Η νέα κίνηση της Τουρκίας πάνω στη σκακιέρα της διχοτομημένης Κύπρου έγινε. Ο Τ. Ερντογάν άνοιξε τμήμα της περιφραγμένης περιοχής της Αμμοχώστου. Πίσω του η τουρκική διπλωματία ζύγισε τις διεθνείς αντιδράσεις, έδωσε τη μάχη των εντυπώσεων με κάποιες απώλειες και τώρα προετοιμάζεται για τις συζητήσεις που θα μεταφερθούν στα θεσμικά όργανα της Ε.Ε. Η Αγκυρα χάνει ορισμένους πόντους, αλλά αφήνει τον χρόνο να κυλά για να απορροφήσει σιγά σιγά το κόστος ακόμα ενός καταδικαστικού ψηφίσματος για την Κύπρο, του υπ’ αριθμόν 2.587 του Συμβουλίου Ασφαλείας (29/7).
Στη Λευκωσία το υπουργείο Εξωτερικών αντιδρά ως συνήθως τα τελευταία χρόνια κάθε φορά που βαθαίνει η διχοτόμηση: «ράπισμα» στην Τουρκία, «αυστηρό» ψήφισμα, «καταδίκη». Ο ΥΠΕΞ Νίκος Χριστοδουλίδης αναμεταδίδει τις διπλωματικές «μάχες» στη Νέα Υόρκη με πάσα λεπτομέρεια: οι δαιμόνιοι Αγγλοι, οι καλοί Αμερικανοί, οι… Κινέζοι κ.ο.κ. Στην πραγματικότητα κάνει όσα απαιτεί πρόσκαιρα το εσωτερικό ακροατήριο, για να αποφύγει το κεντρικό ερώτημα «πώς φτάσαμε ώς εδώ;»
Με την κίνηση στο Βαρώσι η Τουρκία επιχειρεί να σπάσει τη «νομική δέσμευση» που απορρέει από τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας: οφείλει να παραδώσει… κάποτε στον ΟΗΕ την ακατοίκητη περιφραγμένη περιοχή για να επιστρέψουν οι νόμιμοι Ελληνοκύπριοι κάτοικοί της. Τώρα ισχυρίζεται ότι δεν επηρεάζει ιδιοκτησιακές διεκδικήσεις.
Συνοπτικά… 47 χρόνια
Το Βαρώσι το 1978 έπρεπε να επιστραφεί στους Ελληνοκύπριους. Αλλά ο πρόεδρος Σ. Κυπριανού απέρριψε το σχέδιο επίλυσης (αμερικανο-καναδικό) που ήταν πακέτο με το Βαρώσι. Το 1984 (ψήφισμα 750) έπρεπε να αποδοθεί στον ΟΗΕ για επιστροφή στους Ελληνοκύπριους αντιδρώντας στη μονομερή ανακήρυξη του ψευδοκράτους. Τη δεκαετία του ’90 ο Γ. Βασιλείου διαπραγματεύτηκε το Σχέδιο Γκάλι, το οποίο απέρριψε ο Ντενκτάς. Γι’ αυτό ο Γ. Βασιλείου πήρε ξανά ψήφισμα (789/1992) για επιστροφή των Βαρωσίων στον ΟΗΕ. Ομως ο Γ. Κληρίδης εγκατέλειψε το Σχέδιο Γκάλι και προτίμησε το Βαρώσι να μπει στα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης (1993-1995) που δεν κατέληξαν πουθενά.
Από το 1999 και εντεύθεν το Βαρώσι ενσωματώθηκε στις προσπάθειες για τη συνολική επίλυση (Σχέδιο Ανάν). Περιλήφθηκε σε χάρτη του ΟΗΕ μαζί με το υπόλοιπο (κάτω) Βαρώσι, την εκτενή πεδιάδα στη Μεσαορία με δεκάδες ελληνοκυπριακά χωριά, καθώς και τη Μόρφου. Το Σχέδιο Ανάν απορρίφθηκε από τον Τ. Παπαδόπουλο (2004). Πέρασαν άλλα 10 χρόνια για να επανέλθει η δυναμική επίλυσης.
