Nέος εκλογικός νόμος
Πως "διαβάζεται", πως εφαρμόζεται, που οδηγεί
Κώστας, Πουλάκης
Κυριακάτικη Αυγή, 2006-04-09
Όπως είναι γνωστό, οι επόμενες βουλευτικές εκλογές θα γίνουν με νέο εκλογικό νόμο. Είναι ο 6ος μετά την μεταπολίτευση που ψήφισε το ελληνικό κοινοβούλιο για τις 12ες μετά το 1974 βουλευτικές εκλογές. Οι συχνές αλλαγές των εκλογικών νόμων αποδεικνύει την "νομιμοποίηση του" ως παρεμβατικό στοιχείο του πολιτικού μας συστήματος. Τα δύο στοιχεία που αναφέραμε, δείχνουν με τον καλύτερο τρόπο ότι ο εκλογικός νόμος αλλάζει ανάλογα των πολιτικών συγκυριών με συγκεκριμένους στόχους κάθε φορά.
Δύο όμως στόχοι, όπως η στερέωση και αναπαραγωγή του δικομματικού συστήματος στην πολιτική μας ζωή και η διαφύλαξη της αυτοδυναμίας του 1ου κόμματος, υπάρχουν σε όλους τους εκλογικούς νόμους, με μοναδική εξαίρεση, ως προς τον δεύτερο στόχο, ο εκλογικός νόμος του 1989. Ο εκλογικός νόμος λοιπόν παίζει ενεργητικό ρόλο στην πολιτική ζωή αφού προσανατολίζει, διαμορφώνει, επηρεάζει τους πολίτες, πριν λειτουργήσει ως μηχανισμός που μετατρέπει τις ψήφους σε βουλευτές, την βούληση σε εξουσία. Γι’ αυτούς τους λόγους, θεωρείται ο νόμος των νόμων, ένα βασικό κλειδί στα χέρια όλων των κυβερνήσεων.
Τον Φεβρουάριο του 2004, η προηγούμενη Βουλή, λίγο πριν την διάλυση της, ψήφισε το νέο εκλογικό νόμο που εισηγήθηκε ο υπουργός Εσωτερικών Κ. Σκανδαλίδης. Ας δούμε τις αλλαγές που έχει, σε σύγκριση με τον προηγούμενο του Κ. Κούβελα της Ν.Δ, για να ανακαλύψουμε και τις ιδιαίτερες στοχεύσεις του.
Πρώτη αλλαγή, η άρση των εμποδίων που έθετε ο προηγούμενος στη δημιουργία συνασπισμών κομμάτων. Αλλαγή σημαντική που όμως είναι έξω από τις προθέσεις του σημερινού άρθρου, για περισσότερο ανάλυση.
Δεύτερη αλλαγή, ο μαθηματικός τρόπος υπολογισμού της παραχώρησης των εδρών στα κόμματα. Αυτή την αλλαγή και τις επιπτώσεις της, θα προσπαθήσω να αναλύσω.
Ο μαθηματικός τρόπος, ο αλγόριθμος του υπολογισμού ακολουθεί τα εξής βήματα :
•Διατηρεί το όριο εκπροσώπησης, νομικός φραγμός 3 %, για να δικαιούται ένα κόμμα να συμμετέχει στην κατανομή των εδρών.
•Από τις 300 έδρες, μοιράζει τις 260 αναλογικά σε όσα κόμματα έχουν περάσει το νομικό φραγμό. Αυτός ο νέος τρόπος υπολογισμού, κάνει αναλογικότερη την εκπροσώπηση αυτών των κομμάτων στο κοινοβούλιο.
•Τις υπόλοιπες 40 έδρες, τις παραχωρεί όλες στο κόμμα που πλειοψήφησε στις εκλογές, ως ενίσχυση για να επιτευχθεί η βασική αρχή που είναι η αυτοδυναμία του 1ου κόμματος.
Με δεδομένη τη χρήση του νέου αλγόριθμου διάθεσης εδρών τίθεται προς απάντηση το ερώτημα:
"Υπάρχουν προϋποθέσεις και ποιες είναι αυτές ώστε να μην υπάρχει η αυτοδυναμία του 1ου κόμματος;" Η απάντηση δίνεται από τις εξής δύο παραμέτρους:
•Όταν το πρώτο κόμμα ξεπεράσει το 42,5 % ο εκλογικός νόμος του δίνει την αυτοδυναμία σε έδρες, χωρίς καμία άλλη αναγκαία προϋπόθεση. Ούτε η διαφορά με το 2ο κόμμα έχει σημασία, ούτε πόσα κόμματα θα εκπροσωπούνται στη Βουλή. Η αυτοδυναμία είναι βέβαιη.
