Η προγραμματισμένη συζήτηση της Έφης Αχτσιόγλου, του Διονύση Τεμπονέρα και του Μανώλη Χριστοδουλάκη περισσότερο απ’ όλους, ακόμη και από τον στενό κομματικό πυρήνα του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ και του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, ανησύχησε τους «μη δεξιούς» υποστηρικτές του Κυριάκου Μητσοτάκη. Αν και έγραψαν πως τους ανησυχεί τ’ ότι αυτή η συζήτηση οδηγεί στο να μην υπάρχει αντίπαλος στον κ. Μητσοτάκη, στην ουσία ανησύχησαν μήπως τέτοιες συναντήσεις οδηγήσουν στη δημιουργία τέτοιου αντιπάλου. Τελικά θέλουν να μην ανοίξει ένας διάλογος, για τον μετασχηματισμό των τριών χώρων από τους οποίους προέρχονται οι τρεις ομιλητές. Θέλουν να μη ξεκινήσει η συζήτηση για το πολυπόθητο big bang στο χώρο της σοσιαλδημοκρατίας και της Αριστεράς. Γιατί;

Το βράδυ των εκλογών του 1981- αφηγείται ο Μίμης Ανδρουλάκης στο «Κάτω από τις στάχτες»- ο Χαρίλαος Φλωράκης τηλεφώνησε στον Ανδρέα Παπανδρέου για να τον συγχαρεί για τον εκλογικό του θρίαμβο και να προσφέρει «ανιδιοτελή υποστήριξη» σε όποια θετικά μέτρα θα έπαιρνε η κυβέρνησή του. Έκπληκτος, τον άκουσε να λέει «θέλω ενεργό συμμετοχή, όχι απλή στήριξη». Και να του δίνει ραντεβού την επομένη, «να συζητήσουμε την σύνθεση και το πρόγραμμα της κυβέρνησης».

Σε λίγες ημέρες συμπληρώνονται 68 χρόνια από τις εκλογές της 19ης Φεβρουαρίου 1956, τις πιο κρίσιμες και πιο πολωτικές της δεκαετίας του 1950. Η ανάθεση της πρωθυπουργίας στον Κ. Καραμανλή τον Οκτώβριο του 1955 και το εκτρωματικό εκλογικό σύστημα -το διαβόητο «τριφασικό»- προκάλεσαν μεγάλη πολιτική οξύτητα, η οποία καθόρισε το πολιτικό πλαίσιο των εκλογών. Το εκλογικό σύστημα στόχευε στη συσπείρωση της Δεξιάς σε ενιαίο εκλογικό σχηματισμό υπό τον Κ. Καραμανλή και στον αποκλεισμό της ΕΔΑ από τη Βουλή για δεύτερη συνεχόμενη κοινοβουλευτική περίοδο.

Μετά τις εκλογές έχει διαμορφωθεί ένα πρωτόγνωρο πολιτικό σκηνικό. Πρώτη φορά μία κυβέρνηση εμφανίζεται σε τέτοιον βαθμό ανέλεγκτη από κρατικά όργανα και πολιτικές δυνάμεις που οφείλουν να λειτουργούν ως θεσμικά αντίβαρα. Το κρισιμότερο έλλειμμα θεσμικών αντισταθμισμάτων απέναντι στο υφιστάμενο κέντρο διακυβέρνησης αποτελεί η ισχνή κοινοβουλευτική αντιπολίτευση.

Δεν υπάρχει ιστορικό προηγούμενο στη Γ’ Ελληνική Δημοκρατία που η αξιωματική αντιπολίτευση να έχει εκλογική δύναμη μικρότερη του 20% και ταυτόχρονα η απόστασή της από την κυβερνητική πλειοψηφία να υπερβαίνει το 20%.

Η εκλογική, κοινοβουλευτική και δημοσκοπική αδυναμία της αξιωματικής αντιπολίτευσης συνοδεύεται από δύο ακόμη πρωτόγνωρα χαρακτηριστικά:

Και τώρα τι; Το πολιτικό σκηνικό αυτό που περιλαμβάνει τα κόμματα και τις οργανώσεις της Κεντροαριστεράς και της ευρύτερης Αριστεράς (κοινοβουλευτικής και εξωκοινοβουλευτικής) πώς θα διαμορφωθεί τουλάχιστον μέχρι τις ευρωεκλογές; Οι διεργασίες πυκνές, τα σχέδια υπό επεξεργασία, οι προσδοκίες πολλές. Θα καταφέρει ο ΣΥΡΙΖΑ, που βγαίνει τραυματισμένος από την εσωκομματική σύγκρουση, να κρατήσει τη δεύτερη θέση; Ο πρόεδρός του είναι αισιόδοξος. Το κόμμα του όμως είναι αυτό που θα δεχτεί τις περισσότερες πιέσεις από διπλανούς χώρους. Οι δημοσκοπήσεις που έγιναν πριν από τις τελευταίες εξελίξεις έδειξαν ότι χάνει το μεγαλύτερο μέρος των ψηφοφόρων του προς την κατηγορία των αναποφάσιστων. Χάνει και προς γειτονικά κόμματα, αλλά σε μικρότερο μέγεθος.

