«Άλλαι μεν βουλαί ανθρώπων...» Ο πρόεδρος Ερντογάν ήθελε το 2023 με τη συμπλήρωση εκατό χρόνων από τη δημιουργία της σύγχρονης Τουρκίας (1923) να αποτελέσει την αφετηρία για το «νέο Τουρκικό αιώνα».

Με στόχο, όπως εξήγγειλε, να καταστεί η Τουρκία «μια από τις δέκα πλέον προηγμένες χώρες του πλανήτη με αναπτυγμένη οικονομία, γεωπολιτική επιρροή, δημοκρατία, σεβασμό των ατομικών δικαιωμάτων, κ.λπ».

Η 77η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ που άρχισε χθες λαμβάνει χώρα στην πλέον ζοφερή στιγμή από τη γέννηση του Οργανισμού (1945). Ο γενικός γραμματέας Αντόνιο Γκουτέρες παρουσίασε τη δραματική εικόνα - από τις πολλαπλές συγκρούσεις και κρίσεις, πείνα, ανισότητες μέχρι την κλιματική κρίση. «Εχουμε ραντεβού με την κλιματική καταστροφή» είπε «εάν δεν δράσουμε τώρα σε όλα τα μέτωπα».

Το ερώτημα είναι τώρα εάν η πολιτική κρίση στην Ιταλία θα συμπαρασύρει όλη την Ευρώπη, την Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ) σε κρίση, αβεβαιότητα, αστάθεια σε μια στιγμή πραγματικής υπαρξιακής αγωνίας. Η παραίτηση του Μάριο Ντράγκι από την πρωθυπουργία της Ιταλίας, αφού έχασε την ευρεία υποστήριξη των πολιτικών δυνάμεων, μπορεί να ανοίξει πράγματι την πολιτική «πόρτα της κόλασης» για την Ευρώπη. Η ανθεκτικότητα της ΕΕ δοκιμάζεται. Ο Ντράγκι δεν ήταν απλά μια κορυφαία ηγετική προσωπικότητα του ευρωπαϊκού χώρου που διέσωσε (ως πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας - ΕΚΤ) το ευρώ («Whatever it takes»). Ηταν σʼ αυτές τις δύσκολες ώρες για τη Γηραιά Ηπειρο και η ενσάρκωση της «ευρωπαϊκής συνείδησης» με ξεκάθαρη θέση υπέρ της Ουκρανίας και απερίφραστη καταδίκη της ρωσικής επιθετικότητας.

Τα μηνύματα της κάλπης

Η επανεκλογή Μακρόν για μια νέα πενταετία στην προεδρία της Γαλλίας έχει πολλαπλή σημασία για την Ευρώπη, την Ευρωπαϊκή Ενωση. Η σταθερότητα, η ενότητα και η προοπτική της Ευρώπης ταυτίζονται σήμερα με την ηγεσία Μακρόν. Η ευρωπαϊκή παράλυση σε μια κρίσιμη στιγμή αποφεύχθηκε. Για τρίτη φορά η ακροδεξιά Μαρίν Λεπέν απέτυχε να καταλάβει το Ελιζέ και να αποσαθρώσει/αποσταθεροποιήσει την Ενωση.

Ο πρόεδρος Μπάιντεν αναδιατύπωσε την πολιτική του απέναντι στην Τουρκία ιδιαίτερα μετά τις κατακλυσμιαίες γεωπολιτικές αλλαγές, αναγνωρίζοντας τον στρατηγικό της ρόλο στην ευρύτερη περιοχή.

Η συνάντηση (και γεύμα) του Πρωθυπουργού Κ. Μητσοτάκη με τον πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερτογάν στην Κωνσταντινούπολη και το σχετικά καλό, χαλαρό κλίμα που επικράτησε (και οι συγκλίσεις που καταγράφτηκαν) πιστοποιούν ότι Ελλάδα και Τουρκία συνειδητοποιούν ότι η τραγωδία στην Ουκρανία δημιουργεί ένα νέο γεωπολιτικό περιβάλλον με νέες απαιτήσεις - δεν σηκώνει άλλες συγκρούσεις - και ίσως ένα παράθυρο ευκαιρίας για τις δύο χώρες.

