Να που άρχισε να βρίσκει τη φωνή της η Ευρωπαϊκή Επιτροπή! Αν και διόλου «ιλουμινάτα» αυτή, στη δεύτερη έκθεση μεταμνημονιακής εποπτείας της χώρας μας έκανε τέσσερις σημαντικές υποδείξεις: μία, ότι για να επιτευχθούν τα πρωτογενή πλεονάσματα που έχουν συμφωνηθεί, πρέπει να συγκρατηθεί η αύξηση των καθαρών κρατικών δαπανών στο 2,6%. Δεύτερη, ότι κάτι πρέπει να γίνει για τη φοροδιαφυγή – ακούγοντας στην πιάτσα πόσο συχνά πληρώνονται σε ρευστό λογαριασμοί 400-500 ευρώ, φαντάζεσαι πόση έκταση έχει πάρει το πρόβλημα.

Η ειδησεογραφία είναι πυκνή: Στις ΗΠΑ ο Κολοράντο στεγνώνει, στον Καναδά φοβούνται ότι ο καύσωνας ίσως προκαλέσει δεκάδες θανάτους όπως πέρυσι. Στην άλλη άκρη της Γης, στην Μπανγκόκ, το θερμόμετρο γράφει ρεκόρ εποχής, 41° Κελσίου, μεγαλουπόλεις της νοτιοανατολικής Ασίας έχουν μετατραπεί σε θερμοκήπια με καυτό και μολυσμένο αέρα, παραδίπλα, στην πολύπαθη Μιανμάρ, ο κυκλώνας «Μόχα» άφησε πίσω του δεκάδες νεκρούς και αμέτρητες καταστροφές.

Πρόσφατα, τόσο η Τράπεζα της Ελλάδος όσο και η ομάδα των οικονομολόγων της Alpha Bank, σήμαναν συναγερμό: Το παραγωγικό κενό, δηλαδή η διαφορά ανάμεσα στο ΑΕΠ που παράγουμε και εκείνο που θα μπορούσαμε να παράγουμε με πλήρη εκμετάλλευση των διαθέσιμων παραγωγικών συντελεστών –είπαν– έχει μηδενιστεί. Για την αύξηση του ΑΕΠ χρειάζονται επενδύσεις – διαφορετικά, απλώς θα αυξάνονται οι τιμές. Για να γίνουν επενδύσεις (κι όχι απλώς λίγα data centers για φτηνό εργατικό δυναμικό ή τοποθετήσεις με μικρό ρίσκο και υψηλά κέρδη στο real estate) δεν αρκούν οι προσευχές. Χρειάζονται μεταρρυθμίσεις κι ένα νέο οικονομικό μοντέλο.

Το πρόβλημα της κλιματικής κρίσης είναι οικουμενικό: Τα τελευταία οκτώ χρόνια ήταν τα θερμότερα που έχουν καταγραφεί από το 1850, πέρυσι η άνοδος της στάθμης της θάλασσας και η υπερθέρμανση των ωκεανών έφθασαν σε νέα υψηλά επίπεδα, ενώ νέο ρεκόρ σημείωσαν οι συγκεντρώσεις ρύπων στην ατμόσφαιρα.

Είναι και δικό μας πρόβλημα: Η Ελλάδα βρίσκεται μέσα στην κόκκινη ζώνη. Για «θερμοκρασίες Σουδάν», αν δεν αναστρέψουμε την πορεία, μιλούσε προχθές ο Χρ. Ζερεφός στον ΣΚΑΪ, για καύσωνες διαρκείας (χωρίς να αποκλείσει 50άρια), με ό,τι συνεπάγονται για την ανθρώπινη ζωή και την υγεία, τα δάση, τα νερά και τις καλλιέργειες, μιλούσε στην ΕΡΤ ο Κ. Λαγουβάρδος, διευθυντής Ερευνών του Αστεροσκοπείου.

Πριν από περίπου 30 χρόνια, μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης, οι ιδέες περί «ελεύθερης αγοράς» και των μαγικών ικανοτήτων της αποκτούσαν σχεδόν καταθλιπτική κυριαρχία. Το αφήγημα έλεγε ότι η αγορά απαλλαγμένη από «ρυθμίσεις» (κατ’ ουσίαν οι δυνάμεις του κεφαλαίου απαλλαγμένες από την κοινωνία), προωθώντας τον ελεύθερο ανταγωνισμό και ανοίγοντας τον δρόμο στην καινοτομία παντού, θα έφερνε την ευημερία και τη φιλελεύθερη δημοκρατία παντού στον κόσμο. Ηταν «το τέλος της Ιστορίας» (1989). Σήμερα, 30 χρόνια μετά: Η παγκόσμια οικονομία εισέρχεται στη χειρότερη 5ετία των τελευταίων 30 ετών, ίσως μάλιστα χαθεί μια ολόκληρη 10ετία – είπαν προχθές δύο παγκόσμιοι οργανισμοί υπεράνω υποψίας, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και η Παγκόσμια Τράπεζα.

Στην προεκλογική περίοδο δεν ευημερούν οι νηφάλιες εκτιμήσεις γενικά και ειδικότερα όσον αφορά τις οικονομικές εξελίξεις. Κάθε κόμμα πρέπει να τις παρουσιάζει υπό το πρίσμα που ευνοεί το δικό του προς ψηφοφόρους αφήγημα, με ορισμένη μονομέρεια.

