Γιατί είναι τόσο χαμηλοί οι μισθοί, γιατί είμαστε στην τελευταία θέση των 27, κάτω και από τη Βουλγαρία, με κριτήριο το μέσο ωρομίσθιο σε όρους αγοραστικής δύναμης; Μα, γιατί περάσαμε μια υπερδεκαετή οικονομική κρίση που μας πήγε πολύ πίσω, είναι η κυβερνητική -και όχι μόνο- απάντηση. Δοκιμάστε να βάλετε στη θέση της δυο άλλες ερωτήσεις: Γιατί είμαστε στην τελευταία θέση μεταξύ των 27 όσον αφορά τις τιμές κατοικίας και τα ενοίκια και τις αυξήσεις τους; Ή, μία άλλη: Γιατί είμαστε στην τελευταία θέση των 27 με κριτήριο το ύψος και την αύξηση των κερδών;

Οι τιμές τροφίμων και άλλων ειδών λαϊκής κατανάλωσης ήταν συγκριτικά πολύ υψηλότερες απ΄ ό,τι στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ήδη πριν το κύμα ακρίβειας της τελευταίας διετίας. Διασφαλίσαμε αυτήν την πρωτιά με τις εν συνεχεία επιδόσεις του πληθωρισμού. Τον Αύγουστο, λένε τα τελευταία στοιχεία, στην Ευρωζώνη έπεσε στο 2,2% από 2,6% τον Ιούλιο, στη χώρα μας ανέβηκε στο 3,2% από 3% κι έτσι τρέχει με την τέταρτη μεγαλύτερη ταχύτητα μεταξύ των 20 της Ευρωζώνης. Μια μεγάλη αναδιανομή εισοδήματος εξελίσσεται σε βάρος της μισθωτής εργασίας και των μη εχόντων, υπέρ των εχόντων και του σπάταλου, μη φιλικού κράτους.

Στην Ευρώπη το είχαμε όλοι, ίσως όσο ποτέ άλλοτε, ανάγκη, αυτό που μας πρόσφερε ο Μάριο Ντράγκι την περασμένη Δευτέρα.

Στις 400 σελίδες της έκθεσής του, εδώ, καταρχήν μας θύμισε τις αξίες στις οποίες θεμελιώθηκε και για τις οποίες αξίζει να υπάρχει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Μας παρουσίασε την κατάσταση και τη θέση της στον κόσμο, με το κουράγιο και με την ενάργεια σκέψης κάποιου που από κορυφαίες θέσεις την έχει υπηρετήσει. Επιστράτευσε τον ορθολογισμό για να διατυπώσει και υποστηρίξει ορισμένες ριζοσπαστικές προτάσεις που μας προσφέρουν τη δυνατότητα να ανταποκριθούμε στις σύγχρονες προκλήσεις.

Μεταρρυθμίσεις ή φροντίδα για την καθημερινότητα; Συνήθως οι κυβερνήσεις ξεκινούν με υποσχέσεις για τις πρώτες και καταλήγουν με διανομή χρηματικών ενισχύσεων επικαλούμενες στροφή στη δεύτερη. Στ’ αλήθεια, τα προβλήματα της καθημερινότητας δεν είναι ίδια για όλους: για άλλον είναι ότι ο μισθός τελειώνει στα μισά του μήνα, για άλλον ότι πληρώνει διόδια (μίζες) για να κάνει τη δουλειά του, για άλλον ότι καθημερινά βασανίζεται στη λεωφόρο Κηφισού ή στα στενά του Flyover. Και το βασικότερο είναι ότι σε μια χώρα με υστερήσεις και αγκυλώσεις όπως στα καθ’ ημάς, η καθημερινότητα δεν μπορεί να βελτιωθεί αισθητά και σταθερά χωρίς μεγάλες μεταρρυθμίσεις.

Ηαρχιτεκτονική του ανατρέπεται. Βασικές δομές του καταρρέουν. Οι διαδικασίες ρευστοποίησής του επιταχύνονται.

Η κρίση του κομματικού συστήματος οδηγείται στην κορύφωση.Δεν είναι φρέσκια. Αντί για ένα βραχείας διάρκειας βίαιο φαινόμενο, η κρίση του κομματικού συστήματος αποτελεί αργόσυρτη και βασανιστική κανονικότητα μετά το 2012.

Χάνεται και η ευκαιρία που αντιπροσώπευε το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, με 36 δισ. περίπου. Λες, η ελληνική οικονομία είναι καταδικασμένη να αλλάζει τόσο μόνο, όσο επιτρέπεται για να παραμένει εγκλωβισμένη στο παραδοσιακό μοντέλο, της φτηνής εργασίας και της χαμηλής παραγωγικότητας. Ένα μοντέλο που στηρίζεται κυρίως στην υψηλή κατανάλωση και λιγότερο στις επενδύσεις, οι οποίες, πάλι, γίνονται κυρίως στους κλάδους των μεταφορών και των κατασκευών, δεν αυξάνουν το παραγωγικό δυναμικό, δεν ενισχύουν την οικονομία της γνώσης, δεν βελτιώνουν την παραγωγικότητα σε σύγχρονους κλάδους, στα διεθνώς εμπορεύσιμα αγαθά.

