Μια ιστορία μετ’ εμποδίων

Εδώ και χρόνια ακούγεται και γράφεται πως εκτός από την άνοδο και την πτώση, την άνθηση και το μαρασμό της σοσιαλδημοκρατίας σε διάφορες χώρες της Ευρώπης, υπάρχει ένα ιδιαίτερο ελληνικό ζήτημα σε σχέση με τη σοσιαλδημοκρατική υπόθεση και την υποδοχή της. Ιστορικοί και κοινωνικοί λόγοι εμπόδισαν, αλλοίωσαν ή υπονόμευσαν εξαρχής την τύχη μιας αντίστοιχης κουλτούρας και πολιτικής.

Ή τι είναι, τελικά, αυτό που σκότωσε σε σύντομο διάστημα τη δημοφιλία πολιτικών όπως ο Ρέντσι και ο Ολάντ - και ενώ η Ευρώπη δεν φειδόταν τις εγκωμιαστικές προβλέψεις για το πολιτικό τους μέλλον.

Κυβερνήσεις χωρίς πίστωση χρόνου. Πολιτικοί που καίγονται εύκολα και μάλλον ανεπανόρθωτα. Αυτό είναι το πόρισμα της εποχής και η νέα αλήθεια της πολιτικής. Και εδώ, ίσως, είχαν ένα δίκιο οι αφορισμένοι «μεταμοντέρνοι» πριν από δεκαετίες

Το Παρίσι των δολοφονημένων είναι πια ο τόπος που μας υποχρεώνει να ξανασκεφτούμε τη θέση μας. Το Παρίσι της μαζικής σφαγής από τους τρομοκράτες του Ισλαμικού Κράτους μας υπενθυμίζει, με τον πιο σκληρό τρόπο, την πραγματικότητα ενός πολέμου. Και ο πόλεμος αυτός είναι συγκεκριμένος, όχι άλλο ένα ρητορικό σχήμα του συρμού: τον έχει κηρύξει ο ολοκληρωτικός τζιχαντισμός στη Δύση.

H έκκληση του Αλέξη Τσίπρα κατά τη σύντομη προεκλογική περίοδο εισακούστηκε: ένα πολύ συρρικνωμένο εκλογικό σώμα έδωσε εν τέλει τη δεύτερη ευκαιρία για μια κυβέρνηση με τη σφραγίδα του αρχηγού του «μετά τη διάσπαση» ΣΥΡΙΖΑ.

Κάθε πρωθυπουργός, ωστόσο, στο δικό μας πολιτικό σύστημα τουλάχιστον, είναι φορέας πολιτικών πρωτοβουλιών.

Στις 25 Ιανουαρίου του 2015 ένας ορισμένος «αντιμνημονιακός ριζοσπαστισμός» έγινε κυβέρνηση. Η στιγμή εκείνη ενσωμάτωσε τις σωρευμένες εντάσεις μιας πενταετίας μνημονιακών απογοητεύσεων και λαϊκών θυμών μαζί με τη θολή προσδοκία για μια τομή με τη λιτότητα και τα παλιά συστήματα εξουσίας.

Το «εμείς και αυτοί» λειτούργησε καταστροφικά. Δε μπορεί να παράγει τις συναινέσεις ή τις συναντήσεις που χρειάζεται οποιαδήποτε στιγμή κρίσης για να ξεπεραστεί. Δε μπορείς να λειτουργείς με όρους ενός μεταφυσικού εμφυλίου, ενοχοποιώντας την αντίπαλη άποψη ως εθνικά και κοινωνικά ύποπτη.

Αν ο Σύριζα μετά τις εκλογές του 2012 είχε επεξεργαστεί ένα πραγματικό πρόγραμμα αλλαγών στη χώρα χωρίς να επενδύει διαρκώς στην εθνικοανεξαρτησιακή ρητορεία και στα εγκεφαλικά ”προτάγματα” των radical διανοουμένων, δεν θα βρισκόταν σε κατάσταση σοκ.

Από καιρό έχουν γίνει ορατά τα σοβαρά κενά στις πολιτικές της κρίσης, μνημονιακές και αντιμνημονιακές. Η πολιτική της λαϊκής οργής αποδείχτηκε ευάλωτη στον ιό του γενικευμένου αντικομματισμού και ενός ματαιωμένου εθνικισμού που ξέρει από απίθανες μεταμορφώσεις. Από την άλλη, ο «ορθόδοξος» μνημονιακός μεταρρυθμισμός πότισε καλά τις απορριπτικές τάσεις στο κοινωνικό σώμα και μαζί με αυτές, το διαιρετικό πνεύμα το οποίο εξασθενίζει και άλλο την όποια αίσθηση πολιτικής κοινότητας σε τέτοιους δύσκολους καιρούς.