Είναι αναμφισβήτητο ότι η ολοκλήρωση των συνεδριακών διαδικασιών των δύο μεγαλύτερων κομμάτων της αντιπολίτευσης διαμόρφωσε ένα νέο τοπίο στην πολιτική μας ζωή. Τα δύο Συνέδρια επισφράγισαν πρώτον την ευρεία πολιτική νομιμοποίηση των δύο αρχηγών στο εσωτερικό των κομμάτων τους και δεύτερον την ανανέωση και την αναδιάταξη του στελεχιακού δυναμικού τους

Θα ξεκινήσουμε από πέντε παραδοχές:

Η πρώτη παραδοχή είναι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. δεν μπόρεσε, στα δυόμισι αυτά χρόνια, να εκπληρώσει την εντολή που του έδωσε στις εκλογές του 2019 το μάλλον αναπάντεχο 31,5% του εκλογικού σώματος. Ποια ήταν η εντολή αυτή; Σύμφωνα με όσα δήλωσε ο Αλέξης Τσίπρας το βράδυ των εκλογών, ήταν η «εντολή μετασχηματισμού με γοργά βήματα, από ένα κόμμα με τεράστια αναντιστοιχία μελών και ψηφοφόρων, σε μια μεγάλη παράταξη, σε ένα σύγχρονο και μαζικό, αριστερό, προοδευτικό κίνημα».

Σε μια από τις κωμωδίες των αδελφών Μαρξ, η αεροσυνοδός ρωτάει τον Γκράουτσο «Καφέ ή τσάι;», για να πάρει την απάντηση: «Yes, please». Θυμίζει την αμηχανία της καθʼ ημάς Κεντροαριστεράς. Μετά την κατάρρευση του 2012, οι διαδοχικές απόπειρες ανασυγκρότησης μοιάζει να πάσχουν από την ίδια, όχι εξίσου κωμική, αμηχανία. Στα μεγάλα κόμματα, αυτό μπορεί να είναι συνταγή πολυσυλλεκτικότητας. Στα μικρότερα, είναι αδυναμία να επινοηθεί μια συνεκτική, και όχι απαραίτητα κλειστή, ταυτότητα.

Η βεβαιότητα για την αναγέννηση της σοσιαλδημοκρατίας ίσως είναι πρόωρη. Η οικονομική κρίση του 2008 και οι επιπτώσεις της (μεγάλη ανεργία, πτώση του βιοτικού επιπέδου, λιτότητα και περικοπές των δημόσιων δαπανών) σε συνδυασμό με πιο μακροπρόθεσμες τάσεις (παγκοσμιοποίηση, αυτοματοποίηση, μετανάστευση) διάβρωσαν την παραδοσιακή κεντροαριστερή στήριξη, ιδιαίτερα για τα κόμματα εκείνα που είχαν την ατυχία να βρεθούν στην κυβέρνηση.

Αριθμητικά προφανώς. Πολιτικά πολύ δύσκολο. Δύσκολο αλλά όχι απραγματοποίητο. Γιατί το ενδιαφέρον και μαγευτικό στην πολιτική είναι οι απότομες αλλαγές και επιταχύνσεις που όμως προϋποθέτουν αριθμούς, δηλαδή την εκφρασμένη δια της κάλπης βούληση των πολλών.

«Νέο συμβόλαιο για μια πιο κοινωνική Ευρώπη», αυτός πρέπει να είναι ο στόχος των προοδευτικών δυνάμεων, σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξη Τσίπρα. Τη θέση αυτή υποστήριξε στην ημερίδα για το μέλλον της Ευρώπης που διοργάνωσαν το Κόμμα των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών, Ομάδα των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Δημοκρατικό Κόμμα Ιταλίας.

Μέσα σε όλο τον κυκεώνα των προβλημάτων που αντιμετωπίζει η χώρα, υπάρχει μια συζήτηση από ορισμένα πρώην στελέχη του πάλαι ποτέ κραταιού ΠΑΣΟΚ, αλλά και εκπροσώπους του επονομαζόμενου «Μετώπου Λογικής», στην οποία επικαλούνται την ανάγκη ενίσχυσης του Κέντρου ως χώρου ευθύνης, νουνεχούς πολιτικής, ψυχραιμίας και συναίνεσης. Προβάλλουν μάλιστα και την επιτακτικότητα οργάνωσης του χώρου αυτού.