Στην ψυχή του Σκρουτζ

Γιάννης, Παπαθεοδώρου

dim/art, 2016-12-27

Εδώ και λίγο καιρό, η κυβέρνηση έχει ανοίξει ένα νέο γύρο αντιπαράθεσης με τον Σόιμπλε, την Τρόικα και το ΔΝΤ, με προφανή στόχο την καλλιέργεια του γνωστού «αντιστασιακού προφίλ». Προσφάτως, στον γύρο αυτό προστέθηκαν και ορισμένες ψυχαναλυτικές πινελιές, που ενισχύουν το διπλό σενάριο: διαπραγμάτευση αλλά και ρήξη. Στις «χριστουγεννιάτικες» δηλώσεις του, ο πρωθυπουργός αναφέρθηκε σε όλους αυτούς που, αν και έχουν υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα, «αυτό το μεγάλο πλεόνασμα ψυχής που έχει κατακτήσει ο ελληνικός λαός δεν θα το καταφέρουν». Τόνισε μάλιστα πως «όσοι δεν είναι καλά στην ψυχή τους δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα της χώρας τους, ούτε της Ευρώπης ούτε του κόσμου». Δεν έχει σημασία σε ποιους ακριβώς αναφερόταν ο πρωθυπουργός. Έτσι κι αλλιώς, η δήλωση δεν συνάδει με το θεσμικό του ρόλο αλλά ούτε και με τους όρους της πολιτικής διαπραγμάτευσης. Η «ψυχανάλυση στα όρθια» δεν αποτελεί εργαλείο κατανόησης της πραγματικότητας αλλά επιπόλαιο ηθικισμό. Αλίμονο αν οι πολιτικοί συσχετισμοί μιας συγκυρίας ήταν απλώς μια πάλη ανάμεσα σε κακόψυχους και καλόψυχους ανθρώπους. Μπορεί όμως αυτή η ψυχολογίζουσα ρητορική να μην οφείλεται απλώς σε μια λεκτική αστοχία.

Την υιοθέτησε άλλωστε και το ΥΠΟΙΚ στην ευχετήρια κάρτα του, στην οποία επισημαίνεται πως «ίσως όλες οι χριστουγεννιάτικες ιστορίες να έχουν κάποιον φοβερό και τρομερό Εμπενίζερ κλειστό σαν στρείδι που υποδέχεται μέσα στην απέραντη μοναξιά του τα πνεύματα των Χριστουγέννων». «Αλλά», συνεχίζει ο αποστολέας, «οι δικές μας ευχές είναι πέρα και πάνω από τους Εμπενίζερ αυτού του κόσμου». Κατ’ αρχάς, ας σκεφτούμε λίγο τους «Εμπενίζερ αυτού του κόσμου», έτσι όπως τους έπλασε η μυθοπλαστική φαντασία του Ντίκενς, προτού γίνει η ατυχής διασκευή από τους ευχέτες του ΥΠΟΙΚ, που μάλλον ακολούθησαν το διαδεδομένο στερεότυπο του πονηρού τσιγκούνη Σκρουτζ Μακ Ντακ.

800px-marleys_ghost-john_leech_1843

Πολλοί είπαν πως η εικονογράφηση της κάρτας παραπέμπει έμμεσα –και πάλι– στη μορφή του Σόιμπλε ως «Σκρουτζ». Στην πραγματικότητα, πρόκειται για απλό «κόπι-πάστε» από εικονογράφηση που βρίσκεται αναρτημένη στην Wikipedia

