Το ελληνικό παράδοξο στην ΕΕ

40 χρόνια στην ΕΕ

Π.Κ., Ιωακειμίδης

Τα Νέα, 2021-05-28

Ο εορτασμός της τεσσαρακοστής επετείου από την ένταξη της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ενωση (1981 - τότε Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα, ΕΟΚ) στο αίθριο του Ζαππείου - στον ίδιο χώρο δηλαδή όπου έγινε η υπογραφή της Πράξης Προσχώρησης στις 28 Μαΐου 1979 - με τη συμμετοχή όλης σχεδόν της ηγεσίας των ευρωπαϊκών θεσμών (με φυσική παρουσία ή διαδικτυακά) και τα όσα ακούστηκαν εκεί υπογραμμίζει ότι η Ελλάδα πέτυχε. Πέτυχε να είναι αυτή τη στιγμή μια «χώρα - υπόδειγμα» (model country) όπως γράφει ο «Economist». Στον εσωτερικό πυρήνα της Ενωσης, με συμμετοχή σʼ όλες τις ενοποιητικές διαδικασίες χωρίς καμιά απόκλιση, με ισχυρό ρόλο και λόγο και με ισχυρές διασυνδέσεις που της επιτρέπουν να διεκδικεί αξιόλογη ηγετική παρουσία. Η Ελλάδα δηλαδή τείνει να επανέλθει κατά κάποιον τρόπο στη χρυσή περίοδο της εποχής της διακυβέρνησης του Κ. Σημίτη (1996 - 2004) όταν κατέκτησε τη θέση της στον εσωτερικό πυρήνα της ΕΕ (ένταξη στην ΟΝΕ) και λειτουργούσε με ηγετικές προδιαγραφές.

Πρόκειται οπωσδήποτε για το ελληνικό παράδοξο. Ενα μοναδικό παράδοξο. Γιατί με την εξαίρεση της Βρετανίας που τελικά αποχώρησε από την Ενωση (Brexit) καμία άλλη χώρα - μέλος από τις υπόλοιπες δεν είχε τόσο ταραχώδη διαδρομή εντός της Ενωσης πριν φθάσει στο σημερινό επίπεδο ευρωπαϊκής κανονικότητας. Οι δυσκολίες και τα προβλήματα άρχισαν ευθύς με την ένταξη. Τουλάχιστον για μία πενταετία (1981 - 1986) η Ελλάδα ήταν «the asterisks country». Καθώς οι πρώτες κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ που διαφωνούσαν με σοβαρές πτυχές της ενωσιακής πολιτικής (κυρίως την εξωτερική πολιτική) είτε ασκούσαν βέτο είτε διατύπωναν τις διαφωνίες τους με αστερίσκο στο κείμενο. Αν και θα πρέπει να αναγνωρισθεί ότι παράλληλα η Ελλάδα είχε τότε μια έντονα διεκδικητική πολιτική, η οποία της προσέφερε σημαντικά οφέλη (ΜΟΠ, ΚΑΠ, κ.λπ.). Ακολούθησε η δύσκολη περίοδος της διάλυσης της Γιουγκοσλαβίας μέσα στην οποία η Ελλάδα έκανε σειρά από εσφαλμένες επιλογές αγνοώντας την πολιτική της ΕΕ (ονομασία γειτονικής χώρας Β. Μακεδονίας, στήριξη καθεστώτος Μιλόσεβιτς, κ.λπ.). Ηταν τότε που ο πρόεδρος της Επιτροπής, ο μεγάλος Ζακ Ντελόρ, είπε ότι «λυπάται που δεν μπορεί να εκδιώξει την Ελλάδα από την Ενωση». Η πρώτη φορά που γινόταν ανοιχτά λόγος για το ενδεχόμενο εκδίωξης της Ελλάδας. Αλλά το ελληνικό παράδοξο επεκράτησε με την άνοδο του Κ. Σημίτη στην εξουσία και τη δέσμη επιτευγμάτων (ΟΝΕ, ένταξη Κύπρου στην ΕΕ, Agenda Θεσσαλονίκης, ρήτρα αμοιβαίας συνδρομής, κ.ά.) και με την Ελλάδα να αναδεικνύεται σε κανονικό ευρωπαϊκό κράτος - μέλος. Η επόμενη περίοδος (2004 - 2009) με τα δυσθεώρητα ελλείμματα και το χρέος κατέληξε στη μεγάλη κρίση (και τα Μνημόνια) το 2010. Διήρκησε μέχρι το 2018, μια περίοδο μέσα στην οποία δύο φορές τουλάχιστον (2012, 2015) φθάσαμε στο κατώφλι της εξόδου από την ευρωζώνη (ΟΝΕ - και αναπόφευκτα την ΕΕ). Χάρις στο ελληνικό παράδοξο και πάλι αποφύγαμε την έξοδο και την ολική καταστροφή. Για να βρεθούμε σήμερα στη θέση όπου είμαστε.

Γιατί είχαμε αυτή την περιπετειώδη διαδρομή; Γιατί ουσιαστικά δεν θέλαμε να αποδεχθούμε και εφαρμόσουμε τους κανόνες του συστήματος στο οποίο επιλέξαμε να ενταχθούμε και θέλαμε/θέλουμε να είμαστε μέλη. Ούτε τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις. Ισως γιατί «ονειρευόμαστε σαν τον Καραγκιόζη» όπως λέγει και ο μέγας Σαββόπουλος. Ισως μια πτυχή ακραίου ελληνικού εξαιρετισμού (exceptionalism) που όμως φαίνεται ότι έχει τώρα υποχωρήσει. Αν και τα ποσοστά αποδοχής της Ενωσης από την ελληνική κοινωνία εμφανίζονται σήμερα ιδιαίτερα χαμηλά (γύρω στο 38% μόνο). Η Διάσκεψη για το Μέλλον της Ευρώπης μπορεί και πρέπει «να διορθώσει» αυτή την εικόνα.

Πριν από 42 χρόνια ήμουν στο Ζάππειο στην τελετή υπογραφής της Πράξης Προσχώρησης. Ημουν και χτες στην επέτειο των 40 χρόνων συμμετοχής. Με χαρά για τα επιτεύγματα της χώρας και έναν εσωτερικό αναστοχασμό για τους μεγάλους πρωταγωνιστές της ένταξης που έφυγαν...

Εκτύπωση στις: 2024-04-29
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=11834