Όσον αφορά στην ουσία του ζητήματος: Δεν είμαι οπαδός της απόλυτης, χωρίς όρια ελευθερίας της έκφρασης

Αυτές τις μέρες η Ελλάδα γέμισε θιασώτες της ελευθερίας της έκφρασης και της κοσμικότητας, υπερασπιστές του “Charlie Hebdo” και της πολιτικής Μακρόν, του «ευρωπαϊκού τρόπου ζωής».

Θα προκαλούσα όλους όσοι αναπαράγουν τα σκίτσα με τον Μωάμεθ στο όνομα της ελευθερίας να δημοσίευαν μία έστω φορά ένα σκίτσο με την Παναγία ως πόρνη. Θα βλέπαμε τότε αν είναι ειλικρινείς, πόσοι θα τους υπερασπίζονταν, τι θα έλεγε η Εκκλησία και η Ν.Δ., πώς θα αντιμετωπίζαμε τους αγανακτισμένους πιστούς. Γιατί, βέβαια, δεν έχουμε μνήμη χρυσόψαρου. Θυμόμαστε τις αντιδράσεις για το βιβλίο του Μίμη Ανδρουλάκη, θυμόμαστε ποιος έλεγε τι, όταν ο υπουργός Πολιτισμού του ΠΑΣΟΚ κατέβαζε πίνακα που έκρινε άσεμνο από έκθεση στη Θεσσαλονίκη. Θυμόμαστε την προσπάθεια της κυβέρνησης της Ν.Δ. να επαναφέρει τις διατάξεις βλασφημίας που είχε καταργήσει ο νέος Ποινικός Κώδικας που υιοθετήθηκε επί ΣΥΡΙΖΑ. Αλλά ίσως όλοι αυτοί να άλλαξαν.

Τουρκοφάγοι και ισλαμόφοβοι

Δεν το νομίζω. Στη μεγάλη τους πλειοψηφία είναι υποκριτές. Δεν είναι θιασώτες της ελευθερίας της έκφρασης, αλλά τουρκοφάγοι και ισλαμόφοβοι. Έχουν ένα και μόνο στόχο: να συσπειρώσουν τους πάντες εναντίον των Τούρκων και των προσφύγων, αδιάφορο σε ποια βάση. Όλοι ευπρόσδεκτοι είναι. Ακροδεξιοί, ξενόφοβοι και ισλαμόφοβοι δεξιοί, φιλελεύθεροι, αποκρουστικά αυταρχικά καθεστώτα και τυχοδιώκτες της Μέσης Ανατολής, Αμερικανοί που θέλουν βάσεις κατά των Ρώσων, ακόμη και αριστεροί που καταγγέλλουν τον αυταρχισμό του Ερντογάν (ναι, και αυτούς τους δέχονται στη μεγαλοψυχία τους, άλλο βέβαια αν η δική τους δημοκρατική ευαισθησία δεν επεκτείνεται στην Αίγυπτο, τα ΗΑΕ, τη Σαουδική Αραβία ή τον Χαφτάρ).

Υπάρχουν ασφαλώς και όσοι ειλικρινά πιστεύουν στην απόλυτη ελευθερία της έκφρασης και στις πολιτικές Μακρόν. Η σχετική συζήτηση μαίνεται και στην Ευρώπη, αν και όλο και περισσότερο, παρατηρείται μια επικάλυψη ανάμεσα στο λόγο των «φονταμενταλιστών» της ελευθερίας της έκφρασης και σ’ αυτόν της Ακροδεξιάς. Ο φιλελεύθερος Μακρόν λ.χ. αποσκοπεί να προσελκύσει τους οπαδούς της Λεπέν με μια ρητορική που προσεγγίζει τη δική της.

