Το πρόβλημά μας είναι και πολιτισμικό
Γιώργος, Σιακαντάρης
Συνέντευξη στην Αγγ. Σπανού, Freesunday, 2015-11-08
Την αντίθεση «λογικής-ανορθολογισμού, μεταρρύθμισης-συντήρησης, μετασχηματισμού-στασιμότητας και, κυρίως, Διαφωτισμού-σκοταδισμού» υπογραμμίζει ο διδάκτορας Κοινωνιολογίας – συγγραφέας, μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΔΗΜΑΡ Γ. Σιακαντάρης. Πιστεύει ότι «ο ΣΥΡΙΖΑ και η ΝΔ είναι με τον συντηρητικό κρατισμό, η Δημοκρατική Συμπαράταξη και το Ποτάμι “ψάχνονται” και ο προοδευτικός μεταρρυθμισμός είναι ορφανός».
Είναι η προσφυγική κρίση σημαντικότερη από την οικονομική για τη μελλοντική υπόσταση της Ε.Ε.;
Σίγουρα μια Ευρώπη που δεν θα είχε τεθεί σε δεύτερη μοίρα στον παγκόσμιο οικονομικό ανταγωνισμό θα μπορούσε να αντιμετωπίσει το πρόβλημα στη γέννησή του, ενισχύοντας τις χώρες του Τρίτου Κόσμου. Μιλάμε όμως για μια Ευρώπη που στο όνομα του ανταγωνισμού έχει χάσει τόσο τα οικονομικά όσο και όλα τα άλλα πλεονεκτήματά της. Η προσφυγική κρίση δοκιμάζει τις αντοχές της δυτικής κοινωνίας ως κοινωνίας ανοχής. Δεν θέλω να πω μεγάλες κουβέντες, αλλά οι διάφοροι Όρμπαν στην Ουγγαρία, η νίκη του Κατσίνσκι στην Πολωνία, ο οποίος πριν από τις εκλογές μιλούσε για τις αρρώστιες που μεταφέρουν οι πρόσφυγες, αλλά και εδώ, η συνεργασία του ΣΥΡΙΖΑ με τους ΑΝΕΛ, είναι δείγματα μιας Ευρώπης που χάνει τα ιδεώδη του Διαφωτισμού και όχι μόνο την οικονομική της δυναμική.
Έχουμε ξεπεράσει τον κίνδυνο περιθωριοποίησης στο εσωτερικό της Ευρωζώνης και της Ε.Ε.;
Φυσικά και όχι. Είμαστε ήδη στο περιθώριο στο εσωτερικό της Ευρωζώνης και κινδυνεύουμε να βρεθούμε εκτός και αυτού του περιθωρίου. Ξέρετε, όσοι έχουμε τον όποιο δημόσιο λόγο καταντούμε βαρετοί, όταν συνεχώς επαναλαμβάνουμε πως τίποτα δεν έχει αλλάξει όσον αφορά τους κινδύνους εξόδου από το ευρώ. Θα την πάθουμε όπως ο τσομπάνης με το λύκο στα πρόβατα, που όταν πραγματικά ήρθε ο λύκος, κανείς δεν τον πίστεψε και δεν έτρεξε να τον βοηθήσει. Αλλά, δυστυχώς, είναι έτσι τα πράγματα, που δεν αφήνουν περιθώρια εφησυχασμού. Η στάση του ΣΥΡΙΖΑ να «αναζητεί» ισοδύναμα ή παράλληλα μέτρα και η στάση της αντιπολίτευσης να κάνει πως δεν καταλαβαίνει πως η εκ μέρους της δέσμευση, την οποία ανέλαβε με την ψήφιση του τρίτου μνημονίου, σημαίνει και στήριξη των όποιων μέτρων ή κατάθεση συγκεκριμένων προτάσεων δείχνουν πως το πολιτισμικό χάσμα των ελληνικών ελίτ με την πραγματικότητα είναι μέχρι στιγμής αγεφύρωτο. Όσο αυτό εξακολουθεί να συμβαίνει, τίποτα δεν θα είναι ασφαλές.