Η μείωση της ανεργίας είναι η μία πλευρά, η άλλη είναι ότι η ανεργία στην Ελλάδα είναι η δεύτερη μεγαλύτερη στην Ευρώπη, μετά την Ισπανία, ενώ ισοβαθμούμε στην α΄ θέση στην ανεργία των γυναικών. Η αποκλιμάκωση του πληθωρισμού στο 6,5% είναι μια θετική εξέλιξη, ωστόσο οι τιμές συνεχίζουν να αυξάνονται, ιδιαίτερα στα τρόφιμα. Ενώ ο πληθωρισμός στη χώρα μας, περισσότερο από άλλες χώρες, οφείλεται στην αύξηση των κερδών.

Κερδίζεις τις εκλογές, κερδίζεις το κράτος -αυτός είναι ο κανόνας. Το κράτος είναι το έπαθλο του νικητή. Από εδώ και η λατρεία των (ελέω εκλογικών νόμων) αυτοδύναμων κυβερνήσεων και η απέχθεια προς τις κυβερνήσεις συνεργασίας: Ώστε ο νικητής να μην μοιράζεται το λάφυρο και να νέμεται ανενόχλητος τα οφέλη που προκύπτουν από την κατοχή του.

Κράτος αδιάφορο. Εβαλε τους συρμούς να τρέχουν με 160 και πάνω χλμ./ώρα, χωρίς να νοιαστεί να εγκαταστήσει το ηλεκτρονικό σύστημα ασφαλείας – κι ήταν περήφανο για τα «τρένα βέλη»! Κράτος κουφό και τυφλό: μάλλιασε η γλώσσα των μηχανοδηγών να προειδοποιούν κι είχαν πυκνώσει τα δυστυχήματα που από τύχη –μέχρι την Τρίτη– δεν είχαν θύματα, αλλ’ αυτό ούτε είχε δει ούτε είχε ακούσει κάτι.

Το «υπάρχουν λεφτά» δεν ακουγόταν ευχάριστα, είναι μια φορτισμένη διατύπωση, με αρνητικούς συνειρμούς. Έτσι βρέθηκε ένα ισοδύναμο, πιο σικάτο, τεχνοκρατικό, κάτι σαν μια σαγηνευτική αχλή, ένα φινετσάτο πέπλο υπεύθυνης διαχείρισης, για να καλύπτει παντός είδους προεκλογικές παροχές.

Αλλού πάει ο κόσμος, αλλού εμείς. Τα ισχυρά ευρωπαϊκά κράτη, έστω καθυστερημένα, σπεύδουν να αποτρέψουν μια καταβύθιση της Ευρώπης στον διεθνή καταμερισμό εργασίας, να ανανεώσουν την παραγωγική βάση της για να μη συνθλιβεί ανάμεσα σε ΗΠΑ και Κίνα. Η ιδέα άσκησης κλαδικών πολιτικών, που ο νεοφιλελευθερισμός είχε παραπετάξει ως άχρηστη, επανακάμπτει, κερδίζει περίοπτη θέση, γίνεται εφαρμοσμένη πολιτική. Η ιδέα για ένα κράτος – στρατηγό, ικανό να ηγείται, να σχεδιάζει, να διευθύνει και να συνεργάζεται αποδοτικά με τον ιδιωτικό τομέα, ως προϋπόθεση για την ανάπτυξη στη σύγχρονη εποχή, αναδεικνύεται σε κεντρική διεθνώς.

Τα ισχυρά ευρωπαϊκά κράτη θέλουν να αποτρέψουν τη μετανάστευση της βιομηχανίας τους και να προσελκύσουν νέες πράσινες επενδύσεις -γιατί, αν μεταναστεύσει το πιο ισχυρό βιομηχανικό κεφάλαιο πέραν του Ατλαντικού, θα υποβαθμιστεί η θέση τους στο διεθνή καταμερισμό εργασίας, με όσα αυτό συνεπάγεται. Ωστόσο, στο ευρωπαϊκό σχέδιο αντιστάθμισης του πακέτου Μπάιντεν, φαίνεται αποδυναμωμένη η ιδέα της κοινής, πανευρωπαϊκής δράσης. Η αλληλεγγύη (ένα κρίσιμο στοιχείο που θα μπορούσε να προσδώσει μεγάλη ώθηση στην ευρωπαϊκή προσπάθεια…) υποχωρεί. Το «πρώτα η Ευρώπη» υποκαθίσταται από το «πρώτα η Γαλλία», «πρώτα η Γερμανία». Αυτή η αλλαγή κλίματος αποτυπώνεται στην άτολμη πρόταση της Κομισιόν, την περασμένη Τετάρτη.

Η αμερικανική οικονομία ζεσταίνεται για μια νέα κούρσα φέτος, με κινητήρα τις επενδύσεις στη βιομηχανία και καύσιμο το πακέτο Μπάιντεν «για τη μείωση του πληθωρισμού» – στα αλήθεια, για τον πράσινο εκσυγχρονισμό και την ενδυνάμωση της παραγωγικής βάσης της αμερικανικής οικονομίας. Με κρατικές ενισχύσεις (κυρίως εκπτώσεις φόρου) 737 δισ. δολ. σε βάθος 10ετίας, εκ των οποίων τα 369 δισ. δολ. προορίζονται για προστασία του περιβάλλοντος και ενέργεια, οι ΗΠΑ διεκδικούν να βγουν μπροστά στον ανταγωνισμό με την Κίνα.