Ενα ετερόκλητο τοπίο στη διαχείριση της ψυχικής υγείας
Δημήτρης, Πλουμπίδης
Η Εφημερίδα των Συντακτών, 2023-06-13
Στο έργο της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ, κεντρική ήταν η στήριξη των δημόσιων μονάδων ψυχικής υγείας. Τον Ιούνιο 2019, η αποτύπωση των τομεοποιημένων κοινοτικών μονάδων ψυχικής υγείας σε όλη την Ελλάδα πρόβλεπε και τη σταδιακή τους ενίσχυση.
Συνέχισε τη μετεξέλιξη των τριών μεγάλων ψυχιατρικών νοσοκομείων προς ένα σύνολο μονάδων κοινοτικής ψυχιατρικής, νοσηλείας και αποκατάστασης.
Με τον νόμο 4461/2017, ξεκίνησε το κεντρικής σημασίας εγχείρημα των περιφερειακών διοικήσεων των τομέων ψυχικής υγείας σε κάθε ΥΠΕ μαζί με την οργάνωση επιτροπών για τα δικαιώματα των ασθενών. Μεταρρύθμιση που στόχευε στην αποκέντρωση και τον συντονισμό της λειτουργίας δημόσιων και ΝΠΙΔ μονάδων που δεν συνέχισε η Ν.Δ. Το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ για τις εκλογές κινήθηκε σε αυτούς τους άξονες, σε πολλούς ειδικότερους τομείς φροντίδας και στη στρατηγική για την αντιμετώπιση της χρήσης ουσιών και των εξαρτήσεων. Δεν νομίζω ότι έγινε ευρύτερα γνωστό.
Το πρόγραμμα της Ν.Δ. για την Υγεία υπόσχεται ένα νέο ΕΣΥ, πηγή ανησυχίας για τους περισσότερους υγειονομικούς με ασαφή τον στόχο συνύπαρξης δημόσιου και ιδιωτικού. Υπόσχεται 10.000 προσλήψεις νοσηλευτών, ενώ μόνο οι αποχωρήσεις στον δημόσιο τομέα την τελευταία τριετία είναι 12.000.
Ο ψηφιακός μετασχηματισμός, κεντρικό προεκλογικό σύνθημα της Ν.Δ., παρουσιάζει μεγάλες ελλείψεις, π.χ. στο νομικό πλαίσιο της τηλεϊατρικής και στον ατομικό ηλεκτρονικό φάκελο, που έγιναν εμφανείς με το τέλος της «έκτακτης» κατάστασης της πανδημίας. Στον τομέα της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ), η δέσμευση για την ενίσχυση κάθε Κέντρου Υγείας (ΚΥ) με 5 επαγγελματίες της ψυχικής υγείας δημιουργεί ανταγωνιστικό πόλο προς το υπάρχον δίκτυο ψυχιατρικών υπηρεσιών.
Ας περάσουμε, όμως, στην ψυχική υγεία (βλέπε και «Εφ.Συν.» 6.4.23). Σε όλη την τετραετία 2019-2023, η ενίσχυση του δημόσιου τομέα ήταν ελάχιστη και δεν είδαμε κάτι συγκεκριμένο για την αναδιοργάνωσή του στο πρόγραμμα της Ν.Δ.
Από το 2020, το υπ. Υγείας οργάνωσε την τηλεφωνική γραμμή βοήθειας 10306, με τη βοήθεια εθελοντών, πανεπιστημιακών μονάδων και του δικτύου Αργώ. Οι πρώτες βοήθειες έδειξαν γρήγορα τα όριά τους. Ομως οι νέες πρωτοβουλίες του υπ. Υγείας αφορούσαν μόνο συνεργασίες με ΝΠΙΔ, συχνά για εξειδικευμένες δράσεις, σχετικές με την πανδημία ή ευκαιριακά για φυσικές καταστροφές.