Στις διαπραγματεύσεις Αναστασιάδη - Ακιντζί στο Μοντ Πελεράν (2016) και στη Διάσκεψη της Γενεύης (Ιανουάριος 2017) ο προοδευτικός τέως Τουρκοκύπριος ηγέτης κατέθεσε για πρώτη φορά χάρτη με επιστροφές όπως το 2004 (Βαρώσι, Μόρφου, Μεσαορία). Ο πρόεδρος Αναστασιάδης εγκατέλειψε το τραπέζι τρεις φορές, την τελευταία στο Κραν Μοντανά, με οδυνηρές συνέπειες για την Κύπρο με βάση όσα μεσολάβησαν μέχρι σήμερα.
«Ξέπλυμα» 4 χρόνων
Ο ΥΠΕΞ Ν. Χριστοδουλίδης φαίνεται να μην κρίνει αναγκαίο να υποστεί τη σχετική σύγκριση για το τι συνέβη σε 4 χρόνια και έτσι αφήνει να διαρρεύσει ότι «πέτυχε ψήφισμα που ικανοποιεί όλα τα σημεία που έθεσε η Λευκωσία…» («Φιλελεύθερος», 29/7). Η πικρή αλήθεια είναι ότι το «σύστημα ΟΗΕ» όντως αντέδρασε με αυστηρό λεκτικό, αλλά το Συμβούλιο Ασφαλείας δεν υπερέβη το κρίσιμο κατώφλι του χαρακτηρισμού της τουρκικής κίνησης ως «παραβίασης» (violation) των ψηφισμάτων του για να συνεπάγεται κυρώσεις.
Είναι προβλέψιμο τι θα γίνει στη συνέχεια μέχρι να εξαντληθεί η θητεία Ν. Αναστασιάδη: η κυπριακή διπλωματία θα ανεμίζει κατά καιρούς το ψήφισμα, θα ζητά μέτρα και κυρώσεις από την Ε.Ε. Ο ύπατος εκπρόσωπος, Ζοζέπ Μπορέλ, υπενθύμισε (27/7) προηγούμενη κοινή θέση της Ε.Ε. «να χρησιμοποιήσει τα μέσα και τις επιλογές που έχει στη διάθεσή της…».
Η Τουρκία γνωρίζει ότι βρίσκεται κάτω από διεθνή κριτική, αλλά επέλεξε να γίνει νέο τετελεσμένο στο έδαφος. Επί της ουσίας το στάτους κβο στο Βαρώσι αλλάζει σταδιακά, όπως επιβλήθηκαν τετελεσμένα και αλλού (ΑΟΖ), ενώ η στάση ΟΗΕ - Ε.Ε εστιάζει περισσότερο, όχι στο να ανακόψει την Τουρκία, αλλά να τη συγκρατήσει και να τη διαχειριστεί. Πόσο παραπλανητική θα είναι οποιαδήποτε άλλη εκτίμηση; Και η Λευκωσία θα συνεχίσει να κατηγορεί τη διεθνή κοινότητα ότι κάνει πλάτες στην Τουρκία και να κατακρίνει τους συνεργάτες του γενικού γραμματέα (25/7 – Αναστασιάδης στον «Φιλελεύθερο»).
Η Λευκωσία χρειάστηκε να επιστρατεύσει την εσχάτως πρόθυμη (έναντι ανταλλαγμάτων) Κίνα για να «κόψει» προσθήκες στη Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία με αναφορές για «ευρύ πεδίο» που χωρά τις θέσεις των δύο πλευρών (Ομοσπονδία αλλά και δύο… κράτη). Αυτή η εξέλιξη περισώζει για κάποιο χρόνο την ανασύνταξη του διαπραγματευτικού πλαισίου, αλλά περισσότερο προέκυψε από την πολιτική απόφαση της κυβέρνησης Μπάιντεν να μην αφήσει το Κυπριακό να πάρει ανεξέλεγκτη πορεία. Ο ΥΠΕΞ Αντονι Μπλίνκεν πήρε σθεναρή θέση για το Βαρώσι και η υφΥΠΕΞ Βικτόρια Νούλαντ, που γνωρίζει σε βάθος το Κυπριακό από την εποχή Ομπάμα, αναμίχθηκε στις διαβουλεύσεις.
