Το τελευταίο διάστημα φάνηκε ότι αναθερμαίνονται οι διεργασίες στο Κυπριακό, λίγες μέρες πριν τη συμπλήρωση 50 χρόνων, τόσο από το πραξικόπημα των Ελληνοκυπρίων εθνικιστών της ΕΟΚΑ Β’ με τη συμμετοχή στρατευμάτων της Ελλάδας υπό τις διαταγές της τότε δικτατορικής κυβέρνησης, όσο και από την στρατιωτική επέμβαση της Τουρκίας.

Όσο δεν γίνονται συνομιλίες για τη λύση του Κυπριακού, υπάρχει ο κίνδυνος δημιουργίας εστιών έντασης στην Κύπρο. Αυτό ευνοεί το βάθεμα και τη μονιμοποίηση της διχοτόμησης.

Από το βήμα της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης στο Στρασβούργο ο πρόεδρος Ν. Χριστοδουλίδης συνόψισε το βράδυ της Τρίτης (23/1) τις προσδοκίες του, καθώς φτάνει στην Κύπρο η απεσταλμένη του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ Μαρία Ανχελα Ολγκίν Κουεγιάρ: «Είναι καιρός για την ειρήνη», διακήρυξε μπροστά στους Ευρωπαίους κοινοβουλευτικούς.

Η ομιλία Χριστοδουλίδη πήρε εκτενή κάλυψη από τα εγχώρια ΜΜΕ και προβλήθηκε έντονα από τον μηχανισμό επικοινωνίας του Προεδρικού στα social media. Ομως, η εμφάνιση Χριστοδουλίδη πέρασε διεθνώς απαρατήρητη και «έσβησε» στην Κύπρο από την επικαιρότητα την επομένη.

Το 2023 κλείνει με αμυδρές ελπίδες για το Κυπριακό. Κατά το νέο έτος 2024, η Κύπρος θα μετρά 50 χρόνια από την τουρκική εισβολή (1974), που αφήνει τις ανεξίτηλες συνέπειες της διχοτόμησης επί του εδάφους και ανάμεσα στους Κυπρίους. Στον μισό αυτό αιώνα, παρήλθαν ακόμα 20 χρόνια αφότου η Κύπρος εντάχθηκε στην Ευρωπαϊκή Ενωση (2004).

Στους τρεις μήνες αφότου ανέλαβε την εξουσία, ο νέος πρόεδρος της Κύπρου Νίκος Χριστοδουλίδης έθεσε προτεραιότητα την επανάληψη των συνομιλιών για το Κυπριακό. Σχεδόν 100 ημέρες μετά οι συνομιλητές του στον ΟΗΕ πασχίζουν να μιλήσουν μαζί του «τη γλώσσα του συγκεκριμένου», μήπως βρουν σημείο αφετηρίας. Προφανώς, δεν είναι αρκετό να λες γενικολογίες για «επανεκκίνηση από εκεί που μείναμε (στο Κραν Μοντανά)» ύστερα από 6 άγονα χρόνια.

Αυτές τις ημέρες του Πάσχα, πριν από 20 χρόνια, άνοιξε το πρώτο οδόφραγμα στη Λευκωσία, στο Λήδρα Πάλας. Χιλιάδες Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι σχημάτιζαν ουρές, από την προηγούμενη νύχτα, για να περάσουν στην «άλλη πλευρά».

Το ημερολόγιο του κυπριακού προβλήματος έγραφε τότε 23 Απριλίου 2003. Σήμερα, το Κυπριακό μετρά σχεδόν μισό αιώνα. Εκείνη η ημέρα είναι σημαδιακή, γιατί καταγράφεται ως η μόνη κατά την οποία μαζικά οι πολίτες, Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι, κατάφεραν να κηρύξουν ένα είδος ανυπακοής και να προσπεράσουν τις ηγεσίες τους…

Στις Βρυξέλλες κυκλοφορούν δύο παράλληλες αναγνώσεις γύρω από τις επαφές (22-23/3) που έκανε ο νέος πρόεδρος της Κύπρου Νίκος Χριστοδουλίδης με τους επικεφαλής των θεσμικών οργάνων της Ε.Ε. στο περιθώριο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Η πρώτη ανάγνωση είναι αυτή της Λευκωσίας, όπως διαχέεται στα εγχώρια ΜΜΕ. Ο νέος πρόεδρος προωθεί την πρότασή του για «μεγαλύτερη εμπλοκή της Ε.Ε. στις συνομιλίες για την επίλυση του Κυπριακού...» και συζητεί «τα χαρακτηριστικά μιας προσωπικότητας» που θα αναλάβει ως απεσταλμένος της Ε.Ε. στο Κυπριακό.