•Όταν όμως το 1ο κόμμα έχει ποσοστό μικρότερο από το 42,5 %, τότε η αυτοδυναμία εξαρτάται μόνο από το ποσοστό που πήραν αθροιστικά τα κόμματα που δεν πέρασαν το όριο εκπροσώπησης του 3 %. Δηλαδή όσο αυξάνει το άθροισμα των ποσοστών των κομμάτων που δεν θα εκπροσωπούνται στη Βουλή, τόσο μειώνεται το ποσοστό που χρειάζεται το 1ο κόμμα για την αυτοδυναμία.
Ο πίνακας 1 δείχνει την αριθμητική σχέση ανάμεσα στο αναγκαίο ποσοστό του 1ου κόμματος για την αυτοδυναμία σε σχέση με το αθροιστικό ποσοστό των κομμάτων που δεν πέρασαν το όριο του 3 %. Αυτή είναι η μικρή, αλλά όχι ασήμαντη κατά τη γνώμη μου διαφορά του νέου εκλογικού νόμου, σε σύγκριση με τον προηγούμενο που δεν άνοιγε ούτε αυτό το μικρό παράθυρο. Η ασπίδα που πρόσφερε στη διασφάλιση της αυτοδυναμίας ο προηγούμενος, έχει περιοριστεί. Άρα μία Βουλή περισσότερο πολυκομματική εκ των πραγμάτων δυσκολεύει την αυτοδυναμία.
ΠΙΝΑΚΑΣ 1
Όταν το αθροιστικό ποσοστό των κομμάτων που μένουν εκτός Βουλής είναι:
Το ελάχιστο ποσοστό του 1ου κόμματος για την αυτοδυναμία πρέπει να είναι:
0,0% 42,5%
0,5% 42,3%
1,0% 42,1%
1,5% 41,9%
2,0% 41,7%
2,5% 41,4%
3,0% 41,2%
3,5% 41,0%
4,0% 40,8%
4,5% 40,6%
5,0% 40,4%
5,5% 40,2%
6,0% 40,0%
Θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί ότι εφόσον διατηρείται η φιλοσοφία της αυτοδυναμίας που αποτελούσε στόχευση και όλων των προηγούμενων εκλογικών νόμων και αφού δεν είναι το σύστημα της απλής αναλογικής που ως ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ δικαίως διεκδικούμε, άρα δεν υφίσταται θέμα για ανάλυση και συζήτηση. Αυτό κατά την γνώμη μου είναι λάθος. Πρέπει να εκμεταλλευτούμε, όλες τις ευκαιρίες που δίνονται, ώστε να μην υπάρξει αυτοδυναμία.
Πιστεύω ότι αυτή η μικρή χαραμάδα αφέθηκε μετά από βασανιστική σκέψη της προηγούμενης κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ, η οποία προσπάθησε να ερμηνεύσει το πολιτικό περιβάλλον του 2008 με τα στοιχεία του 2004. Μια σκέψη που την μέτρησαν αρκετά, την φοβήθηκαν όμως ακόμη περισσότερο, και τούτο προκύπτει από την πειραματική εφαρμογή του νέου εκλογικού νόμου στα ιστορικά δεδομένα των 11 προηγούμενων βουλευτικών εκλογών όπου τελικά η αυτοδυναμία πάντα εξασφαλίζεται. Για άλλη μια φορά το ΠΑ.ΣΟ.Κ υπέκυψε στη λογική της αυτοδυναμίας. Βλέπε πίνακες 2,3,4
Στον πίνακα 2 παρουσιάζονται τα εκλογικά αποτελέσματα των εκλογών: 1974, 1977, 1981 και 1985 που έγιναν με τρεις διαφορετικούς εκλογικούς νόμους με την ίδια περίπου αντίληψη της ενισχυμένης αναλογικής. Φαίνεται ότι ο νέος εκλογικός νόμος είναι αναλογικότερος αφού μειώνεται η ενίσχυση των 2 πρώτων κομμάτων υπέρ των μικρότερων, εκτός όσων δεν πέρασαν το όριο του 3 %. Η αυτοδυναμία όμως του 1ου κόμματος δεν αφαιρείται.