Στην πρωτότυπη ιστορία του Ντίκενς, ο Εμπενίζερ Σκρουτζ λειτουργεί ως θετικό πρότυπο μιας βαθιάς χαρακτηρολογικής μεταβολής, που συντελείται σταδιακά μέσα ακριβώς από το πνεύμα των Χριστουγέννων: « Ο πρώην τσιγκούνης έγινε πολύ γενναιόδωρος κι ήταν πάντα ευγενικός με όλους. Μερικοί βέβαια τον κορόιδεψαν για τη μεταβολή του χαρακτήρα του. Αλλά ο Σκρουτζ δεν ενοχλήθηκε γιατί, όπως είπε πολύ σοφά: “Καλύτερα να σε περιγελούν παρά να σε περιφρονούν”. Ο Σκρουτζ δεν ξαναείδε τα πνεύματα. Αλλά από εκείνη την ημέρα, όπως λένε, δεν υπήρχε άνθρωπος που να γιορτάζει καλύτερα τα Χριστούγεννα από τον Εμπενέζερ Σκρουτζ». Στην εβραϊκή εκδοχή του ονόματος άλλωστε (ebenezer, ha eben, ha-‘ezer), τα βιβλικά σημαινόμενα παραπέμπουν στο «βράχο της βοήθειας», ενθύμιο της θεϊκής μέριμνας για το λαό του Ισραήλ. Μπορούμε να υποθέσουμε, επομένως, ότι ο Ντίκενς δεν διάλεξε τυχαία το όνομα. Αυτό που γνωρίζουμε ωστόσο είναι πως ο ίδιος επέλεξε να πλάσει έναν ήρωα που, περνώντας μέσα από τη δοκιμασία της αναγνώρισης της θνητότητας του, άλλαξε τον τρόπο με τον οποίο έβλεπε τη ζωή του.

Η διαφορά ανάμεσα στον Σκρουτζ του Ντίκενς και στον ήρωα που πρωταγωνιστεί στα κλασικά κόμιξ του Καρλ Μπαρκς είναι μεγάλη. Ο πρώτος είναι ένας ήρωας που κάνει ένα εσωτερικό ταξίδι στον εαυτό του· ο δεύτερος είναι το πιο πλούσιο παπί στον κόσμο, που δεν ξοδεύει τίποτε από την περιουσία του, λόγω της τσιγκουνιάς του. Κάποιος βιαστικός αναγνώστης από το ΥΠΟΙΚ έμπλεξε πιθανώς τις δύο ιστορίες, μέσα στο χριστουγεννιάτικο ευχολόγιο της κυβέρνησης. Λίγες ημέρες μετά το «εφάπαξ επίδομα» στους χαμηλοσυνταξιούχους, ήρθε τώρα η σειρά των ευκαιριακών συμβόλων για να φιλοτεχνηθεί το ανθρωπιστικό πορτρέτο μιας κυβέρνησης που κάνει έρανο για τους φτωχούς από το πλαστό πλεόνασμα, δείχνοντας την ηθική ανωτερότητα της κυβέρνησης από τους «Εμπενίζερ αυτού του κόσμου».

75859-72425-uncle-scrooge

Ας προστεθεί εδώ και μια τελευταία λεπτομέρεια, που δεν αφορά τον Εμπενίζερ Σκρουτζ αλλά το παπί Σκρουτζ Μακ Ντακ. Στην περιπέτεια με τίτλο «Σκρουτζ: Το μυστήριο του Ρομπολαστέξ», ο Σκρουτζ Μακ Ντακ αγοράζει ένα παλιό εργοστάσιο της Λιμνούπολης, την Βιομηχανουργική, και ανακοινώνει ότι εκεί θα παρασκευάσει το νέο, επαναστατικό προϊόν Ρομπολαστέξ, με φιλοδοξία να κατακτήσει τις αγορές σε ολόκληρο τον κόσμο και να καταστρέψει οικονομικά τον Ρόμπαξ. Η ειρωνεία της ιστορίας πως αυτός ήταν ο τελευταίος τίτλος των τευχών του «Μίκυ Μάους» στην Ελλάδα, αφού η εκδοτική εταιρεία «Τερζόπουλος Α. Ε.», έβαλε λουκέτο (2013) μετά από σαράντα επτά έτη διαρκούς λειτουργίας. Ήταν η εποχή που κάποιοι ετοίμαζαν ήδη το καινούργιο παραμύθι για τους κακόψυχους «Εμπενίζερ αυτού του κόσμου», εξαγγέλλοντας μερικές περίεργες οικονομικές θεωρίες για μια «σκληρή διαπραγμάτευση», βγαλμένη μάλλον από τα «Μίκυ Μάους». Μιας και είναι Χριστούγεννα, τους ευχόμαστε υγεία, ευτυχία και του χρόνου… σπίτια τους!

Εκτύπωση στις: 2024-04-19
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=9819