Μέχρι τις παραμονές των εκλογών, κόπηκαν πολλές κορδέλες εγκαινίων για μονάδες που δεν ξεκίνησαν, όπως τα παιδοψυχιατρικά τμήματα του Ασκληπιείου Βούλας και του νοσοκομείου της Αγίας Βαρβάρας, ή για πολλές μονάδες που προκηρύχθηκαν από τον Ιούλιο 2022 ώς τον Απρίλιο 2023 και έχει ξεκινήσει η οργάνωση για την προσεχή τους λειτουργία.
Πρόκειται για περισσότερες από 90 μονάδες από τις 106 που έχουν προγραμματιστεί. Χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης και πιθανότατα από το ΕΣΠΑ ώς το 2027. Ολες έχουν ανατεθεί αποκλειστικά σε εταιρείες-ΝΠΙΔ, πολλές από αυτές γνωστές από τα προγράμματα αποασυλοποίησης της προηγούμενης εικοσαετίας.
Επιχειρείται μια αλλαγή παραδείγματος στην παροχή υπηρεσιών ψυχικής υγείας, με αμελητέα την ενίσχυση των δημόσιων υπηρεσιών που σηκώνουν το κύριο βάρος της διά βίου παρακολούθησης και της θεραπευτικής συνέχειας, ενώ όλα δίνονται σε ΝΠΙΔ που προάγουν κυρίως εξειδικευμένες δράσεις, στην ουσία πιλοτικού χαρακτήρα, καθώς αφορούν μόνο συγκεκριμένες γεωγραφικά περιοχές.
Ανάμεσά τους περίπου 12 οικοτροφεία με στόχο την προώθηση της αποασυλοποίησης, 8 ψυχογηριατρικά οικοτροφεία, 8 μονάδες έγκαιρης παρέμβασης στην ψύχωση με κεντρικό στόχο την πρόληψη, 9 μονάδες για τη φροντίδα του αυτισμού, 3 μονάδες ψυχολογικής υποστήριξης εργαζομένων, 3 κέντρα ημέρας με κινητές μονάδες, 8 κινητές μονάδες ψυχιατρικής παιδιών και εφήβων, 10 κινητές μονάδες μεταφοράς «φερόμενων ως ασθενών», εν όψει ακούσιας νοσηλείας.
Η επιτυχία των κινητών μονάδων σε απομακρυσμένες περιοχές καλείται με αυτό το σχέδιο δράσης να προσαρμοστεί μάλλον προς την κατεύθυνση της φροντίδας κατ’ οίκον. Οι νέες κινητές μονάδες οι σχετικές με την ακούσια νοσηλεία, αντί μιας ειδικής υπηρεσίας του ΕΚΑΒ, καλούνται να μειώσουν το στίγμα της μεταφοράς των ασθενών με περιπολικό της αστυνομίας, το μεγάλο όμως κενό φροντίδας που καταλήγει στον ακούσιο εγκλεισμό μένει για την ώρα ακέραιο, όπως μαρτυρούν τα υψηλά ποσοστά ακούσιας νοσηλείας ιδιαίτερα στην Αθήνα.
Το νέο αυτό τοπίο υπηρεσιών απαιτεί την εν εξελίξει (on going) αξιολόγηση και ιδίως τον συντονισμό και συνέργεια των δημόσιων μονάδων με τις μονάδες που υπάρχουν ή ξεκινούν από ΝΠΙΔ, στις οποίες θα προσληφθούν πολλές εκατοντάδες εργαζομένων.
Ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. έχει προτείνει ως ένα εργαλείο συντονισμού τις διοικήσεις των τομέων ψυχικής υγείας στις ΥΠΕ. Η νέα κυβέρνηση που θα προκύψει από τις εκλογές, εφόσον κρίνει ότι το ετερόκλητο αυτό σύνολο, το σύνθετο λειτουργικά και διαχειριστικά τοπίο, έχει ανάγκη συνεργειών, οφείλει να προτείνει τα κατάλληλα εργαλεία.
*Ομότιμος καθηγητής Ψυχιατρικής ΕΚΠΑ
Εκτύπωση στις: 2024-05-18
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=13294