Απορρόφηση και Προστιθέμενη Αξία

Παναγιώτης, Κορκολής

Η Εφημερίδα των Συντακτών, 2022-07-09

Ταμείο Ανάκαμψης και ΕΣΠΑ 2021-2027 ⫸ Με βάση μια πρώτη εξέταση των στοιχείων του 2ου τριμήνου του 2022 παρατηρείται μια αυξημένη κινητικότητα ποσών, αυτή όμως αφορά κυρίως μεταφορές από έναν λογαριασμό του Δημοσίου σε άλλον (με βασικότερη τη μεταφορά από τον κεντρικό λογαριασμό του Ταμείου προς την Αναπτυξιακή Τράπεζα) και όχι πραγματικές πληρωμές

Με βάση την εμπειρία υλοποίησης των ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών προγραμμάτων (ΕΣΠΑ, ΚΠΣ κ.λπ.) η πραγματική πορεία απορρόφησης των πόρων καθυστερεί τα πρώτα χρόνια και επιταχύνεται στο τέλος. Επειδή επικρατεί γενικά σύγχυση με τον όρο «απορρόφηση», θα πρέπει να επισημανθεί ότι ο πλέον «ειλικρινής» δείκτης απορρόφησης είναι αυτός που μετρά τις πραγματικές δαπάνες προς την οικονομία, δηλαδή προς τους δικαιούχους ιδιωτικούς και δημόσιους φορείς τη στιγμή που αυτές πραγματοποιούνται. Στην περίπτωση των δανείων η στιγμή αυτή αφορά την εκταμίευση του δανείου προς τη δικαιούχο επιχείρηση, ενώ στην περίπτωση δημοσίου έργου πραγματική δαπάνη είναι η πληρωμή προς τον εργολάβο του έργου.

Η φύση των αναπτυξιακών προγραμμάτων έχει συνέπεια ένα οπισθοβαρές χρονοδιάγραμμα απορρόφησης γιατί απαιτείται χρόνος ωρίμανσης των έργων (σκοπιμότητα, μελέτη, αδειοδότηση) σε αντίθεση με άλλα μέτρα πολιτικής που είναι άμεσα υλοποιήσιμα και το αποτύπωμά τους εξίσου άμεσο (π.χ. η καταβολή κοινωνικών επιδομάτων). Πρέπει επίσης να επισημανθεί ότι ένα πλήθος έργων και προγραμμάτων τα οποία ανέπτυσσε η προηγούμενη κυβέρνηση (Πρόγραμμα «Φιλόδημος», Πρόγραμμα «Ηλέκτρα», δημόσια έργα υποδομών) πάγωσαν ή καθυστέρησαν υπερβολικά για μεγάλο χρονικό διάστημα από την παρούσα κυβέρνηση με αποτέλεσμα να μην υπάρχει επαρκές απόθεμα ώριμων έργων για μία περισσότερο εμπροσθοβαρή πορεία απορρόφησης.

Δεδομένου επίσης ότι η ικανότητα των φορέων του Δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα να ωριμάσουν και να υλοποιήσουν τα αναπτυξιακά έργα δεν αναβαθμίστηκε το προηγούμενο διάστημα (σε πολλές περιπτώσεις υποχώρησε) ήταν αναμενόμενο οι προβλέψεις της κυβέρνησης στο σκέλος των δαπανών (επομένως της πραγματικής απορρόφησης) να είναι υπεραισιόδοξες. Οπως φαίνεται στη σχετική ανάλυση του Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ, ο στόχος του 2021 απέτυχε και ο στόχος του 2022 με βάση τα στοιχεία του πρώτου τριμήνου μοιάζει ανέφικτος με κίνδυνο τη σημαντικά διαφοροποιημένη (μειωμένη) συμβολή του Ταμείου Ανάκαμψης στο ΑΕΠ του 2022.

Επιπλέον, με βάση μια πρώτη εξέταση των στοιχείων του 2ου τριμήνου του 2022, παρατηρείται μια αυξημένη κινητικότητα ποσών, αυτή όμως αφορά κυρίως μεταφορές από έναν λογαριασμό του Δημοσίου σε άλλον (με βασικότερη τη μεταφορά από τον κεντρικό λογαριασμό του Ταμείου προς την Αναπτυξιακή Τράπεζα) και όχι πραγματικές πληρωμές.

Στο παρελθόν, η πίεση που προέκυπτε από την καθυστερημένη απορρόφηση είχε επίδραση στην επιλογή και στην ποιότητα σχεδιασμού των επόμενων έργων. Η βιασύνη κορυφώνεται προς το τέλος της χρηματοδοτικής περιόδου σε βάρος της ποιότητας. Για το ελληνικό σχέδιο ήδη εκφράζονται παράπονα από τις Βρυξέλλες για την ποιότητα σχεδιασμού και μελέτης των έργων. Τα επιχειρησιακά προγράμματα του ΕΣΠΑ 2021-2027, που βρίσκονται σε φάση έγκρισης σήμερα και ακολουθούν χρονικά το Ταμείο Ανάκαμψης, κινδυνεύουν ακόμα περισσότερο από το έλλειμμα ώριμων και σκόπιμων έργων.

Για την Ελλάδα, το πρόβλημα αξιοποίησης των πόρων διαχρονικά έχει να κάνει κυρίως με την προστιθέμενη αξία των παρεμβάσεων. Οι ευρωπαϊκοί πόροι αποτελούν μια ευκαιρία να αναβαθμιστεί η παραγωγική βάση της χώρας, να γίνουν μετασχηματισμοί που να ενισχύουν το παραγωγικό μοντέλο προκειμένου να μειωθεί η απόσταση που χωρίζει την Ελλάδα από την υπόλοιπη Ευρώπη. Αυτό δεν έγινε στο παρελθόν με διατηρήσιμο τρόπο και δεν προβλέπεται να γίνει τώρα, καθώς το συνολικό κυβερνητικό σχέδιο ακολουθεί παλιές συνταγές και πάσχει από θεμελιώδεις αδυναμίες που δεν απαντούν στο αίτημα για αύξηση της εγχώριας παραγόμενης αξίας, της μείωσης των ανισοτήτων, της προώθησης δημόσιων πολιτικών και της ισόρροπης περιφερειακής ανάπτυξης.

* Υπεύθυνος Ανάπτυξης του Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ, πρώην γενικός γραμματέας Δημοσίων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ

Εκτύπωση στις: 2024-04-26
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=12805