Αφού για το εγχώριο φιλοευρωπαϊκό πολιτικό σύστημα δεν υπάρχει πια δίλημμα μνημόνιο-αντιμνημόνιο, γιατί είναι τόσο δύσκολες οι μεγάλες συναινέσεις στα μεγάλα;
Γιατί, όπως σας προανέφερα, το πρόβλημά μας είναι και πολιτισμικό. Δεν ήταν τόσο οι σειρήνες του αντιμνημονίου που έπεισαν το 62% του ελληνικού λαού να ψηφίσει την έξοδο της χώρας του από τον πολιτισμό, αλλά το γεγονός πως υπάρχουν χρόνιες αδυναμίες αυτού που οι κοινωνιολόγοι και οι ιστορικοί ονομάζουν ελληνικό κοινωνικό σχηματισμό, όπως είναι η αδύναμη αστική και βιομηχανική του ανάπτυξη, η μη αφομοίωση των κανόνων συμπεριφοράς της δυτικής πολιτισμικής ενσωμάτωσης σε ευρύτερα κοινωνικά στρώματα, ο αποκλεισμός της αξίας του κοινωνικού συμβιβασμού και η υποκατάστασή του από τις πελατειακές σχέσεις και πολλά άλλα που εξηγούν το γιατί δεν υπάρχουν συναινέσεις στα μεγάλα. Ναι, σίγουρα η κρίση, η απογοήτευση από το πολιτικό σύστημα, η ανεργία, η φτώχεια βρίσκονται ανάμεσα στις αιτίες της κατάρρευσης της εμπιστοσύνης των ευρύτερων κοινωνικών στρωμάτων προς τις ελίτ, αλλά πολύ σημαντικό ρόλο παίζουν και όλες εκείνες οι ιστορικές πρακτικές και οι ιδεολογικές δεσπόζουσες που βαραίνουν την ιστορία μας.
Έτσι, αν και δεν υπάρχει πλέον η αντίθεση μνημόνιο-αντιμνημόνιο –εξάλλου στην ουσία ποτέ δεν υπήρξε–, δεν παύει να υπάρχει η αντίθεση λογικής-ανορθολογισμού, μεταρρύθμισης-συντήρησης, μετασχηματισμού-στασιμότητας και, κυρίως, Διαφωτισμού-σκοταδισμού.
Σας έχει εκπλήξει η απήχηση του ΣΥΡΙΖΑ και του πρωθυπουργού προσωπικά; Εκφράζουν την κοινωνική κεντροαριστερά;
Με εξέπληξε η ικανότητα προσαρμογής του πρωθυπουργού στον τακτικισμό. Βεβαίως προτιμώ έναν ασυνεπή πρωθυπουργό εντός του ευρώ από έναν συνεπή που θα έβγαζε τη χώρα από το ευρώ. Έτσι κι αλλιώς, όμως, διαβάσαμε λάθος τον ΣΥΡΙΖΑ, γι’ αυτό και δεν καταλάβαμε τη «μετεξέλιξη» και τις αντοχές του. Η ανάγνωση του ΣΥΡΙΖΑ ως αποκλειστικά λαϊκίστικου μορφώματος δεν επέτρεψε να δούμε την άλλη του πλευρά, τη συντηρητική. Ο ΣΥΡΙΖΑ, από τότε που τα κεντρικά του στελέχη και ο αρχηγός τους αισθάνθηκαν ότι η εξουσία ήταν κοντά, άρχισε να αποκαλύπτει τη μάσκα ενός μηχανισμού που πίσω από το λαϊκισμό του έκρυβε τη βούληση για άνοδο και παραμονή πάση θυσία στην εξουσία. Δυστυχώς ή ευτυχώς, στην πολιτική ανάλυση εκτός από τον Μαρξ χρειάζεται και ο Φρόιντ.
Εντάξει με την καταγγελία του λαϊκισμού, αλλά ποιες είναι οι μη λαϊκιστικές πολιτικές δυνάμεις και γιατί δεν βρίσκουν απήχηση;
Αυτή η ανάλυση που ανήγαγε τα πάντα στην ενοχή του λαϊκισμού μάς οδήγησε σε πολλά λάθη. Πρώτον, βάπτισε ως λαϊκιστικό κάθε λαϊκό αίτημα, πράγμα που οδήγησε σε αποξένωση διανοούμενους και πολιτικά κόμματα από το απαραίτητο, για κάθε αστική φιλελεύθερη δημοκρατία, πνεύμα λαϊκότητας. Δεύτερον, η απολυτοποίηση του ρόλου του λαϊκισμού γέννησε ένα φαντασιακό αντίπαλο δέος, τον νεοφιλελευθερισμό. Τέτοιο δέος στο ελληνικό πολιτικό σύστημα δεν υπάρχει. Κανένα πολιτικό κόμμα ή κυβέρνηση –με κάποιες εξαιρέσεις στην κυβέρνηση Μητσοτάκη– δεν εφάρμοσε νεοφιλελεύθερες πολιτικές, ακόμη και όταν τις επέβαλλε η τρόικα. Αυτή η λογική έκρυψε την πραγματική αντίθεση στη χώρα, που είναι μεταξύ της συντήρησης και της προοδευτικής μεταρρύθμισης. Σε αυτή τη λογική έχουν εγκλωβιστεί και οι δυνάμεις του λεγόμενου «τρίτου» πόλου και έτσι, αντί να συσπειρωθούν ως δεύτερος προοδευτικός πόλος, πελαγοδρομούν σε δονκιχωτικά λιμάνια μάχης με τον νεοφιλελευθερισμό.
