Ο λήθαργος δεν είναι μόνο της καθ’ ημάς ελίτ πρόβλημα. Είναι και μια κατάσταση των αγορών, από τον κορεσμό τους από κέρδη και την ψευδαίσθηση ότι τίποτα δεν είναι ικανό να ανατρέψει την κούρσα των χάρτινων υπεραξιών: Ένα 10ήμερο από την έναρξη της σύγκρουσης Ισραήλ-Ιράν, λες σε μια ιδιότυπη επίδειξη κυνισμού, τα διεθνή χρηματιστήρια έχουν ανακάμψει, οι βραχείες διορθώσεις τους αξιοποιούνται για νέες τοποθετήσεις και τίποτα δεν φαίνεται να ανακόπτει την ορμή τους. Το επίσημο και, κυρίως, το σκιώδες χρηματοπιστωτικό σύστημα, χειραγωγούν τις αγορές σε μια κατεύθυνση φούσκας και τις ωθούν σε απόσπαση όχι μόνο απ’ την πραγματική οικονομία αλλά κι από όλες τις δραματικές αλλαγές στον πραγματικό κόσμο.

Ο πληθωρισμός στην Ευρώπη αποκλιμακώνεται, καθ΄ ημάς κλιμακώνεται. Το Μάιο, έπεσε στην Ευρωζώνη στο 1,9% από 2,2% τον Απρίλιο, σε ‘μας σκαρφάλωσε στο 2,5% από 2% -ο μύθος του εισαγόμενου πληθωρισμού δεν στέκεται πολύ καλά. Άραγε –τίθεται συχνά το ερώτημα- είναι υψηλές οι τιμές ή μήπως είναι χαμηλοί οι μισθοί; Και τα δύο. Με πληθωρισμό κερδών και με καθηλωμένους τους μισθούς, τα τελευταία χρόνια γίνεται μια πρωτοφανής αναδιανομή από τη μισθωτή εργασία στα κέρδη.

Κάτι μάλλον ασυνήθιστο (ακόμα και) για τα ελληνικά δεδομένα συμβαίνει εδώ. Απέναντι στα προβλήματα που πολιορκούν τη χώρα μοιάζει να έχει υψωθεί λευκή πετσέτα. Κάποια υπουργεία ξυπνούν μόνο για να υποδεχτούν τον πρωθυπουργό, η διεύθυνσή τους μοιάζει να έχει αφεθεί στον αυτόματο πιλότο κι οι πολιτικές ηγεσίες τους επιδίδονται σε έναν προεκλογικό ακτιβισμό, αυτάρεσκα μιλώντας για κάποια μεγάλα και σπουδαία που έχουν πετύχει. Η κυβέρνηση φέρεται σαν πρόωρα να ολοκλήρωσε τη θητεία της και, πλέον, μόνο μέλημα έχει πώς θα γίνει αρκούντως ευχάριστη ώστε να ανακτήσει δημοσκοπικά ποσοστά που θα αρχίζουν με «3»,

Θα επιλυθεί το στεγαστικό πρόβλημα έτσι; Όχι. Μήπως, τουλάχιστον, έτσι αντιμετωπιστεί η φοροδιαφυγή που ενδημεί στο πεδίο της οικοδομής γενικά και της κατοικίας ειδικότερα;

Ορισμένα μέτρα είναι σωστά, αλλά έρχονται να επιβεβαιώσουν την κυβερνητική-κρατική νωχέλεια: Παράδειγμα, τώρα, μόλις, σκέφτηκαν το αυτονόητο, να διασταυρώνονται τα στοιχεία για τις κατοικίες που δηλώνονται κλειστές με εκείνα για τις καταναλώσεις ηλεκτρικού ρεύματος, για να διαπιστωθεί αν πράγματι είναι κλειστές ή απλώς νοικιάζονται με μαύρα. Ορισμένα άλλα είναι μηδαμινής σημασίας

Η κυβέρνηση επιδίδεται σε έναν (ιδιάζοντα) πρωταθλητισμό, αυτόν της υποδιαστολής: Πόσα δέκατα της μονάδας αυξάνεται το ΑΕΠ περισσότερο από τα ΑΕΠ άλλων ευρωπαϊκών χωρών.

Υποτίθεται ότι αυτό δείχνει πως η ελληνική οικονομία είναι πιο δυναμική κι οι τυχεροί ιθαγενείς αυτού του τόπου απολαμβάνουν τους καρπούς της κυβερνητικής μέριμνας. Αλλά ο δυναμισμός μιας οικονομίας κρίνεται, τελικά, απ’ το αν δημιουργεί καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας. Κι η ελληνική οικονομία πρωταγωνιστεί στην υπερπαραγωγή νεόπτωχων, φτωχών όχι επειδή είναι άνεργοι αλλά επειδή έχουν δουλειά, με γλίσχρους μισθούς:

Η είδηση ήρθε από τη Νορβηγία, όπου η εθνική διαβούλευσή είναι ένας θεσμός που χαίρει εκτίμησης: Με πρωτοβουλία επτά μη κυβερνητικών οργανώσεων, στις αρχές του χρόνου σχηματίστηκε αντιπροσωπευτικό πάνελ από 56 πολίτες, με βάση την ηλικία, το φύλο, τον τόπο διαμονής, το επίπεδο εκπαίδευσης και τη στάση τους απέναντι στην κλιματική αλλαγή, για να εισηγηθούν στη Βουλή πώς να επενδυθούν 1,8 τρισ. δολ. που έχουν συγκεντρώσει οι Νορβηγοί στο κρατικό επενδυτικό ταμείο τους -το μεγαλύτερο του κόσμου.

