Πριν από πενήντα χρόνια η Λισαβόνα μόλις ξυπνούσε και όσοι άνοιγαν τα ραδιόφωνά τους άκουγαν το τραγούδι «Grandola Villa Morena».

Σε ένα στρατόπεδο τεθωρακισμένων στο προάστιο Σανταρέμ ο ταγματάρχης Οτέλο ντε Καρβάλιο μόλις άκουσε το τραγούδι διέταξε πορεία προς το κέντρο της πόλης.

Η δικτατορία που θεμελίωσε ο Σαλαζάρ το 1926 έκλεινε σαράντα οχτώ χρόνια.

Η Πορτογαλία ήταν τότε η πιο φτωχή χώρα της Δυτικής Ευρώπης, η χώρα με τη μακροβιότερη δικτατορία, αλλά και η χώρα με την τελευταία αποικιακή αυτοκρατορία, κυρίως στην Αφρική.

Τα τεθωρακισμένα του Καρβάλιο κατέλαβαν το κέντρο της πόλης και το απόγευμα της ίδιας μέρας μια ολιγάριθμη ομάδα πολιτών πλησίασε το όχημα που είχε τη σημαία διοίκησης της ίλης.

H ηγεσία της Ισλαμικής Δημοκρατίας βρίσκεται σε ένα άβολο δίλημμα σε σχέση με τα αντίποινα στην επίθεση του Ισραήλ στο προξενείο του Ιράν.Αν το πλήγμα είναι βαρύ, μπορεί να διευκολύνει τον Νετανιάχου που εδώ και έξι μήνες προσπαθεί να εμπλέξει το Ιράν στη σύρραξη.

Από την ένταξη της χώρας μας στο ΝΑΤΟ μαζί με την Τουρκία στις αρχές του 1952 μέχρι και σήμερα, υπάρχει μια διάσταση ανάμεσα στην επίσημη ρητορική και την πραγματικότητα που προσδιορίζουν το δόγμα ασφαλείας της Αθήνας.

Στην πρώτη διεύρυνση του ΝΑΤΟ, με την ταυτόχρονη ένταξη Ελλάδας και Τουρκίας, δεν υπήρχε στα Βαλκάνια η αντιπαράθεση των δύο μπλοκ που εκτυλισσόταν στα σύνορα των δύο γερμανικών κρατών.

Η Γιουγκοσλαβία είχε έλθει σε ρήξη με τον Στάλιν το 1948, με συνέπεια τη γεωγραφική απομόνωση της Αλβανίας, ενώ στη Ρουμανία και τη Βουλγαρία δεν υπήρχαν σοβιετικές στρατιωτικές δυνάμεις.

Λεπτές ισορροπίες σε πολλά μέτωπα που έχουν μεταξύ τους σχέση συγκοινωνούντων δοχείων με στόχο την αποτροπή γενικευμένης διάχυσης του πολέμου Ισραήλ-Χαμάς στην Γάζα, ώστε να μπορέσει να προωθηθεί η ίδρυση αποστρατιωτικοποιημένου Παλαιστινιακού Κράτους και τέλος την αναβάθμιση των παραδοσιακών συμμάχων των ΗΠΑ υπό την πρωτοκαθεδρία της Σαουδικής Αραβίας. Αυτό είναι το Μεσανατολικό Σταυρόλεξο που καλείται να λύσει ο Μπάιντεν και την ίδια στιγμή να δώσει μια σκληρή εκλογική μάχη για να εμποδίσει την επιστροφή του Τραμπ στο Λευκό Οίκο.

Πρώτα η Αϊόβα και στη συνέχεια το Νιου Χαμσάιρ επιβεβαίωσαν την υπόθεση εργασίας σύμφωνα με την οποία το μπαράζ δικαστικών διώξεων σε βάρος του Τραμπ ενίσχυσε σε τέτοιο βαθμό το προβάδισμά του ώστε το μόνο ζητούμενο να είναι το εύρος της κυριαρχίας του στο Ρεπουμπλικανικό Κόμμα.

Με αυτά τα δεδομένα η παράταση της αβεβαιότητας ως προς το κατά πόσον οι δικαστικές εκκρεμότητες και κυρίως ενδεχόμενες καταδίκες στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας μπορούν να φράξουν τον δρόμο επιστροφής του Τραμπ στον Λευκό Οίκο λειτουργεί υπέρ του τέως και φερέλπιδος επόμενου προέδρου των ΗΠΑ.

Από τις 7 Οκτωβρίου ο Νετανιάχου υιοθέτησε μια αντιφατική και αλληλοαναιρούμενη ρητορική. Δεσμεύτηκε να πετύχει την απελευθέρωση των ομήρων και ταυτόχρονα να εκριζώσει την Χαμάς από την Γάζα.

Η τύχη των ομήρων, η διάσωση τους δηλαδή, έχει βαρύνουσα αν όχι υπαρξιακή σημασία για το Ισραήλ. Ήδη η υποψία και μόνον ότι ο Νετανιάχου μπορεί στο όνομα της εξόντωσης της Χαμάς να έθετε σε κίνδυνο την ζωή των ομήρων είχε τροφοδοτήσει μαζικές διαδηλώσεις σε καθημερινή βάση.