Η βάρβαρη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και ο καταστροφικός πόλεμος είναι μια φρικιαστική πράξη ανθρώπινης τρέλας στην Ευρώπη του 21ου αιώνα. Αδιανόητη μέχρι χθες για τη μεταψυχροπολεμική Ευρώπη. Απόλυτα αποδεκτή για έναν αυταρχικό «νεοαυτοκρατορικό» ηγέτη, τον Βλαντίμιρ Πούτιν, ως μέσο επίτευξης υπερφίαλων εθνικιστικών πολιτικών στόχων. Η Ρωσία να ξαναγίνει μεγάλη. Υπερδύναμη.

Ενώ η Τουρκία έχει βελτιώσει θεαματικά τις σχέσεις της με τις ΗΠΑ, όπως μαρτυρούν και οι τελευταίες εξελίξεις (ακύρωση αμερικανικής υποστήριξης σε αγωγό EastMed, επίσκεψη προέδρου Ερτογάν σε Κίεβο κ.λπ.), φαίνεται να υπάρχει μια κάποια ακινησία στις σχέσεις Τουρκίας - Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΕΕ). Κι όμως η ακινησία αυτή είναι μόνο θεσμική και φαινομενική.

Η μαζική συγκέντρωση ναυτικών δυνάμεων από ΝΑΤΟ, ΗΠΑ, Ρωσία και άλλες χώρες στην (Αν) Μεσόγειο και Μαύρη Θάλασσα και η σχεδόν ταυτόχρονη διεξαγωγή ναυτικών ασκήσεων από ΝΑΤΟ (“Neptune Strike 22) και Ρωσία με συμμετοχή και αεροπλανοφόρων (Αμερικανικό “Harry Truman”) στο μπακγκράουντ της κρίσης στην Ουκρανία στέλνει ορισμένα ισχυρά μηνύματα πρώτα απ’ όλα στην Ελλάδα που χρειάζονται προσεκτική ανάγνωση:

Αν και δεν είναι ο πλέον κατάλληλος, ο Χ. Ακάρ, υπουργός Αμυνας της Τουρκίας, μας προτρέπει με περισσή προπέτεια να διδαχθούμε «από την Ιστορία και το 1922». Και οι δύο χώρες θα πρέπει να διδαχθούν από την Ιστορία. Και από το 1922 και από το 1821 και από άλλα ιστορικά ορόσημα - σταθμούς. Είναι σημαντικό ότι οι εορτασμοί για την επέτειο των διακοσίων χρόνων του 1821 ολοκληρώνονται με τη μετριοπάθεια που αξίζει σε μια ώριμη δημοκρατική χώρα.

Οι φήμες για τον θάνατο του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν που ξεκίνησαν από ένα fake twit και μια ανάρτηση βουλευτή της αντιπολίτευσης ότι ο Ερντογάν υπέστη εγκεφαλικό έκαναν τον γύρο του κόσμου χθες για έναν απλό λόγο. Γιατί ο θάνατος θα μπορούσε να είναι όντως γεγονός, αφού σε ένα αυταρχικό καθεστώς αδιαφάνειας, όπως είναι αυτό της Τουρκίας, κανένας, έξω ίσως από έναν στενό κύκλο, δεν γνωρίζει τα ακριβή δεδομένα υγείας ενός ηγέτη ή ακόμη και τις συνθήκες θανάτου του.

Ποιος είναι τελικά ο ρόλος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου (της διάσκεψης κορυφής των ηγετών της Ευρωπαϊκής Ενωσης ); Η Συνθήκη ορίζει ότι «το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο παρέχει στην Ενωση την αναγκαία για την ανάπτυξή της ώθηση και καθορίζει τους γενικούς της προσανατολισμούς και προτεραιότητες» (άρθ. 15 ΣΕΕ). Ωστόσο το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έχει χάσει τον πολιτικό του χαρακτήρα.