Αυτές τις ημέρες του Πάσχα, πριν από 20 χρόνια, άνοιξε το πρώτο οδόφραγμα στη Λευκωσία, στο Λήδρα Πάλας. Χιλιάδες Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι σχημάτιζαν ουρές, από την προηγούμενη νύχτα, για να περάσουν στην «άλλη πλευρά».
Το ημερολόγιο του κυπριακού προβλήματος έγραφε τότε 23 Απριλίου 2003. Σήμερα, το Κυπριακό μετρά σχεδόν μισό αιώνα. Εκείνη η ημέρα είναι σημαδιακή, γιατί καταγράφεται ως η μόνη κατά την οποία μαζικά οι πολίτες, Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι, κατάφεραν να κηρύξουν ένα είδος ανυπακοής και να προσπεράσουν τις ηγεσίες τους…
Οι Κύπριοι διασταυρώθηκαν στη νεκρά ζώνη με βλέμματα διερευνητικά και καχύποπτα. Σιγά σιγά, άρχισαν να γίνονται αυθόρμητοι, να κάνουν χειραψίες, να συνομιλούν με ό,τι γλώσσα μπορούσαν: «Πόθεν είσαι; Πού πάεις; Ξέρεις τον τάδε, τον τάδε…» Η ατμόσφαιρα γέμιζε από ελπίδα.
Δύναμη πολιτών
Γιατί, όμως, άνοιξαν τα οδοφράγματα; Η φήμη ότι η Τουρκία πήρε την απόφαση να ανοίξει οδοφράγματα ήταν έντονη από τα τέλη του Μαρτίου 2003. Μια ακόμα προσπάθεια του γενικού γραμματέα Κόφι Ανάν για λύση του Κυπριακού κατέρρευσε. Η συνάντηση είχε γίνει στη Χάγη, ο νεοεκλεγείς πρόεδρος Τάσσος Παπαδόπουλος –σκόπιμα το ξεχνούν πολλοί σήμερα– αποδέχθηκε το Σχέδιο Ανάν, ενώ ο Τουρκοκύπριος ηγέτης Ραούφ Ντενκτάς το απέρριψε και εισέπραξε όλη την ευθύνη και τη διεθνή κατακραυγή.
Στις 16 Απριλίου 2003, στη Στοά του Αττάλου, επί ελληνικής προεδρίας, οι Ελληνοκύπριοι επιβραβεύτηκαν για τη συνολική στάση τους στις διαπραγματεύσεις υπό τον ΟΗΕ. Οι Ευρωπαίοι τήρησαν τα συμφωνηθέντα και η Κύπρος υπέγραψε τη Συνθήκη Προσχώρησης στην Ε.Ε. Τελεσίδικα, η Κύπρος θα γινόταν κράτος-μέλος της Ε.Ε. το 2004.
Η εξέλιξη προκάλεσε πολιτικό σεισμό στα κατεχόμενα, με μαζικές μαχητικές διαδηλώσεις των Τουρκοκυπρίων, που απαιτούσαν λύση του Κυπριακού και ένταξη στην Ε.Ε. μαζί με τους Ελληνοκύπριους. Τα συνθήματα ηχούσαν στην υπόλοιπη Λευκωσία. Η νέα κυβέρνηση στην Τουρκία, με ηγέτη τον Ταγίπ Ερντογάν και πρωθυπουργό τον Απτουλάχ Γκιουλ, έκανε τα πρώτα θαρραλέα βήματά της, για να ανοίξει τον ευρωπαϊκό δρόμο της Τουρκίας: να λύσει το Κυπριακό και να βάλει στο περιθώριο τον Ραούφ Ντενκτάς και τους κεμαλιστές στρατηγούς που τον στήριζαν.
Το άνοιγμα του οδοφράγματος έγινε αναπόφευκτο. Διαφορετικά θα το άνοιγαν οι πολίτες, με πρώτους τους Τουρκοκύπριους και ακολούθως τους Ελληνοκύπριους που άρχισαν να συνωστίζονται στο Λήδρα Πάλας.
Το συναπάντημα των Κυπρίων ήταν μαζικό, για πολλές εβδομάδες. Αυτό ισχύει μέχρι σήμερα. Εκατοντάδες, ίσως και χιλιάδες διελεύσεις γίνονται κάθε ημέρα, χωρίς απολύτως κανένα σοβαρό επεισόδιο. Οσοι παρατηρούσαν τα ποτάμια των Κυπρίων να συναντώνται ειρηνικά το 2003, πίστεψαν –ανάμεσά τους και ο γράφων– ότι η επανένωση της Κύπρου ήταν πλέον ανέκκλητη. Μια νέα σελίδα θα άνοιγε, επανένωση και εντός της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Επεσαν, όμως, τραγικά έξω! Λογάριαζαν χωρίς να υπολογίζουν τις βουλές του πολιτικού κατεστημένου που κατά κανόνα κυβερνά την Κύπρο και στηρίζει τη διαιώνιση του στάτους κβο.
