Περί εσωστρέφειας και εξωστρέφειας
Γιώργος, Γιαννουλόπουλος
Η Εφημερίδα των Συντακτών, 2024-03-02
Kρίνοντας από όσα ακούστηκαν και γράφτηκαν από την εμφάνιση του Κασσελάκη μέχρι τα μαλλιοτραβήγματα στο συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ, ο μέγιστος και υπαρξιακός κίνδυνος για την Αριστερά είναι η εσωστρέφεια. Επ’ αυτού όλοι φαίνεται ότι συμφωνούν. Πράγμα περίεργο, αν σκεφτεί κανείς ότι η εσωστρέφεια αποτελεί θεμελιακό χαρακτηριστικό της νεωτερικότητας, υπό την έννοια ότι αμφισβητεί το ανέκαθεν ισχύον και εγκυμονεί το διαφορετικό.
Το τι σημαίνει αυτό θα φανεί καθαρότερα αν συγκρίνουμε το πώς αντιδρούμε εμείς σήμερα και το πώς αντιδρούσαν οι προνεωτερικοί παραδοσιακοί πρόγονοί μας. Για εκείνους το σημαντικό ήταν η διατήρηση μιας αναλλοίωτης τάξης πραγμάτων, την οποία δεν είχαν καν τη συναίσθηση ότι την αποδέχονταν επειδή τη θεωρούσαν δεδομένη. Αρα εκτός συζήτησης. Ηταν με άλλα λόγια απόλυτα εξωστρεφείς. Αντίθετα εμείς οι εσωστρεφείς νεωτερικοί μπορούμε κατ’ αρχήν να αρνηθούμε και να ανατρέψουμε, επικαλούμενοι τον λεγόμενο κριτικό αναστοχασμό, αυτή τη χαρακτηριστική κίνηση της εσωστρέφειας, που μας δίνει τη δυνατότητα να ανασύρουμε στην επιφάνεια και να διαβάσουμε κριτικά το τι λέμε και το τι κάνουμε. Ας βάλουμε όμως κατά μέρος τις αφηρημένες έννοιες και τα δυσνόητα κι ας μιλήσουμε για πράγματα που όλοι ξέρουμε. Πώς λειτουργεί ο κριτικός αναστοχασμός στην πολιτική και κυρίως στην κομματική εκδοχή του; Νομίζω ότι θα μας βοηθήσει η περίπτωση του ΣΥΡΙΖΑ. Οχι επειδή είναι ιδιότυπη, αλλά αντίθετα επειδή είναι χαρακτηριστική.
Συνοπτικά ποίον το πρόβλημα; Ενα κόμμα εξουσίας δεν χάνει μόνο τις εκλογές και περνάει στην αντιπολίτευση –ουδέν συνηθέστερον– αλλά αρχίζει να εξαερώνεται με ιλιγγιώδη ταχύτητα χωρίς να του καταλογίζεται κάποιο τεράστιο σφάλμα, λ.χ. ένα σκάνδαλο που ήρθε εκ των υστέρων στο φως. Προφανώς κάτι έχει πάει πολύ στραβά. Λογικό είναι να ανοίξει η σχετική συζήτηση. Η οποία θα ήταν γόνιμη αν αναγνώριζε τα πολλαπλά λάθη που έγιναν και ταυτόχρονα τα συνδύαζε με διαφορετικές και ευδιάκριτες στρατηγικές, όπως για παράδειγμα ότι ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να παραμείνει ένα ριζοσπαστικό κόμμα ή ότι η λύση είναι να καλύψει και τον χώρο της Κεντροαριστεράς.
