Παραγωγική προσέγγιση της μεσαίας τάξης

Νίκος, Γκιώνης

Η Εφημερίδα των Συντακτών, 2022-02-15

Σε μια χώρα με μεγάλη επέκταση της ατομικής ιδιοκτησίας και χωρίς ισχυρή παρουσία του προλεταριάτου η μεσαία τάξη καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την κίνηση της κοινωνίας και την αποτύπωσή της σε επίπεδο πολιτικών δυνάμεων. Η αστικοποίηση, η αποβιομηχανοποίηση μετά τη δεκαετία του 1960 και η επέκταση –αν όχι η δημιουργία– του κοινωνικού κράτους στη δεκαετία του 1980 έφεραν στο προσκήνιο με μαζικούς όρους το συγκεκριμένο κοινωνικό στρώμα.

Στις τελευταίες εκλογές η κόπωση αυτού του στρώματος, που σήκωσε στους ώμους του περισσότερο από όλους τη δημοσιονομική προσαρμογή της χώρας και την έβγαλε από την οικονομική κρίση, επέλεξε μια νέα κυβέρνηση πιστεύοντας ότι μπορούσε να του προσφέρει ένα καλύτερο πλαίσιο αναπτυξιακής δημιουργίας. Η πανδημία, ωστόσο, ως έκτακτη συνθήκη δύο ετών και η προσωρινή δημοσιονομική ευελιξία επηρέασαν σε μεγάλο βαθμό τις εξελίξεις.

Με την κυβέρνηση Μητσοτάκη μισθωτοί, ιδιοκτήτες ακινήτων και όσοι δραστηριοποιούνται στο επιχειρείν έχουν πράγματι ωφεληθεί ποσοτικά, αλλά βρίσκονται ξανά αντιμέτωποι με μια επικίνδυνη δημοσιονομική προοπτική σε συνδυασμό με την αύξηση του πληθωρισμού, η οποία με τη σειρά της υπονομεύει τη βελτίωση της οικονομικής τους θέσης. Η οικονομική στήριξη σχεδόν όλων των κοινωνικών ομάδων, για την οποία υπερηφανεύονται τα μέλη της κυβέρνησης, δεν διαφέρει πολύ από την εκλογική καμπάνια της Ν.Δ. το 2007 που μας ενημέρωνε ότι «μισθοί και συντάξεις αυξήθηκαν πάνω από τον πληθωρισμό, 3,3 εκατ. Ελληνες δεν πληρώνουν ούτε 1 € φόρο και 2,5 εκατ. Ελληνες πληρώνουν λιγότερο φόρο». Οι οριζόντιες μειώσεις και επιδοτήσεις της κυβέρνησης έχουν όντως δημιουργήσει μια τέτοια ευφορία. Την έχουν διασφαλίσει ή πρόκειται να ζήσουμε ως φάρσα όσα έγιναν μερικά χρόνια μετά το 2007;

Τα γεγονότα δεν επαναλαμβάνονται. Ακόμη και αν η χώρα βρεθεί ενώπιον μιας νέας δημοσιονομικής κρίσης οι συνθήκες που θα κληθεί να αντιμετωπίσει θα είναι διαφορετικές. Το λάθος της κυβέρνησης Μητσοτάκη είναι ταυτόχρονα ποσοτικό και ποιοτικό. Ποσοτικό γιατί οι οριζόντιες μειώσεις δεν μεταφράζονται αυτόματα ούτε σε μεταφορά πόρων σε επενδύσεις στην πραγματική οικονομία ούτε σε βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της χώρας. Το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου κατά την ΕΛΣΤΑΤ (διάστημα Νοέμβριος 2020-Νοέμβριος 2021) έχει σχεδόν διπλασιαστεί, ενώ το δημοσιονομικό έλλειμμα τα τελευταία δύο χρόνια κινήθηκε περί το 7% ανά έτος. Τι μπορούσε να κάνει όμως η κυβέρνηση, θα αναρωτιόταν κάποιος, σε μια συνθήκη όπου η κοινωνία έπρεπε να στηριχτεί;

Η κυβέρνηση θα έπρεπε να προχωρήσει σε μια αντίστροφα προοδευτική ενίσχυση των εισοδημάτων που επλήγησαν από την πανδημική κρίση. Οι οριζόντιες μειώσεις οδήγησαν σε αύξηση της κατανάλωσης με ενίσχυση του δείκτη των εισαγωγών, χωρίς καμία τόνωση της ανταγωνιστικότητας. Η κυβέρνηση όφειλε, λοιπόν, να επικεντρωθεί στον μετασχηματισμό του εγχώριου παραγωγικού μοντέλου. Η πλήρης εξάρτησή μας από τον τουρισμό μάς κάνει επιρρεπείς σε διεθνείς οικονομικές κρίσεις, ενώ πρέπει να σταθμίσουμε και τα αποτελέσματα της κλιματικής αλλαγής στο εν λόγω πεδίο. Παράλληλα, ο προσανατολισμός στον κατασκευαστικό κλάδο και συγκεκριμένα σε δραστηριότητες που προορίζονται και εκείνες για τον τουρισμό μεγαλώνει ακόμη περισσότερο την εξάρτησή μας από έναν τομέα.

Η πρόκληση για μια νέα προοδευτική διακυβέρνηση δεν αφορά τοποθετήσεις για τη θέση της πλάστιγγας αναφορικά με τη δημοσιονομική πειθαρχία. Στόχος μπορεί να είναι ένας παραγωγικός μετασχηματισμός με αύξηση της επένδυσης στην ελαφρά μεταποιητική διατροφική βιομηχανία. Η σύνδεση αγροτικής παραγωγής, μεταποίησης, εξαγωγών ή διοχέτευσης στην εστίαση και στον τουρισμό μπορεί να προσφέρει ένα παραγωγικό δίχτυ ασφαλείας ικανό να μειώσει τις εξαρτήσεις μας από τις διεθνείς διακυμάνσεις. Αυτή η αλλαγή θα προσφέρει ένα σταθερότερο πλαίσιο δημιουργίας που επιθυμεί η μεσαία τάξη απομακρύνοντας τον κίνδυνο έκθεσης της χώρας σε κρίσεις και την απειλή υπονόμευσης της θέσης των «μεσαίων». Μπορεί οι εκλογικοί κύκλοι να αποθαρρύνουν αυτόν τον προσανατολισμό, μια προοδευτική δύναμη όμως, που σέβεται τον εαυτό της, δεν εγκλωβίζεται μόνο στη διαχείριση της πολιτικής επικοινωνίας.

Εκτύπωση στις: 2024-05-07
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=12598