Μια απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Καρλσρούης, που κηρύσσει αντισυνταγματικό τον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό για το 2024, ήρθε να μας θυμίσει το ευρωπαϊκό αδιέξοδο του Βερολίνου που σκιάζει πλέον το σύνολο της Γηραιάς Ηπείρου.

Το Δικαστήριο κλήθηκε να αποφασίσει αν τα ποσά που περίσσεψαν από την αντιμετώπιση της πανδημίας μπορούν να διατεθούν σε πολιτικές αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής και η απάντηση ήταν ένα ξεκάθαρο «όχι».

Η επιστροφή στις παλιότερες ευτυχισμένες στιγμές της συμμαχίας ΗΠΑ-Τουρκίας είναι αδύνατη. Άλλωστε η κρίση στις σχέσεις Άγκυρας –Ουάσιγκτον χρονολογείται από το 1990 όταν οι ΗΠΑ έπαιξαν το Κουρδικό για να αποδυναμώσουν τον Σαντάμ.

Αν θέλουμε να είμαστε ακριβείς, ο Ερντογάν προσπαθεί να εξισορροπήσει παλαιές και νέες συμμαχίες και συμπλεύσεις για να μην βρεθεί η Τουρκία έστω και συγκυριακά απομονωμένη στην Ανατολική Μεσόγειο, όπως συνέβη το καλοκαίρι του 2020.

Η επάνοδος του Ερντογάν στον στόχο «μηδενικά προβλήματα με τους γείτονες», άρχισε όπως ήταν αναμενόμενο με την επαναπροσέγγιση των συμμάχων των ΗΠΑ στην ευρύτερη Μέση Ανατολή, ήτοι το Ισραήλ, την Αίγυπτο, τα Εμιράτα και τη Σαουδική Αραβία.

Στη μνήμη του Τάκη Καφετζή

Η ανάφλεξη στη Γαλλία, η έκρηξη δηλαδή μιας ανεξέλεγκτης και αχειραγώγητης κοινωνικής οργής, που δεν αναδεικνύει καν τους δικούς της ηγέτες, θα κάνει και αυτή τη φορά τον κύκλο της με εμπεδωμένη τη βεβαιότητα ότι πρόκειται για μια νέα συνισταμένη των ισορροπιών της πολιτικής σκηνής στη Γαλλία.

Από την Ιταλία στην Ισπανία και από τη Σουηδία στη Φινλανδία η Κεντροαριστερά-Σοσιαλδημοκρατία αθροίζει τη μια ήττα μετά την άλλη.

Παρ’ όλο που οι εθνικές πολιτικές σκηνές έχουν την ιδιαιτερότητά τους, υπάρχει ένας κοινός παρονομαστής.

Στην Ευρώπη του Συμφώνου Σταθερότητας δεν χωρά ούτε η πιο ήπια παραλλαγή κυβερνητικής διαχείρισης με στόχο την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και την αναθέρμανση της οικονομίας μέσω της ενίσχυσης της ζήτησης.

Στην Τουρκία δεν έχει γίνει επί της ουσίας από το 1923 μέχρι και σήμερα ομαλή εναλλαγή στην εξουσία ως αποτέλεσμα εκλογικής αναμέτρησης.

Η ήττα του Ινονού και του Λαϊκού Ρεπουμπλικανικού Κόμματος το 1950 έφερε στην εξουσία τον Μεντερές και το Δημοκρατικό Κόμμα άφησε άθικτα τα στεγανά του κεμαλισμού, δηλαδή τις ένοπλες δυνάμεις και τους μηχανισμούς που αποκαλούνται «βαθύ κράτος».

Τα πραξικοπήματα του 1960 και του 1980, καθώς και το προνουντσιαμέντο του 1971 επιβεβαίωσαν το άβατο του σκληρού πυρήνα της εξουσίας, μια παράδοση που συνεχίστηκε μέχρι το 2007 όταν η στρατιωτική ηγεσία έβαλε με ένα email βέτο στην εκλογή του Γκιουλ στην προεδρία της Δημοκρατίας.

Τα οράματα για στρατηγική χειραφέτηση της Ευρώπης από τις ΗΠΑ προϋποθέτουν αμυντική αυτάρκεια και πολιτική βούληση χωρίς τις οποίες η διατλαντική σχέση δεν θα γίνει ποτέ συμπαράταξη δύο ισότιμων πόλων.

Το θέμα ξαναήρθε στην επικαιρότητα από τον Μακρόν, ο οποίος επανέλαβε την πάγια ευρωπαϊκή στρατηγική της Γαλλίας που βλέπει στην εμβάθυνση της ευρωπαϊκής αμυντικής συνεργασίας έναν ηγετικό ρόλο για το Παρίσι παρόμοιο με τον ηγετικό ρόλο που ασκεί άτυπα η Γερμανία στην ευρωζώνη.

Χειραφέτηση δεν σημαίνει κατ’ ανάγκην διάρρηξη της στρατηγικής σχέσης ΗΠΑ - Ευρώπης στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ, αλλά στην πράξη ενός διδύμου ΗΠΑ - Γαλλίας που θα διαμορφώνει καθοριστικά την πολιτική της Δύσης.