Δυστυχώς αυτό δεν συνέβη επειδή στην περίοδο που άρχισε με την εκλογική πανωλεθρία, τον τόνο έδωσαν οι εξής δύο αντιδράσεις. Η πρώτη έχει τελετουργικό χαρακτήρα. Δηλαδή αναμασάει τις γνωστές στερεότυπες δικαιολογίες τις οποίες κανείς δεν πιστεύει αλλά όλοι αισθάνονται την υποχρέωση να τις επαναλάβουν. Οτι πρέπει να αφουγκραστούμε την κοινωνία, να βελτιώσουμε τον συντονισμό των οργάνων ή να σφυρηλατήσουμε ένα ευρύ δημοκρατικό μέτωπο για να φράξουμε τον δρόμο στον επί της γης εκπρόσωπο του σατανά που ακούει στο όνομα «Μητσοτάκης».
Τη δεύτερη θα τη χαρακτήριζα μαχητική. Ή αλλιώς, απόλυτα εξωστρεφή. Πιο συγκεκριμένα, όταν η δημοκρατία και η χώρα απειλούνται από τον δαίμονα Μητσοτάκη δεν είναι όχι άκαιρο, για να μην πω εγκληματικό, να ασχολούμαστε με τις δικές μας μικροδιαφορές; Αν κρίνουμε από τα πεπραγμένα της Αριστεράς, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στις χώρες του υπαρκτού σοβιετικού σοσιαλισμού, η επίκληση του εξωτερικού εχθρού οδήγησε στη μετάλλαξη της απελευθερωτικής πρότασης στην αυταρχική και ανελεύθερη συντήρηση. Η εξωστρέφεια που υποτίθεται ότι θα σώσει τον ΣΥΡΙΖΑ θεωρεί δεδομένο ότι οι θέσεις της Αριστεράς παραμένουν ορθές, αλλά, για πολλούς και διάφορους λόγους, δεν εκφέρονται με την απαιτούμενη μαχητικότητα. Κατά συνέπεια, το ζητούμενο δεν είναι να τις διαβάσουμε με τους όρους του εσωστρεφούς κριτικού αναστοχασμού, αλλά να τις βροντοφωνάζουμε συνεχώς και ακόμα πιο δυνατά.
Μέχρι εδώ η κριτική και οι αντιρρήσεις για τα όσα συμβαίνουν στον ΣΥΡΙΖΑ κινήθηκαν στον χώρο της πολιτικής. Κι αυτό σημαίνει ότι είναι επίδικες. Δηλαδή μπορούν να υποστούν τη βάσανο της κριτικής από μια διαφορετική οπτική γωνία. Στον ΣΥΡΙΖΑ όμως, με την έλευση του Κασσελάκη, το σκηνικό άλλαξε άρδην και προς το χειρότερο. Με τη διευκρίνιση (και την ελπίδα) ότι υπάρχουν ακόμα άνθρωποι στις τάξεις του που δεν ευθύνονται γι’ αυτή την ανείπωτη κατάντια, τις πολιτικές και ιδεολογικές διαφωνίες τις διαδέχθηκε μια σύρραξη χωρίς αρχές ανάμεσα σε προσωπικές και ιδιοτελείς φιλοδοξίες, όπου οι εμπλεκόμενοι δεν κρίνουν με βάση το τι θεωρούν σωστό και τι λάθος, αλλά το ποιος θα επικρατήσει, το ποιος θα έχει το πάνω χέρι. Δίψα για την εξουσία, λυκοφιλίες, ευκαιριακές συμπλεύσεις, μεταπηδήσεις, πισώπλατα μαχαιρώματα, φτηνοί τακτικισμοί κοκ.
Επειδή η εσωστρεφής αυτοκριτική γίνεται υπό τα βλέμματα των άλλων και κυρίως των αντιπάλων, δεν είναι εύκολο εγχείρημα. Αλλά κακά τα ψέματα. Το τι συνέβη στον ΣΥΡΙΖΑ δεν θα μπορούσε να το φανταστεί ούτε και ο πιο ορκισμένος εχθρός του. Δεν αποκλείεται όμως με τον Κασσελάκη να ανακαλύψουμε ότι υπάρχουν και χειρότερα.
Εκτύπωση στις: 2024-05-08
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=13516