Είναι η πρώτη φορά από την εποχή της «διαλυτικής» διπλωματίας Τραμπ - Πομπέο που το Στέιτ Ντιπάρτμεντ επιχειρεί μια συντονισμένη ανασύνταξη της εξωτερικής πολιτικής της με την Τουρκία. Προφανώς βέβαια το κέντρο βάρους της αμερικανικής διπλωματίας δεν είναι το Κυπριακό, αλλά η Τουρκία και η επαναδέσμευσή της με τη Δύση σε ένα ευρύ φάσμα καίριων ζητημάτων ασφάλειας: Συρία, Ιράν, Λιβύη, Ρωσία, Κίνα κ.ο.κ.
Μια βαθιά συγκροτημένη εξωτερική πολιτική της Κύπρου -αυτό αφορά και την Ελλάδα- θα μπορούσε να αντιληφθεί πόσο σημαντική είναι αυτή η εξέλιξη για να εστιάσει στο πραγματικό ζητούμενο: την ενσωμάτωση της επίλυσης του Κυπριακού και των διαφορών στις θάλασσες κάτω από τη νέα οπτική ΗΠΑ - Ε.Ε. για επανασύνδεση της Τουρκίας.
Το δηλητήριο
Το Κυπριακό και οι πιθανότητες να μπει ξανά σε τροχιά επίλυσης κρέμεται από μια κλωστή. Η στάση των ΗΠΑ και τις Ε.Ε. δείχνουν ότι υπάρχει μια τέτοια δυνατότητα, αν και οι συνθήκες ολοένα και χειροτερεύουν. Ομως είναι αμφίβολο αν θα γίνει μέσα από τις διακηρύξεις της Λευκωσίας για βέτο και κυρώσεις στην Τουρκία.
Στην πραγματικότητα οι Αναστασιάδης - Χριστοδουλίδης βολεύονται να διαχέουν ακραίες εθνικιστικές πολιτικές. Στο Εθνικό Συμβούλιο (21/7) ο Ν. Αναστασιάδης κατέθεσε εισηγήσεις στους πολιτικούς αρχηγούς για κλείσιμο οδοφραγμάτων κατά παράβαση του Κανονισμού της Ε.Ε. για την Πράσινη Γραμμή, τερματισμό της ευρωπαϊκής χρηματοδότησης της Τουρκοκυπριακής Κοινότητας και αποστέρηση ταυτοτήτων της Κυπριακής Δημοκρατίας από πολιτικά πρόσωπα των Τουρκοκυπρίων.
Το ψήφισμα 2.587 του Συμβουλίου Ασφαλείας χαιρετίζει το άνοιγμα των διόδων επικοινωνίας Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων και κάνει εκτενείς αναφορές, οι οποίες συνιστούν κόλαφο για το σύνολο των πρακτικών που εφαρμόζει η κυβέρνηση Ν. Αναστασιάδη σε σχέση με την ανάπτυξη επαφών ανάμεσα στις δύο Κοινότητες, τη λειτουργία Τεχνικών Επιτροπών, την ανάμιξη της κοινωνίας των πολιτών σε συμφιλιωτικές πρωτοβουλίες, τη διαχείριση της πανδημίας κ.ο.κ.
Τίποτα από όλα αυτά δεν απασχολούν ποσώς το Προεδρικό, ούτε το υπουργείο Εξωτερικών και τον Διαπραγματευτή, ενώ βεβαίως κανείς δεν διερωτάται γιατί το Συμβούλιο Ασφαλείας επιμένει την ώρα που οι Αναστασιάδης - Τατάρ ρίχνουν συνεχώς νερό στον μύλο της διχοτόμησης. Η απάντηση είναι προφανής: δίνουν πίστωση χρόνου στην Ελληνοκυπριακή Κοινότητα εν όψει προεδρικών εκλογών το 2023, για να δουν αν θα αλλάξουν τα πράγματα.
Εκτύπωση στις: 2024-04-29
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=12014