ΠΙΝΑΚΑΣ 2
ΕΚΛΟΓΕΣ 1974
`Α/Α`ΚΟΜΜΑ`ΠΟΣΟΣΤΟ`ΕΔΡΕΣ`ΕΔΡΕΣ ΜΕ ΤΟΝ ΝΈΟ ΝΟΜΟ`ΔΙΑΦΟΡΑ
`1`ΝΔ`54,37%`220`185`-35
`2`ΕΚ-ΝΔ`20,42%`60`36`-24
`3`ΠΑΣΟΚ`13,58%`12`54`42
`4`ΕΝΩΜΕΝΗ ΑΡΙΣΤΕΡΑ`9,47%`8`25`17
`5`ΚΟΜΜΑΤΑ`3%`2,16%` -`-`-
ΕΚΛΟΓΕΣ 1977
`Α/Α`ΚΟΜΜΑ`ΠΟΣΟΣΤΟ`ΕΔΡΕΣ`ΕΔΡΕΣ ΜΕ ΤΟΝ ΝΈΟ ΝΟΜΟ`ΔΙΑΦΟΡΑ
`1`ΝΔ`41,84%`171`154`-17
`2`ΠΑΣΟΚ`25,34%`93`69`-24
`3`ΕΚ-ΝΔ`11,95%`16`33`17
`4`ΚΚΕ`9,36%`11`25`14
`5`ΕΘΝΙΚΗ ΠΑΡΑΤΑΞΗ`6,82%`5`19 14
`6`ΚΟΜΜΑΤΑ`3%`4,69%`4`-`-4
ΕΚΛΟΓΕΣ 1981
`Α/Α`ΚΟΜΜΑ`ΠΟΣΟΣΤΟ`ΕΔΡΕΣ`ΕΔΡΕΣ ΜΕ ΤΟΝ ΝΈΟ ΝΟΜΟ`ΔΙΑΦΟΡΑ
`1`ΠΑΣΟΚ`48,07%`172`172`-
`2`ΝΔ`35,88%`115`98`-17
`3`ΚΚΕ`10,94%`13`30`17
`4`ΚΟΜΜΑΤΑ`3%`5,11%`-`-
ΕΚΛΟΓΕΣ 1985
`Α/Α`ΚΟΜΜΑ`ΠΟΣΟΣΤΟ`ΕΔΡΕΣ`ΕΔΡΕΣ ΜΕ ΤΟΝ ΝΈΟ ΝΟΜΟ`ΔΙΑΦΟΡΑ
`1`ΠΑΣΟΚ`45,82%`161`163 2
`2`ΝΔ`40,84%`126`110`-16
`3`ΚΚΕ`9,89%`12`27`15
`4`ΚΟΜΜΑΤΑ`3%`3,45%`1`-`-1
Στον πίνακα 3 παρουσιάζονται τα εκλογικά αποτελέσματα των εκλογών: Ιούνιος 1989, Νοέμβριος 1989 και 1990 που έγιναν με εκλογικό νόμο πολύ κοντά στο σύστημα της απλής αναλογικής. Βλέπουμε ότι εδώ ο νέος εκλογικός νόμος ενισχύει το 1ο κόμμα προσφέροντας εκ νέου την αυτοδυναμία που είχε χαθεί και στις δύο εκλογές του 1989. Πολύ απλά δύο βήματα πίσω.
ΠΙΝΑΚΑΣ 3
ΕΚΛΟΓΕΣ 1989 ΙΟΥΝΙΟΣ
`Α/Α`ΚΟΜΜΑ`ΠΟΣΟΣΤΟ`ΕΔΡΕΣ`ΕΔΡΕΣ ΜΕ ΤΟΝ ΝΈΟ ΝΟΜΟ`ΔΙΑΦΟΡΑ
`1`ΝΔ`44,28%`145`159`14
`2`ΠΑΣΟΚ`39,13%`125`106 `-19
`3`ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ`13,13%`28`35`7
`4`ΚΟΜΜΑΤΑ`3%`3,46%`2`-`-`2
ΕΚΛΟΓΕΣ 1989 ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ
`Α/Α`ΚΟΜΜΑ`ΠΟΣΟΣΤΟ`ΕΔΡΕΣ`ΕΔΡΕΣ ΜΕ ΤΟΝ ΝΈΟ ΝΟΜΟ`ΔΙΑΦΟΡΑ
`1`ΝΔ`46,19%`148`163`15
`2`ΠΑΣΟΚ`40,68%`128`108`-`20
`3`ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ`10,97%`21`29`8
`4`ΚΟΜΜΑΤΑ` 3%`2,16%`3`-`-`3
ΕΚΛΟΓΕΣ 1990
`Α/Α`ΚΟΜΜΑ`ΠΟΣΟΣΤΟ`ΕΔΡΕΣ`ΕΔΡΕΣ ΜΕ ΤΟΝ ΝΈΟ ΝΟΜΟ`ΔΙΑΦΟΡΑ
`1`ΝΔ`46,89%`151`167`16
`2`ΠΑΣΟΚ`38,61%`124`105`-`19
`3`ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ`10,28%`21`28`7
`4`ΚΟΜΜΑΤΑ`3%`4,22%`4`-`-`4
Στον πίνακα 4 παρουσιάζονται τα εκλογικά αποτελέσματα μετά το 1993 που έγιναν με τον νόμο του Κ. Κούβελα, της ενισχυμένης αναλογικής με την εξομάλυνση και το νομικό όριο του 3 %. Τα αποτελέσματα σε όλες τις εκλογές θα ήταν αναλογικότερα ως προς τα μικρότερα κόμματα με την αυτοδυναμία του 1ου κόμματος πάλι δεδομένη, αν και πιο αδύναμη.