Κάτι το ιδιαίτερο σε σχέση με άλλες ανεπτυγμένες χώρες (και βασανιστικό) στη χώρα μας είναι ότι πολλά, πάμπολλα προβλήματα, και από αυτά που φαίνονται (ή εμφανίζονται) ως μεμονωμένα ή συγκυριακά ή τυχαία ή επιφανειακά, έχουν βαθιές ρίζες και μόνιμο χαρακτήρα. Δεν οφείλονται μόνο ή κύρια σε κάποια αστοχία, ένα λάθος στον τελευταίο κρίκο, έστω μια επιμέρους κοινωνικά άδικη ή αναπτυξιακά ατελέσφορη πολιτική επιλογή, σε μια κακή καθ’ ημάς ή στον κόσμο και στην Ευρώπη συγκυρία ή σε μια κακοτυχία της στιγμής –αν και συμβαίνουν και αυτά.

Γιατί το δημόσιο έχει προχωρήσει σε αναστολή αρκετών πληρωμών; Κάποιοι ψιθυρίζουν ότι στις αιτίες συγκαταλέγεται ότι εκτρέπονται λεφτά σε άλλες, έκτακτες λειτουργικές δαπάνες του ευρύτερου δημοσίου τομέα, άλλοι ότι οι Βρυξέλλες ελέγχουν επιμελέστερα τις δαπάνες, άλλοι πάλι υποψιάζονται ότι ίσως μένουν κάποια λεφτά στην άκρη για μη προγραμματισμένες παροχές, όπως, παράδειγμα, οι προαναγγελθείσες αυξήσεις (των πιο υψηλών) συντάξεων και νέες δόσεις παραδοσιακής επιδοματικής πολιτικής, περί τα τέλη του έτους.

Το υπουργείο Οικονομικών κατά κανόνα έχει -εκ της θέσεώς του ως ταμίας του κράτους αλλά και λόγω της επίγνωσης που έχει ο πολιτικός προϊστάμενός του των δυσκολιών- μια αυτοσυγκράτηση. Γνωρίζει ότι βαδίζει σε τεντωμένο σκοινί. Χαρακτηριστικό ήταν ότι, ήδη τον Απρίλιο, πολύ πριν τις ευρωεκλογές, μιλώντας στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών ο Κωστής Χατζηδάκης έσπευσε (λες και κάτι φοβόταν…) να προλάβει μελλοντικές πιέσεις για δημοσιονομικό ξεχείλωμα. Με τρόπο ρητό και κατηγορηματικό προεξόφλησε μια συγκρατημένη δημοσιονομική διαχείριση το 2025.

Τον τελευταίο καιρό πολλές πληρωμές που όφειλε να κάνει το δημόσιο πηγαίνουν από αναβολή σε αναβολή. Κάθε μήνα, το υπουργείο Οικονομικών με καμάρι ανακοινώνει πως η εκτέλεση του κρατικού προϋπολογισμού εξελίσσεται θαυμάσια και, ειδικά, ότι οι εισπράξεις (πληθωριστικών) φορολογικών εσόδων υπερκαλύπτουν τους στόχους που είχαν τεθεί, αλλά στα κρατικά ταμεία δεν περισσεύει ρευστότητα. Αντιθέτως, υπολείπεται των αναγκών. Αποτέλεσμα, η αναστολή πληρωμής αρκετών δαπανών ενώ άλλες μαθαίνουμε ότι ακυρώνονται.

Ένας βασικός παράγοντας που υποδαυλίζει τον πληθωρισμό και αναδεικνύει την Ελλάδα στην πρώτη θέση μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης με κριτήριο την ακρίβεια, είναι η έλλειψη υγιούς, ισχυρού ανταγωνισμού στην εσωτερική αγορά. Οι πρακτικές τύπου καρτέλ που υιοθετούνται από τμήματα της επιχειρηματικότητας, που ‘χουν (κακο)μάθει «να τα βρίσκουν» μεταξύ τους και να δουλεύουν με τόσο υψηλά ποσοστά κέρδους επί των δικών τους (ιδίων) κεφαλαίων, που δεν υπάρχουν σε άλλη ευρωπαϊκή χώρα -και που, δοθείσης ευκαιρίας, πχ κάποιας διεθνούς αναστάτωσης, σπεύδουν να τα διευρύνουν.

Βαδίζουμε προς τις ευρωεκλογές συζητώντας επί παντός επιστητού, αρκεί αυτό να είναι άσχετο με τις ίδιες τις ευρωεκλογές και την ιδιαίτερη σημασία που εξ αντικειμένου έχουν στη σημερινή συγκυρία. Μια συγκυρία αρνητική: Το στοίχημα που είναι στο τραπέζι δεν αφορά πόσο γρήγορα θα γίνουν βήματα προς τη διεύρυνση και εμβάθυνση της διαδικασίας ευρωπαϊκής ενοποίησης, αλλά αν θα υπάρξουν αντιστάσεις αρκετά ισχυρές ώστε να αποτραπούν μεγάλες υποχωρήσεις, που θα απειλούσαν σημαντικές καταχτήσεις από αυτές που μέχρι σήμερα έχουν επιτευχθεί.