Θα επιλέγατε να εργαστείτε αν είχατε την οικονομική δυνατότητα να ζήσετε χωρίς να δουλεύετε;

Η ερώτηση τέθηκε σε πρόσφατη έρευνα κοινής γνώμης της qed. Οι απαντήσεις έδειξαν ότι η εργασία φθίνει στις νεότερες γενιές ως αξία. Αν διέθεταν την οικονομική ευχέρεια, απάντησαν ότι δεν θα εργάζονταν το 52% όσων γεννήθηκαν 1965-80 ( Gen X), το 58% όσων γεννήθηκαν 1981-96 ( Millennials) και το 63% των ακόμη νεότερων, όσων γεννήθηκαν τα χρόνια 1997-2012 (Gen Z). Οι μόνοι που κατά πλειοψηφία θα επέλεγαν να εργαστούν ούτως ή άλλως, ήταν εκείνοι που γεννήθηκαν τα χρόνια 1946-64: Το 77% από εκείνες τις γενιές θα διάλεγαν να εργάζονται κι αν ακόμη δεν είχαν ανάγκη τα λεφτά.

Η πολιτική ζωή σήμερα έχει δύο χαρακτηριστικά που ίσως την διακρίνουν από κάθε άλλη φάση της μεταπολίτευσης.

Ένα, ο μεγάλος κυνισμός: Η χώρα διευθύνεται με πυξίδα τις δημοσκοπήσεις, καθώς η κυβερνητική ηγεσία επιδιώκει η ΝΔ να προσεγγίσει το 30% δημοσκοπικά, για να υποστηρίξει ότι η αυτοδυναμία δεν είναι ανέφικτη, άρα δικαιούται να ηγηθεί του κόμματος και στις επόμενες εκλογές.

Δεύτερο, ο απόλυτος παραλογισμός: Όσο καταρρέει η εμπιστοσύνη στο πολιτικό σύστημα, τόσο αυτό τείνει να αναζητά τις αιτίες της κατάρρευσης σε εξωγενείς παράγοντες

...Δεν χρειάζονται γενικά μειώσεις φόρων –και τί θα γίνει, άλλωστε, με το κοινωνικό κράτος, τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης και τόσες άλλες ανάγκες; Ριζικές αλλαγές χρειάζονται, για να πάψει το καθ’ ημάς φορολογικό σύστημα να είναι το πιο ευνοϊκό για τον πλούτο σε όλον τον ΟΟΣΑ, σε βάρος της μισθωτής εργασίας, της ανάπτυξης και της δημοκρατίας.

Διάχυτη είναι η πεποίθηση ότι τα πράγματα δεν πάνε καλά. Τα ποσοστά των αρνητικών κρίσεων για το κυβερνητικό έργο είναι ασυνήθιστα υψηλά, επί ασυνήθιστα μακρύ χρονικό διάστημα. Οι δημοσκοπήσεις σταθερά δείχνουν ότι μόνο 13 στους 100 κρίνουν θετικά την κυβερνητική πολιτική στην οικονομία, μόνο 17 στους 100 το κυβερνητικό έργο στην προστασία των θεσμών, τη διαφάνεια, τη διαφθορά. Ανάλογη είναι η κατάσταση σε όλους σχεδόν τους τομείς. Η διεθνής εμπειρία δείχνει ότι τέτοια αρνητικά ποσοστά συναντώνται μόνο σε περιπτώσεις κυβερνήσεων που βρίσκονται σε αποδρομή.

Τα τύμπανα του δασμολογικού πολέμου δεν φαίνεται να σιγούν σύντομα, οι συγκρούσεις θα έχουν διάρκεια, ήδη προκαλούν ανατροπές. Άλλες φαίνονται, όπως η κατάρρευση της εμπιστοσύνης στις αμερικανικές αγορές και η φυγή κεφαλαίων από τα χρηματιστήρια, τα ομόλογα και το νόμισμα των ΗΠΑ, καθώς ο Τραμπ κατάφερε κάτι μέχρι πρότινος απίστευτο: Να πουλά όλος ο κόσμος Αμερική και να φεύγει τρέχοντας από το μέχρι πρότινος «ασφαλές καταφύγιο». Άλλες διαφαίνονται, όπως μείωση των ρυθμών μεγέθυνσης ή μια ύφεση στις ΗΠΑ -που δεν θα αφήσει καμία χώρα ανεπηρέαστη

Είναι συζητήσιμο αν η περασμένη Τετάρτη, 2 Απριλίου, όταν με κατεπείγουσες διαδικασίες ο Ντ. Τραμπ (χωρίς συνεννόηση με το Κογκρέσο) όρθωσε δασμολογικά τείχη, θα καταγραφεί ως ημέρα απελευθέρωσης ή ημέρα κρίσης –κάτι σαν την 24η Οκτωβρίου 1929, με το κραχ στο Χρηματιστήριο που σήμανε τη Μεγάλη Ύφεση, ή την 15η Σεπτεμβρίου 2008, που η κατάρρευση της Lehman σήμανε την πρώτη παγκόσμια κρίση του 21ου αιώνα.

Σηματοδοτεί, πάντως, αλλαγή εποχής: Μετά από 80 χρόνια που προωθούσαν το ελεύθερο παγκόσμιο εμπόριο, με άγγελο-φύλακα τον αμερικανικό στόλο, τώρα οι ΗΠΑ δοκιμάζουν να ενισχύσουν τη διεθνή κυριαρχία τους αλλάζοντας τους κανόνες της αγοράς, διαλύοντας το ίδιο το σύστημα που πρωταγωνιστικά είχαν φτιάξει. Αν επιμείνουν, θα μπούμε σε μια νέα, σκοτεινή περίοδο της ιστορίας.