Η ανάληψη πρωτοβουλίας για επιστροφή στο τραπέζι του ΟΗΕ βρίσκεται στο επίκεντρο της προεκλογικής εκστρατείας στην Κύπρο. Τον Μάρτιο, ο νέος πρόεδρος θα κληθεί να αντιμετωπίσει τα σωρευμένα αδιέξοδα που προκαλεί το άλυτο Κυπριακό μαζί και τον ορατό κίνδυνο η κατάσταση να χειροτερέψει, εξαιτίας της κλιμακούμενης έντασης με την Τουρκία και της απειλής ενσωμάτωσης των κατεχομένων. Μπορεί ο νέος Κύπριος πρόεδρος να αναστρέψει την προδιαγεγραμμένη πορεία προς τη διχοτόμηση του νησιού;

Οι σχέσεις Ελλάδας - Τουρκίας οξύνονται συνεχώς και πλέον δεν είναι λίγοι εκείνοι που εκτιμούν ότι ένα «θερμό» επεισόδιο είναι πιθανό. Καθώς η Τουρκία ωθεί τα πράγματα στα άκρα, πολλά ερωτήματα προκύπτουν κατά πόσο οι δύο κυβερνήσεις –Ελλάδα και Κύπρος– μπορούν να αντιτάξουν έναν συγκροτημένο πολιτικό και διπλωματικό σχεδιασμό για να αντιμετωπίσουν τις επιδεινούμενες εξελίξεις.

Τις ημέρες των επετείων του μαύρου Ιούλη του ’74, ο πρόεδρος Ν. Αναστασιάδης επέλεξε να κάνει προσωπικό απολογισμό για την κατάσταση στην οποία περιήλθε την τελευταία πενταετία το Κυπριακό, που βρίσκεται στο χείλος της διχοτόμησης: «Εχω ήσυχη τη συνείδησή μου πως έπραξα ό,τι ήτο ανθρωπίνως δυνατόν όχι μόνο προς εξεύρεση λύσεως αλλά και αποτροπής του ναυαγίου στο Κραν Μοντανά», είπε με βάση γραπτή ομιλία που ανέγνωσε υπουργός του (20/7) ανήμερα της εισβολής, καθώς αναρρώνει αυτές τις ημέρες από κορονοϊό. Τι ωθεί τον Ν. Αναστασιάδη να προβεί σε τέτοια δήλωση και γιατί τώρα;

Στο μέσο του Ιουλίου η Κύπρος βρίσκεται ξανά ανάμεσα στις δύο επετείους του ’74 που σημάδεψαν ανεξίτηλα τη νεότερη ιστορία της: 15 Ιουλίου – πραξικόπημα και 20 Ιουλίου – εισβολή τουρκικών στρατευμάτων, κατάληψη του 37% του νησιού. Η τουρκική κατοχή και η διαίρεση παραμένουν η βαριά κληρονομιά του ’60 που, μισό αιώνα μετά, μεταφέρεται στους ώμους των νεότερων γενεών Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων.

Ποια ιεράρχηση έχει το Κυπριακό και η επίλυσή του στο μυαλό των ανθρώπων ενόψει των προεδρικών εκλογών τον Φεβρουάριο;

Το βάρος του άλυτου Κυπριακού βρίσκει συνεχώς μπροστά της η Κύπρος, καθώς ο πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης κλείνει τον κύκλο της μακράς διακυβέρνησής του. Με δύο εκθέσεις του προς το Συμβούλιο Ασφαλείας ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες περιγράφει (3/1/22) με μελανά χρώματα την κατάσταση σήμερα στην Κύπρο.

Το 2021 κλείνει αφήνοντας την κοινωνία της Κύπρου –και στις δυο Κοινότητες που τις χωρίζει η γραμμή κατοχής– να αισθάνεται πιο έντονα το κενό στις προσπάθειες για την επίλυση του Κυπριακού. Επί μισό αιώνα τρεις γενιές Κυπρίων βιώνουν τις συνέπειες της de facto διαίρεσης, αλλά το πρόβλημα δεν έχει στεγανοποιηθεί, όπως αρκετοί πιστεύουν.