Δεν είναι ασυνεπές και λαϊκιστικό να μην ψηφίζουν τα κόμματα που ψήφισαν το μνημόνιο τα νομοσχέδια που συνδέονται με την εφαρμογή του;
Είναι. Αν και για να αναγνωρίσουμε τα δίκαιά τους, ο κ. Τσίπρας κανονικά ποτέ δεν τους ζήτησε τη συνεργασία. Είχε ήδη κλείσει συμφωνία με τους ΑΝΕΛ. Κανένας σοβαρός αναλυτής ή πολιτικός παράγων δεν μπορεί να τους ζητά, χωρίς ανταλλάγματα, το τονίζω αυτό το «χωρίς ανταλλάγματα», να ψηφίζουν μια πολιτική την όποια όχι μόνο δεν εφαρμόζουν αλλά και κανείς δεν τους ρωτά γι’ αυτήν. Και κάτι ακόμη. Όσο εξακολουθεί εταίρος σε αυτή την πολιτική, σε αυτή τη φάση, να είναι η επιτομή του ελληνικού εθνολαϊκισμού και αντιδιαφωτισμού, οι ΑΝΕΛ, τέτοια συνεργασία δεν μπορεί να υπάρξει.
Γιατί είναι το μνημόνιο η μοναδική διαθέσιμη πολιτική στη χώρα μας; Γιατί δεν υπάρχει δική μας πολιτική και οικονομική σκέψη;
Το μνημόνιο και η πολιτική και οικονομική σκέψη είναι δύο διαφορετικά πράγματα. Το μνημόνιο είναι ένα πλέγμα μέτρων, με τα οποία μπορεί να συμφωνεί ή να διαφωνεί κανείς, ή να συμφωνεί με μερικά και να διαφωνεί με άλλα, αλλά στην κατάσταση στην οποία μας έφερε η επτάμηνη διακυβέρνηση της «πρώτη φορά Αριστερά» πρέπει οι κυβερνώντες να τα εφαρμόσουν, όπως είναι, αν δεν θέλουν να «φύγουν με ελικόπτερα», όπως παραδεχόταν στις συζητήσεις του ο σημερινός πρωθυπουργός.
Από την άλλη, μια βόλτα στα βιβλιοπωλεία, στις βιβλιοθήκες, στην αρθρογραφία του «αστικού Τύπου» θα μας δείξει πως υπάρχει ελληνική οικονομική και πολιτική σκέψη. Η μη γνώση αυτής της σκέψης δεν οφείλεται στο ότι δεν υπάρχουν δεκάωρες εκπομπές πολιτισμού στην τηλεόραση, όπως επιβάλλει ο νόμος για τα ΜΜΕ, αλλά στο ότι δεν υπάρχει εκπαιδευτικό περιβάλλον που να κάνει τους μαθητές και πολιτικό περιβάλλον που να κάνει τους ενήλικες να αγαπούν τη σοβαρή γνώση. Αυτή η σκέψη πάντως υπάρχει, ίσως όχι σε τόση «αφθονία», όπως αλλού, αλλά υπάρχει.
Πώς σας φαίνονται οι εξελίξεις στη ΝΔ; Είναι αυτό που παρακολουθούμε διαδικασία ανασυγκρότησης και ανανέωσης με ευρωπαϊκή αισθητική;
Ενώ στην υπόλοιπη Ευρώπη το φιλελεύθερο κέντρο εκφράζεται αυτόνομα ή μέσα από κεντροδεξιούς σχηματισμούς, στην Ελλάδα η ΝΔ, η ελληνική Δεξιά δηλαδή, πολύ λίγη κουβέντα κάνει για κάτι τέτοιο. Αυτή κρύβεται πίσω από φληναφήματα του τύπου «ριζοσπαστικός ή κοινωνικός φιλελευθερισμός» και αρνείται να διαρρήξει τον ομφάλιο ρόλο της με τον κρατισμό. Βεβαίως, για να είμαι δίκαιος, υπάρχουν φωνές στη ΝΔ προς αυτή την κατεύθυνση, όπως αυτή της Ντόρας Μπακογιάννη, αλλά δεν φαίνεται να επηρεάζουν κατά πολύ την, όπως το λέτε, διαδικασία ανασυγκρότησης αυτού του χώρου. Οι εξελίξεις στη ΝΔ επιβεβαιώνουν την εκτίμηση που ισχυρίζεται πως οι δύο πόλοι που συγκρούονται στη χώρα δεν είναι ο νεοφιλελευθερισμός με το λαϊκισμό, αλλά ο συντηρητικός κρατισμός με τον προοδευτικό μεταρρυθμισμό. Ο ΣΥΡΙΖΑ και η ΝΔ είναι με τον συντηρητικό κρατισμό και η Δημοκρατική Συμπαράταξη και το Ποτάμι «ψάχνονται». Ο προοδευτικός μεταρρυθμισμός είναι ορφανός.
Εκτύπωση στις: 2024-04-19
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=8939