Γηραιοί εγκέφαλοι στον κόσμο που αλλάζει!
Νίκος, Μαραντζίδης
Η Καθημερινή, 2022-04-30
Ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι τεμπέλικος. Προκειμένου να περιορίσει το αίσθημα ανασφάλειας μπροστά σε κάθε νέο φαινόμενο έχει την τάση να ανατρέχει στο παρελθόν αναζητώντας στις προγενέστερες εμπειρίες τις απαραίτητες πληροφορίες. Αυτό ίσως εξασφαλίζει μια κάποια ταχύτητα στην ανάλυση των δεδομένων, αλλά διακινδυνεύει παρανοήσεις, ιδιαίτερα όταν νομίζει πως ξαναζεί ένα φαινόμενο που στην πραγματικότητα είναι εντελώς νέο.
Κάπως έτσι παρερμηνεύθηκαν οι τελευταίες εξελίξεις ως νέος Ψυχρός Πόλεμος. Κι όμως, ελάχιστα κοινά υπάρχουν με τότε. Η περίοδος που ταυτίστηκε με τη γεωπολιτική κυριαρχία δύο υπερδυνάμεων (ΗΠΑ – ΕΣΣΔ) και δύο συνασπισμών, την αντιπαράθεση δύο ιδεολογικών κόσμων με οικουμενικές φιλοδοξίες και συνοδεύτηκε από το τέλος της αποικιοκρατίας και την παρακμή παραδοσιακών μεγάλων δυνάμεων έχει παρέλθει διά παντός.
Στον νέο κόσμο πολλά αλλάζουν. Η διεθνής συμπεριφορά των κρατών της Ασίας, της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής, που κάποτε θεωρούσαμε αυτονόητο πως θα στοιχίζονταν είτε στον ένα είτε στον άλλο συνασπισμό, παρουσιάζει ίσως την πιο ενδιαφέρουσα εξέλιξη.
Στην Ασία ιδιαίτερα τα παραδείγματα αφθονούν. Η Τουρκία έπαιξε θαυμάσια τον ρόλο του «επιτήδειου ουδετέρου» κρατώντας ίσες αποστάσεις ανάμεσα σε Ρωσία και Ουκρανία, προκαλώντας πονοκέφαλο στις ΗΠΑ, όπως βεβαίως και στην ελληνική κυβέρνηση η οποία κατάπιε ανόρεχτα την πολιτική των «δύο μέτρων και δύο σταθμών» της Δύσης έναντι της Τουρκίας.
Η Ινδονησία, μια πρώην αντικομμουνιστική δικτατορία 270 εκατομμυρίων κατοίκων, πήρε σαφείς αποστάσεις από την καταδίκη της Ρωσίας εκνευρίζοντας τις ΗΠΑ. Η Ινδία όχι μόνο δεν καταδίκασε τη ρωσική εισβολή, αλλά περιφρόνησε το εμπάργκο έναντι της Ρωσίας. Μόνο τον Μάρτιο εισήγε 360.000 βαρέλια ρωσικού πετρελαίου την ημέρα, τέσσερις φορές περισσότερο από τον μέσο όρο της προηγούμενης χρονιάς, με το αζημίωτο βέβαια.
«Χωρίς αμφιβολία, οι χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας δεν θέλουν να συρθούν σε έναν νέο Ψυχρό Πόλεμο», δήλωσε στους Τάιμς της Νέας Υόρκης ο Zachary Abuza, ειδικός ασφαλείας στο National War College στην Ουάσιγκτον («With Us or With Them? In a New Cold War, How About Neither», ΝΥΤ, 24 Απριλίου). Η άνευ όρων στοίχιση με τη μια ή την άλλη δύναμη άφησε πολλά έθνη σε όλο τον κόσμο απελπιστικά φτωχά και υπανάπτυκτα στο τέλος του Ψυχρού Πολέμου, πρόσθεσε ο Abuza.
Ομως και στις άλλες ηπείρους παρατηρούνται παρόμοιες εξελίξεις. Το Μεξικό, ένας παραδοσιακός σύμμαχος των ΗΠΑ, δήλωσε τώρα την ουδετερότητά του και ο πρόεδρος Λόπεζ Ομπραδόρ απέρριψε τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας, αποτελώντας ένα πραγματικό αγκάθι για τις ΗΠΑ, οι οποίες δεν αντιμετωπίζουν τη στάση του ως πραγματική ουδετερότητα, αλλά ως μια μάλλον φιλική προς τη Ρωσία στάση.
Αέρας χειραφέτησης φυσάει στον αναπτυσ- σόμενο κόσμο.
Γενικότερα, ένας αέρας χειραφέτησης φυσάει στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Κυβερνήσεις κρατών που αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το ήμισυ του παγκόσμιου πληθυσμού αρνήθηκαν να πάρουν θέση υπέρ της μιας ή της άλλης πλευράς. Στην ψηφοφορία της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ τον προηγούμενο μήνα για την αποβολή της Ρωσίας από το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, δεκάδες χώρες απείχαν, συμπεριλαμβανομένων της Ινδίας, του Μπανγκλαντές, της Ταϊλάνδης, της Βραζιλίας, της Νότιας Αφρικής, της Ινδονησίας και της Σιγκαπούρης.
Οι εξελίξεις δεν αφήνουν την παραμικρή αμφιβολία πως η χειραφέτηση αυτή του αναπτυσσόμενου κόσμου δεν είναι παρά σημάδι ευρύτερων αλλαγών. Αρκετές χώρες της Ασίας, της Αφρικής ή της Λατινικής Αμερικής δεν είναι πλέον οι ταλαιπωρημένες από την αποικιοκρατία, φτωχές, διεφθαρμένες απολυταρχίες, πελάτες των ισχυρών του κόσμου για λίγα ψίχουλα.
Κατά τα προηγούμενα χρόνια, η οικονομία τους είχε αναπτυχθεί, η φτώχεια περιοριστεί και το κράτος βελτίωσε σε αρκετούς τομείς τη λειτουργία του: το προσδόκιμο ζωής αυξήθηκε, ο αναλφαβητισμός μειώθηκε, η δημόσια υγεία βελτιώθηκε. Σε κάποιες περιπτώσεις κρατών του αναπτυσσόμενου κόσμου, οι θεσμοί, συμπεριλαμβανομένων των δημοκρατικών θεσμών, και το κράτος δικαίου μπορούν να συγκριθούν με αυτούς των δυτικών χωρών ή έστω των κρατών της Ανατολικής Ευρώπης.
Η απειλή που προκαλούν τώρα η ακρίβεια και η ενεργειακή κρίση για τον αναπτυσσόμενο κόσμο είναι τόσο μεγάλη που τον ενεργοποιεί πέρα από παραδοσιακές γεωπολιτικές στοιχίσεις, δείχνοντας έτοιμος να υπερασπιστεί πρωτίστως τα δικά του συμφέροντα και όχι τα συμφέροντα των πρώην υπερδυνάμεων.
Μέσα σε αυτόν τον νέο κόσμο, η Γηραιά Ηπειρος, φοβισμένη, αμήχανη και μπερδεμένη, αναζητεί στο παρελθόν την κατανόηση του μέλλοντος. Και εν τω μεταξύ αφήνει την πρωτοβουλία των κινήσεων στους δικούς της νταήδες, στις ΗΠΑ.
* Ο κ. Νίκος Μαραντζίδης είναι καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.
Εκτύπωση στις: 2024-04-20
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=12707