Ενα «Μέγαρο Ιδεών» για τη Σοσιαλδημοκρατία
Γιώργος, Σιακαντάρης
Το Βήμα της Κυριακής, 2016-03-06
Η πρόταση του επικεφαλής του Ποταμιού Σταύρου Θεοδωράκη για το «Κοινοβούλιο του Κέντρου» αντιμετωπίστηκε με καχυποψία. Επειδή αδιαφορώ για τις προθέσεις - δεν τις ξέρω και ούτε θέλω να τις ξέρω άλλωστε -, δεν θα ασχοληθώ με τα κίνητρα αυτής της πρότασης. Δεν είναι άλλωστε αυτές το αδύνατο σημείο της. Η απουσία των κομμάτων είναι αυτό. Ο επικεφαλής του Ποταμιού αποκλείοντας τα πολιτικά κόμματα από τον διάλογο δεν πετάει την μπάλα στην εξέδρα, δείχνει πως θέλει να παίξει χωρίς μπάλα.
Παρά τη φθορά των κομμάτων και των προσώπων που σήμερα συνθέτουν το «κεντροαριστερό τοπίο», πολιτική χωρίς κόμματα δεν γίνεται. Είναι άλλης σημασίας, πολύ μεγάλης μάλιστα, το ερώτημα αν ο χώρος ανασυντίθεται μόνο με την «ομοσπονδιοποίηση» των υπαρχόντων κομματικών σχηματισμών. Αυτό όμως είναι μια διαφορετική συζήτηση. Ενα όμως είναι εδώ σίγουρο. Τόσο η Δημοκρατική Συμπαράταξη όσο και το Ποτάμι δεν γνωρίζουν καθαρά πού θέλουν να πάνε και ο διάλογος θα τους βοηθήσει για να προσεγγίσουν τον τόπο συνάντησής τους με την κοινωνία που περιμένει.
Εδώ «κρύβεται» η θετική πλευρά της πρότασης του Θεοδωράκη. Ο χώρος του Σοσιαλισμού και της δημοκρατίας, της ανανεωτικής Αριστεράς, του προοδευτικού Κέντρου ή αυτός της Σοσιαλδημοκρατίας, όπως θα προτιμούσα να ονομάζεται, χωρίς να εμμένω, χρειάζεται τον θεσμικό διάλογο, που προτείνει ο Θεοδωράκης. Και τον χρειάζεται γιατί πολλά απ’ όσα παρουσιάζονται σήμερα στην Ελλάδα ως κεντροαριστερές πολιτικές είναι αποτελέσματα της μεγάλης ιδεολογικής ήττας που έχει υποστεί αυτός ο χώρος στην Ευρώπη, αλλά κυρίως στην Ελλάδα.
Για παράδειγμα, δεν είναι λίγες οι φωνές που αντιλαμβάνονται τη Σοσιαλδημοκρατία ως έκφραση κάποιου ενδιάμεσου χώρου ή κάποιου τρίτου πόλου. Φαίνεται να είναι θέμα επικοινωνίας και όμως είναι βαθύτατα πολιτικό ζήτημα. Η λογική του τρίτου πόλου, που με χαρά βλέπω πως η Δημοκρατική Συμπαράταξη δεν υποστηρίζει πλέον, αποτελεί συνταγή αποτυχίας. Αυτοπροσδιοριζόμενος μέχρι πρότινος αυτός ο χώρος ως τρίτος πόλος αποδεχόταν τη λογική του ΣΥΡΙΖΑ και της ΝΔ που τον ήθελαν αναπληρωματικό στοιχείο των δικών τους πολιτικών. Η λογική του ούτε νεοφιλελεύθερος ούτε λαϊκιστής δεν δίνει κανένα στίγμα. Στο ίδιο πλαίσιο ο αυτοπροσδιορισμός του χώρου ως ενδιάμεσου, μαζί με τα ιδεολογικά χαρακτηριστικά, του στερεί και τις κοινωνικές του αναφορές. Οσοι με τον ενδιάμεσο χώρο εννοούν τα μεσοστρώματα, συγχέουν την επικοινωνία με την κοινωνική αναφορά. Ο ενδιάμεσος χώρος είναι σώμα χωρίς σπονδυλική στήλη. Αντιθέτως, τα μεσαία στρώματα συνθέτουν τη σπονδυλική στήλη του σώματος των σύγχρονων κοινωνιών. Η κοινωνική συμμαχία των μισθωτών με τα μεσοστρώματα και το υγιές