Πόσο έχει αλλάξει ο κόσμος
Γιώργος, Γιαννουλόπουλος
Η Εφημερίδα των Συντακτών, 2023-01-07
Μια από τις παρενέργειες του Covid-19 και των απανωτών lockdowns ήταν και η εισβολή του Netflix στη ζωή μας. Ταμπουρωμένοι στο σπίτι μας, μακριά από τους φίλους και τους χώρους της κοινωνικής συνεύρεσης, αναζητούσαμε την επαφή με τον έξω κόσμο. Κι αυτή τη δυνατότητα μας την έδωσαν, έστω ως ψευδαίσθηση, οι ταινίες του Netflix. Από τις πολλές που είδα ξεχώρισε μια αμερικανική με τίτλο «Gone, baby, gone».Καλή ταινία, σας τη συνιστώ. Αλλά, επειδή είμαι απλός θεατής και όχι σινεφίλ, δεν θα σας εντυπωσιάσω με περίπλοκες αναγνώσεις και αναφορές για «ψαγμένους». Ο λόγος που τη μνημονεύω ήταν ότι μου φάνηκε παράφωνη, διαφορετική από τις άλλες. Το τριγύρισα στο μυαλό μου πολλές φορές και ξαφνικά κατάλαβα ότι κάτι έλειπε: σε όλη τη διάρκεια της ταινίας δεν είδαμε ούτε έναν άνθρωπο να μιλάει ή να ανταλλάσσει μηνύματα με το κινητό του τηλέφωνο. Kι αυτό έρχεται σε εμφανή και πλήρη αντίθεση με τις υπόλοιπες παραγωγές του Netflix, ιδίως εκείνες που απευθύνονται στους νέους, όπου ο διάλογος πρόσωπο με πρόσωπο έχει υποκατασταθεί από έναν καταιγισμό SMS όπου κυριαρχούν οι νεολογισμοί και η συντομογραφία.
Κατ’ αρχάς τέσσερις διευκρινίσεις: πρώτο, από την αρχαιότητα μέχρι τις μέρες μας, η βραχυλογία θεωρείται αρετή, επειδή υποτίθεται ότι εκφράζει το ουσιαστικό, αποφεύγοντας την εξ ορισμού περιττή φλυαρία. Εξού, «Το λακωνίζειν εστί φιλοσοφείν», το «Veni, vidi, vici» του Ιούλιου Καίσαρα και η ρήση του Πασκάλ ότι δυστυχώς η επιστολή του ήταν μακροσκελής γιατί δεν είχε τον χρόνο να την κάνει πιο σύντομη.
Δεύτερο, θα βρεθούν κάποιοι που ειδικεύονται σε ιερεμιάδες για τη φθορά της (περιούσιας) ελληνικής γλώσσας να κρούσουν τον κώδωνα του κινδύνου. Η οποία γλώσσα όμως έχει τη δυνατότητα να παραμένει εν ζωή, προσαρμοζόμενη στα εκάστοτε νέα δεδομένα ως αυτορρυθμιζόμενο σύστημα.
Τρίτο, η τεχνολογική πρόοδος σίγουρα εγκυμονεί κινδύνους. Ταυτόχρονα όμως μας βοηθάει με χίλιους δυο τρόπους να βελτιώσουμε τη ζωή μας. Αρα είναι λάθος να βλέπουμε μόνο το ένα και όχι το άλλο.
Και, τέταρτο, δεν μπορεί να πει κανείς με σιγουριά αν οι ταινίες του Netflix καταγράφουν την πραγματικότητα, ή την διαμορφώνουν και την επιβάλλουν ως πρότυπο. Οπως και να ’χει, πάντως, αξίζει τον κόπο να αναλογιστούμε ότι το πώς ερχόμαστε σε επαφή με τους άλλους, το πώς τους μιλάμε και το τι λέμε άλλαξε, και ότι ο νέος αυτός τρόπος έχει τα δικά του ειδοποιά χαρακτηριστικά.