Όρια αλλά με προσοχή

Όσον αφορά στην ουσία του ζητήματος: Δεν είμαι οπαδός της απόλυτης, χωρίς όρια ελευθερίας της έκφρασης. Και οι πλέον φιλελεύθερες και «ανοιχτές» κοινωνίες θέτουν κάποια όρια. Όμως ασφαλώς χρειάζεται πολύ μεγάλη προσοχή ώστε τα όρια αυτά και η εφαρμογή τους στην πράξη να αφορούν στ’ αλήθεια εξαιρετικά ακραίες περιπτώσεις.

Ωστόσο, το επίμαχο σήμερα σε Ελλάδα και Ευρώπη δεν είναι αν θα έπρεπε να απαγορευτούν τα σκίτσα του “Charlie Hebdo” και ακόμη λιγότερο η αυτονόητη απόλυτη καταδίκη των φρικτών εγκλημάτων που διαπράττονται από εξτρεμιστές στο όνομα του Ισλάμ. Το επίμαχο είναι αν αποδοκιμάζουμε τα προσβλητικά για τους μουσουλμάνους σκίτσα και, ιδίως, αν το επίσημο κοσμικό κράτος τα επιδοκιμάζει (π.χ. προβάλλοντάς τα σε τοίχους κτηρίων).

Νομίζω πως επ’ αυτού οι δημοκράτες πρέπει να είμαστε σαφείς: το να προσβάλλεις ολόκληρες ομάδες πολιτών σε ό,τι αυτές θεωρούν πιο “ιερό” δεν είναι αποδεκτό, είναι έλλειψη σεβασμού προς τον συμπολίτη μας. Τα περί ελευθερίας της έκφρασης αποτελούν εν προκειμένω πρόσχημα. Ας θυμηθούμε και τα καθ’ ημάς μπάρμπεκιου με χοιρινό μπροστά σε καταυλισμούς προσφύγων.

Η πολιτική πρόκλησης προς τους μουσουλμάνους του Γάλλου Προέδρου οδηγεί στο ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα από αυτό που υποτίθεται πως επιδιώκει. Όχι μόνο δεν εξασθενεί τον ισλαμικό φονταμενταλισμό, αλλά τον τροφοδοτεί. Προκαλεί την αγανάκτηση εκατοντάδων εκατομμυρίων μουσουλμάνων ανά τον κόσμο, διευρύνοντας τη δεξαμενή στρατολόγησης των εξτρεμιστών. Καλύτερο δώρο στους οπαδούς της «σύγκρουσης των πολιτισμών», τζιχαντιστών και ακροδεξιών Ευρωπαίων, δύσκολα θα μπορούσε κανείς να φανταστεί.

Ανοχή της διαφορετικότητας

Υπάρχουν, βέβαια, σημεία έντασης ανάμεσα σε κάποια ήθη και έθιμα του Ισλάμ και άλλων θρησκευτικών ομάδων και σε αξίες των δημοκρατιών μας. Ιδιαίτερα έντονα είναι όσα σχετίζονται με την ισότητα ανδρών - γυναικών. Αυτά τα προβλήματα αντιμετωπίζονται πραγματιστικά, με εμμονή στον πυρήνα των αξιών μας, αλλά ταυτόχρονα με πνεύμα αναγνώρισης και ανοχής της διαφορετικότητας. Ο «ευρωπαϊκός τρόπος ζωής» στηρίζεται σε κοινές αξίες, αλλά είναι και πολυπολιτισμικός, δεν πρέπει να γίνεται όπλο της ξενοφοβίας και της Ακροδεξιάς. Είναι καιρός να συνειδητοποιήσουμε όλοι πως η Ευρώπη περιλαμβάνει δεκάδες εκατομμύρια μουσουλμάνων που αποτελούν μέρος της ταυτότητάς της. Και πως γύρω της ζουν μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια ακόμη. Με όλους αυτούς δεν είμαστε εχθροί, ούτε θέλουμε να γίνουμε. Και βέβαια μόνο καγχασμό μας προκαλούν οι τουρκοφάγοι μας (πρώην Μακεδονομάχοι και νυν κυνηγοί προσφύγων), όταν εμφανίζονται με λεοντή φιλελεύθερων δημοκρατών.