ΠΙΝΑΚΑΣ 4
ΕΚΛΟΓΕΣ 1993
`Α/Α`ΚΟΜΜΑ`ΠΟΣΟΣΤΟ`ΕΔΡΕΣ`ΕΔΡΕΣ ΜΕ ΤΟΝ ΝΈΟ ΝΟΜΟ`ΔΙΑΦΟΡΑ
`1`ΠΑΣΟΚ`46,88%`171`168`-`3
`2`ΝΔ`39,30%`110`107`-`3
`3`ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΝΟΙΞΗ`4,87%`10`13`3
`4`ΚΚΕ`4,54%`9`12`3
`5`ΚΟΜΜΑΤΑ`3%`4,41%`-`-`-
ΕΚΛΟΓΕΣ 1996
`Α/Α`ΚΟΜΜΑ`ΠΟΣΟΣΤΟ`ΕΔΡΕΣ`ΕΔΡΕΣ ΜΕ ΤΟΝ ΝΈΟ ΝΟΜΟ`ΔΙΑΦΟΡΑ
`1`ΠΑΣΟΚ`41,49%`162`154`-`8
`2`ΝΔ`38,12%`108`105`-`3
`3`ΚΚΕ`5,61%`11`15`4
`4`ΣΥΝ`5,12%`10`14`4
`5`ΔΗΚΚΙ`4,43%`9`12`3
`6`ΚΟΜΜΑΤΑ`3%`5,23%`-`-`-
ΕΚΛΟΓΕΣ 2000
`Α/Α`ΚΟΜΜΑ`ΠΟΣΟΣΤΟ`ΕΔΡΕΣ`ΕΔΡΕΣ ΜΕ ΤΟΝ ΝΈΟ ΝΟΜΟ`ΔΙΑΦΟΡΑ
`1`ΠΑΣΟΚ`43,79%`158`159 1
`2`ΝΔ`42,74%`125`117`-`8
`3`ΚΚΕ`5,52%`11`15`4
`4`ΣΥΝ`3,20%`6`9`3
`5ΚΟΜΜΑΤΑ`3%`4,75%`-`-`-
ΕΚΛΟΓΕΣ 2004
`Α/Α`ΚΟΜΜΑ`ΠΟΣΟΣΤΟ`ΕΔΡΕΣ`ΕΔΡΕΣ ΜΕ ΤΟΝ ΝΈΟ ΝΟΜΟ`ΔΙΑΦΟΡΑ
`1`ΝΔ`45,36%`165`164`-`1
`2`ΠΑΣΟΚ`40,55%`117`111`-`6
`3`ΚΚΕ`5,90%`12`16`4
`4`ΣΥΝ`3,26%`6`9`3
`5`ΚΟΜΜΑΤΑ`3%`4,93%`-`-`-
Πρέπει οι αναλυτές και οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές του υπουργείου Εσωτερικών να δούλεψαν σκληρά, πριν την κατάθεση του νέου εκλογικού νόμου. Έτσι πέτυχαν τον πολιτικό στόχο και τα μικρά εμπόδια που τέθηκαν στην κατάκτηση της αυτοδυναμίας να μην ξεπερνάνε τα ιστορικά δεδομένα του εκλογικού σώματος μετά τη μεταπολίτευση.
Το θέμα είναι εμείς ως ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ τι κάνουμε;
Υποστηρίζω ότι με την γνώση που έχουμε και χωρίς ακρότητες, ότι θα πρέπει να εντάξουμε στον πολιτικό μας λόγο και στην εκλογική μας τακτική, τις μικρές δυνατότητες του νέου εκλογικού νόμου για την αναγκαία ανατροπή του πολιτικού σκηνικού.
Άλλωστε και η μελέτη των δημοσκοπήσεων μέχρι τώρα νομίζω ότι ενισχύουν αυτή την άποψη.
* Ο Κώστας Πουλάκης είναι μέλος της Κ.Π.Ε του ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΥ
Εκτύπωση στις: 2024-12-03
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=1104