμβάν» (με τους όρους του Γάλλου φιλοσόφου Αλέν Μπαντιού), το οποίο δεν είναι άλλο από τον σχηματισμό ενός νέου πολιτικού υποκειμένου εντός της ελληνικής κοινωνίας που κατάγεται από το πνεύμα των ιδεών της Αριστεράς.

Βρισκόμαστε στη δεύτερη δεκαετία του 21ου αιώνα και συγκροτήθηκε η ελληνική κοινωνία ως πολιτικό υποκείμενο, του οποίου η δομή και το περιεχόμενο ανάγονται (σε) και προσδιορίζονται από ένα σύνολο ιδεών, αντιλήψεων, πεποιθήσεων, απόψεων, στάσεων και επιχειρημάτων που έχουν την καταγωγή τους σ’ αυτό που ονομάζουμε στην πολιτική ιστορία Αριστερά. Στο σημείο αυτό πρέπει να διευκρινιστεί ότι η Αριστερά, στον βαθμό που αυτοπροσδιορίζεται ως κλειστό δογματικό σύστημα σκέψης και πράξης, τοποθετείται στο περιθώριο της Ιστορίας. Αντιθέτως, όταν αντιλαμβάνεται τον εαυτό της ως συγκυριακή κοινωνική και πολιτική δυναμική, τότε οι ιστορικές προοπτικές είναι μπροστά της. Και φαίνεται πως αυτό συνέβη τελικά με τις πρόσφατες εκλογές, οι οποίες «μεταφράστηκαν» σε ριζικό πολιτικό «συμβάν» και για την Αριστερά και για την ελληνική κοινωνία.

Στη γενεαλογική προέλευση του νέου πολιτικού υποκειμένου έπαιξαν ρόλο δύο παράγοντες: πρώτον, η ιδεολογική και η πνευματική ηγεμονία των αντιλήψεων της Αριστεράς, οι οποίες δεν ήσαν παρά η πρακτική εφαρμογή των ιδεών του ευρωπαϊκού πολιτικού διαφωτισμού στην ιστορική συγκυρία της «ελληνικής περίπτωσης». Η ηγεμονία αυτή επικράτησε κατά το χρονικό διάστημα της μεταπολιτικής περιόδου. Την 25η Ιανουαρίου, η πνευματική ηγεμονία της Αριστεράς μετασχηματίστηκε σε πολιτική εξουσία. Δεύτερον, ο ιδιαίτερος πολιτικός χαρακτήρας των αριστερών κομμάτων της ελληνικής πολιτικής συλλογικότητας και πιο συγκεκριμένα του ΣΥΡΙΖΑ. Ο χαρακτήρας αυτός συμπυκνώνεται σε δύο επίπεδα (αναφορές): στην εκάστοτε συγκυρία και στα κοινωνικά κινήματα. Στην περίπτωση του ΣΥΡΙΖΑ, που λειτούργησε ως κομματική συλλογικότητα με τέτοια την πολιτική αποτελεσματικότητα, ανέτρεψε το παγωμένο τοπίο στην Ευρώπη.

Η Αριστερά στην ελληνική εκδοχή της, σε αντίθεση προς άλλες αριστερές κομματικές συλλογικότητες στην Ευρώπη, διατηρεί τον συγκυριακό, κινηματικό και αντιστασιακό χαρακτήρα της ελληνικής συλλογικότητας ως οικονομικού συστήματος εντός της ευρωζώνης (ΟΝΕ) και ως πολιτικής οντότητας εντός της Ευρωπαϊκής Ενωσης (Ε.Ε.). Οσον αφορά το πρώτο έργο, πρέπει να τονιστεί ότι η πολιτική φιλοσοφία διδάσκει, και από την πολιτική ιστορία μαθαίνουμε ότι όποιος «ηγεμών» επιδιώξει να λύσει ένα κοινωνικό πρόβλημα (π.χ. το χρέος) με όρους που δεν είναι πολιτικοί και με μεθόδους που δεν είναι πολιτικές, αυτός ο κυβερνήτης είναι καταδικασμένος να εξαφανιστεί, το πρόβλημα να μη λυθεί και οι ίδιοι οι ενδιαφερόμενοι (δηλ. οι πολίτες) να περιέλθουμε σε δεινή κοινωνική κατάσταση. Αυτή είναι η πολιτική βιογραφία των Σαμαρά και Βενιζέλου. Και οι δύο, ενώ είχαν ενημερωθεί από τους πολίτες που συμμετέχουμε στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης, στην ελληνική πολιτική σφαίρα, δεν άκουγαν. Εκαναν υπολογισμούς, λογαριασμούς και διαχειριστικούς ελέγχους με ένα «μετα-δημοκρατικό» μόρφωμα που ονομάζεται τρόικα.

Οι εκλογές διαμόρφωσαν τη νέα πολιτική κατάσταση. «Εδιωξαν» την τρόικα και θα πρέπει όλοι οι Ευρωπαίοι πολίτες να αισθάνονται πολιτική ευγνωμοσύνη προς τους πολίτες της ελληνικής πολιτικής κοινωνίας γι’ αυτή τη μείζονα εξέλιξη σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Οι Ελληνες πολίτες απαιτούν από τη νέα κυβέρνηση να εντάξει την επίλυση του προβλήματος του κρατικού χρέους εντός του πλαισίου της πολιτικής. Το καθεστώς των μνημονίων, η τρόικα, οι τεχνοκρατικές συνομιλίες και πολλά άλλα δεν έχουν καμία σχέση με την πολιτική και με τη δημοκρατία. Οι πολίτες με την ψήφο τους δηλώνουν ότι το πρόβλημα του χρέους θα επιλυθεί ως πολιτικό πρόβλημα.

Σχετικά με το δεύτερο έργο (αποστολή) του νέου πολιτικού υποκειμένου της ελληνικής κοινωνίας, πρέπει να τονιστεί ότι ο επανακαθορισμός της θέσης της Ελλάδας τόσο εντός της ευρωζώνης όσο και εντός της Ευρωπαϊκής Ενωσης εξαρτάται από τις πολιτικές πρωτοβουλίες που θα αναλάβουμε εμείς οι Ελληνες πολίτες. Το νέο συγκυριακό ελληνικό πολιτικό υποκείμενο μπορεί να σηκώσει στους ώμους του τον μετασχηματισμό όλων των ευρωπαϊκών κοινωνιών σε οικονομικό και πολιτικό επίπεδο. Η χρυσή τομή για ολόκληρη την Ευρώπη βρίσκεται ανάμεσα σε δύο συνθήκες (ρήματα κατά το ιστορικό συντακτικό): «συμβαίνει» και «φτιάχνεται». Με τον ΣΥΡΙΖΑ και την ελληνική κοινωνία τα δύο αυτά ρήματα δημιούργησαν τον νέο πολιτικό κόσμο.

----

*Καθηγητής Πολιτικής Φιλοσοφίας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκη

Εκτύπωση στις: 2024-04-26
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=8230