επιχειρηματικό κεφάλαιο (συμμαχία που διαχρονικά εκφράζει την ευρωπαϊκή Σοσιαλδημοκρατία) αποτελεί το ζητούμενο, που θα αναδιαμορφώσει τον χώρο της Κεντροαριστεράς σε πόλο εξουσίας στην ελληνική κοινωνία και όχι σε αναπληρωματικό παίκτη που θα μπαίνει να ξεκουράσει τους βασικούς (ΣΥΡΙΖΑ - ΝΔ) όταν αυτοί είναι «τραυματίες». Ολα αυτά δεν έχουν θεωρητική αλλά μεγάλη πρακτική σημασία. Γιατί, για παράδειγμα, άλλη φορολογική πολιτική θα εφαρμόζεις αν σε ενδιαφέρουν οι συντεχνιακές κοινωνικές ομάδες (στενή φορολογική βάση με διαφοροποιούμενους συντελεστές για ίδια εισοδήματα) και άλλη αν στο επίκεντρο της πολιτικής σου είναι η συμμαχία μισθωτών, μεσοστρωμάτων και παραγωγικού κεφαλαίου (διευρυμένη προοδευτική φορολογική βάση με ίδιους συντελεστές για κάθε εισοδηματική κατηγορία, ανεξαρτήτως κοινωνικής ομάδας). Σε αυτή την περίπτωση δεν είσαι κόμμα του Κέντρου, αλλά κόμμα που επιδιώκεις να εφαρμόσεις πολιτικές στο κέντρο των κοινωνιών. Μιλάμε για τελείως διαφορετικά πράγματα.
Ενα δεύτερο παράδειγμα της ιδεολογικής ήττας του κεντροαριστερού χώρου, ανάμεσα στα δεκάδες που θα μπορούσα να αναφερθώ, είναι η ταύτιση του κράτους πρόνοιας με το δίχτυ ασφαλείας. Το δίχτυ ασφαλείας ήταν στις αρχές της δεκαετίας του ’80 η απάντηση του νεοφιλελευθερισμού στην κρίση του κράτους πρόνοιας. Η σοσιαλδημοκρατική απάντηση δεν μπορεί να είναι η συγχώνευση δύο τόσο διαφορετικών πολιτικών αλλά η διαμόρφωση ενός κράτους παροχής υπηρεσιών στους τομείς Υγείας, Παιδείας, ασφάλειας και δημόσιων πόρων και συγκοινωνιών, ενός κράτους που εξοικονομεί πόρους στους πολίτες είτε για κατανάλωση είτε για επενδύσεις. Αυτό το κράτος αποτελεί έναν εκ των δύο πυλώνων της ανάπτυξης, ο άλλος είναι το παραγωγικό κεφάλαιο. Και αν χρειάζονται παραδείγματα για το τι είναι κράτος παροχής υπηρεσιών, φτάνει να αναφερθώ στις πολιτικές που ασκήθηκαν στην περίοδο του εγχειρήματος του εκσυγχρονισμού (1996-2004) και αφορούν δράσεις όπως η βοήθεια στο σπίτι, το ολοήμερο σχολείο, η ενισχυτική διδασκαλία κ.τ.λ.
Επειδή λοιπόν τα παραπάνω είναι «άγνωστα θέματα» στη συζήτηση για τη Σοσιαλδημοκρατία, η πρόταση Θεοδωράκη δεν είναι τόσο άστοχη. Αρκεί ο χώρος παράλληλα και ταυτόχρονα να μην εγκαταλείψει το σημερινό εγχείρημα της ενότητας του ΠαΣοΚ, της ΔΗΜΑΡ, των Κινήσεων και της κοινωνικής του διεύρυνσης αλλά παράλληλα να προχωρήσει και στη δημιουργία ενός «Μεγάρου Ιδεών» όπου θα συζητούνται τα θέματα της ιδεολογικής και κοινωνικής του φυσιογνωμίας. Το δίλημμα αυτοδιάλυση ή ομοσπονδία είναι ψευδοδίλημμα, αν πρώτα δεν ξέρεις τι θέλεις να κάνεις με τη μια ή την άλλη επιλογή. Δεν μπορεί όμως να πας πουθενά αν πρώτα δεν έχεις αποφασίσει πού θέλεις να πας.
Εκτύπωση στις: 2024-04-20
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=9222