Το ουσιαστικό πρόβλημα όμως βρίσκεται αλλού. Στον κόσμο που ζούμε, η βραχυλογία δεν είναι απόσταγμα σοφίας αλλά σύνθημα επειδή αποθαρρύνει κάθε προσπάθεια να ανιχνεύσουμε την πορεία της σκέψης που οδήγησε σε αυτό, με αποτέλεσμα να το επαναλαμβάνουμε χωρίς να ξέρουμε ακριβώς τι μπορεί να σημαίνει.
Κλασικό παράδειγμα η ενασχόληση με την πολιτική που απαιτεί να διαλέξουμε ανάμεσα στο «Ναι» και στο «Οχι». Διότι στο δημοκρατικό πολίτευμα η ψήφος είναι μονολεκτική, ενώ οι λόγοι για τους οποίους σταυρώνουμε ένα συγκεκριμένο ψηφοδέλτιο είναι άπειροι. Αλλά δεν δηλώνονται, ούτε μετράνε. Δεδομένου δε ότι στην κοινοβουλευτική δημοκρατία, η οποία, κατά το γνωστό απόφθεγμα, έχει πολλά ελαττώματα, δυστυχώς όμως δεν υπάρχει καλύτερο σύστημα, το ορθό ζητούμενο είναι να αναλογιστούμε, δηλαδή να ανασύρουμε στην επιφάνεια και να περάσουμε από το κόσκινο της κριτικής τις πολιτικές επιλογές μας. Κακά τα ψέματα. Το «Ναι» και το «Οχι» ενώπιον της κάλπης είναι μια κατάφωρη, πλην όμως υποχρεωτική, απλούστευση.
Οι πολιτικοί το γνωρίζουν πολύ καλά και το εκμεταλλεύονται, επινοώντας εύηχα συνθήματα, αντί να παραθέτουν επιχειρήματα. Ετσι γινόταν ανέκαθεν. Από το παλιό «Ελιά, ελιά και Κώτσο Βασιλιά» των αντιβενιζελικών μέχρι το «Ο λαός δεν ξεχνά τι σημαίνει Δεξιά» του ΠΑΣΟΚ. Δηλαδή μας παρακινούν να επικυρώσουμε ένα «like», την τακτική τους για να χρησιμοποιήσουμε τη σύγχρονη ορολογία, χωρίς δεύτερη σκέψη. Κι αυτό καθορίζει τον τόνο και την ποιότητα της πολιτικής αντιπαράθεσης. Η οποία, έτσι που καταντήσαμε, συνίσταται σε εξυπνακίστικες αντεγκλήσεις που παίζουν σε όλα σχεδόν τα τηλεοπτικά δελτία ειδήσεων, πριν ή αμέσως μετά την επίσης καθημερινή και αποστομωτική απάντηση στις προκλητικές δηλώσεις του Ερντογάν ή κάποιου άλλου Τούρκου.
Τίθεται λοιπόν το ερώτημα: Τι σχέση έχουν όλα τα παραπάνω με τα κινητά τηλέφωνα και την ψηφιακή τεχνολογία; Θα έλεγα ότι αυτό που συμβαίνει στις μέρες μας είναι ο εκσυγχρονισμός της τάσης να απλουστεύουμε. Κάποτε γεμίζαμε τις πλατείες για να επευφημήσουμε τον ηγέτη που είχε εξ ορισμού δίκιο. Σήμερα καθηλωμένοι μπροστά στην οθόνη, ακίνητοι και συνάμα βιαστικοί, κάνουμε στην ουσία το ίδιο. Διότι και στις δύο περιπτώσεις το σύνθημα έχει υποκαταστήσει τον προβληματισμό και το έλλογο επιχείρημα. Κακός οιωνός.
Εκτύπωση στις: 2024-04-26
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=13038