Μίζερη στάση
Προς έκπληξη πολλών –ακόμα και της ελληνικής κυβέρνησης, τότε υπό τον Κώστα Σημίτη– η ελληνοκυπριακή ηγεσία, υπό τον Τάσσο Παπαδόπουλο, δεν κατάφερε να πάρει θέση και να δώσει κατεύθυνση προς τους πολίτες: να περάσουν τη γραμμή, όπως για δεκαετίες αγωνίζονταν, ή να μην περάσουν; Τα στελέχη της κυβέρνησης ισχυρίζονταν: «αν περάσουν, θα αναγνωρίσουν το ψευδοκράτος…». Κανείς δεν μπορούσε να υπολογίσει τότε τι κρυβόταν πίσω από τη δυστοκία της ελληνοκυπριακής ηγεσίας.
Με την πάροδο των 20 ετών, έχουν μεσολαβήσει πολλά στην Κύπρο που εξηγούν τη μίζερη εκείνη στάση. Λίγοι στην Κύπρο πιστεύουν στη δύναμη των πολιτών. Οι πλείστοι Ελληνοκύπριοι πολιτικοί θεωρούν την επίλυση του Κυπριακού δική τους αποκλειστική αποστολή, ως μια σειρά από ενέργειες «υψηλής πολιτικής»: διακηρύξεις, διαπραγματεύσεις, διαβήματα, καταγγελίες κοκ. Προτιμούν τους πολίτες αμέτοχους και χειροκροτητές τους. Η σκοπιμότητα είναι προφανής: Ετσι, είναι πιο εύκολο να διαχειριστούν το άλυτο Κυπριακό, αποποιούμενοι τις τραγικές ευθύνες τους.
Η ελληνοκυπριακή ηγεσία, εδώ και αρκετά χρόνια, μπορεί να ισχυρίζεται ότι θέλει επανένωση του νησιού, αλλά στην πράξη εμποδίζει τους πολίτες στις δύο μεριές των οδοφραγμάτων να μάθουν να ανταλλάζουν εμπειρίες, βιώματα, γνώσεις, συνεταιρισμούς. Ούτε τις οργανώσεις τους ενθαρρύνουν να αναζητήσουν λύσεις στα πολλά κοινά ανθρώπινα προβλήματά τους.
Τα οδοφράγματα σήμερα
Σήμερα, 20 χρόνια μετά το άνοιγμα του Λήδρα Πάλας, λειτουργούν συνολικά 9 σημεία διέλευσης κατά μήκος της Πράσινης Γραμμής, που χωρίζει το νησί στα δύο. Τα σημεία διέλευσης λειτουργούν με ευρωπαϊκή νομοθεσία –τον Κανονισμό της Πράσινης Γραμμής. Ολοι γνωρίζουν πλέον ότι η Κύπρος δεν κινδυνεύει από τους χιλιάδες πολίτες που διακινούνται από την Πράσινη Γραμμή. Το ψευδοκράτος δεν κέρδισε καμία κρατική υπόσταση γιατί Ελληνοκύπριοι πολίτες παρουσιάζουν, κατά τη διέλευσή τους, διαβατήρια και ταυτότητες.
Οι Ελληνοκύπριοι και οι Τουρκοκύπριοι πολίτες κέρδισαν πολλά από τις διελεύσεις της Πράσινης Γραμμής, αλλά απέτυχαν να δώσουν πολιτική υπόσταση στη μεταξύ τους επικοινωνία. Οι πλείστοι το κάνουν για δικούς τους λόγους περισσότερο, παίζοντας με βάση τους κανόνες του άλυτου Κυπριακού. Πάνε για ψώνια, για άλλες αγορές, καύσιμα, για διακοπές, προσωπικές σχέσεις κοκ. Η δύναμη της ώσμωσης των δύο κοινοτήτων, η οργανωμένη συνεργασία, η σύμπραξη μεταξύ οργανώσεων των πολιτών παραμένουν σε πολύ χαμηλό επίπεδο. Πολλά σε σχέση με το Κυπριακό είναι υποταγμένα στο στάτους κβο, παρά δουλεύουν για την ανατροπή του.
Ομως, η επιμονή των πολιτικών ηγεσιών να ελέγξουν τους πολίτες έφερε τα ακριβώς αντίθετα αποτελέσματα. Ο ΟΗΕ και η Ε.Ε. έχουν εστιάσει στη δικοινοτική συνεργασία, όσο ποτέ προηγουμένως. Θεωρούν την ανάπτυξη των σχέσεων ανάμεσα στους Ελληνοκύπριους και τους Τουρκοκύπριους πολίτες ως «ουσιώδη παράμετρο» για την επίλυση και προϋπόθεση για την επανεκκίνηση οποιασδήποτε πρωτοβουλίας.
Κάτω από αυτό το πλαίσιο, αξιολογούν την ειλικρίνεια των προθέσεων των ηγεσιών τους. Ειδικότερα, ο ΟΗΕ βλέπει ως αφετηρία την εφαρμογή μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης. Αντίστοιχα ενεργεί και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή που ασκεί πιέσεις για ενίσχυση του εμπορίου από τα σημεία διέλευσης και υλοποίηση κοινών έργων. Για πολλούς, το Κυπριακό έγινε ένα επικίνδυνο παιχνίδι ανάμεσα στις πολιτικές ηγεσίες και σε βάρος των Κυπρίων. Γι’ αυτό η οποιαδήποτε ανάμιξή τους σε διαπραγματεύσεις δεν θεωρείται πια δεδομένη, παρά μόνο αν έχουν τεκμήρια ειλικρινούς βούλησης και από τις δύο πλευρές.
Εκτύπωση στις: 2024-04-29
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=13215