Δεν έβλεπε όποιος δεν ήθελε να δει. Όλοι οι κρίσιμοι οικονομικοί δείκτες «έλεγαν» ότι οι τρέχοντες ρυθμοί μεγέθυνσης του ΑΕΠ δε έχουν ισχυρά θεμέλια. Για να επιτευχθούν μερικά δέκατα της μονάδας υψηλότεροι ρυθμοί από το μέσο όρο των 27 της Ε.Ε. (μικρότεροι από εκείνους άλλων 9 χωρών) σε έναν «πρωταθλητισμό της υποδιαστολής», μετά το 2020 ρίχτηκαν απ’ το παράθυρο πάνω από 60-70 δισ. ευρώ δημόσιο χρήμα με αρχική αφορμή την πανδημία και την ενεργειακή κρίση -η οποία μάλιστα συνεχίζεται για όλους πλην παραγωγών/ παρόχων ηλεκτρικού ρεύματος, που θησαυρίζουν. Ήταν ένα τύπος κρατικοδίαιτης μεγέθυνσης που είχε ημερομηνία λήξης.

Προς ποια κατεύθυνση θα κινηθεί η Γερμανία την επόμενη μέρα του τερματισμού του πόλεμου στην Ουκρανία; Το ερώτημα δικαιολογείται, καθώς το τέλος των επιχειρήσεων θα καταστήσει δύσκολη –αν όχι αδύνατη– την περιφρούρηση της αξιοπιστίας της κινδυνολογίας περί επόμενης εισβολής της Ρωσίας σε κάποια χώρα της Ανατολικής Ευρώπης.

Εξυπακούεται ότι το Βερολίνο δεν μπορεί σε καμιά περίπτωση να νομιμοποιήσει την παράταση της στάσης αυτής με το όπλο παρά πόδα απέναντι στη Μόσχα, καθώς αυτό που πραγματικά απασχολεί τη χώρα είναι ο γαλλογερμανικός ανταγωνισμός για την πρωτοκαθεδρία στην Ευρώπη.

Για τη Γαλλία η απειλή από την Ανατολή είναι ευκαιρία να διασφαλίσει την πρωτοκαθεδρία στην ευρωπαϊκή αμυντική συνεργασία ντε φάκτο, όπως ακριβώς το πέτυχε η Γερμανία στο Eurogroup. Πυρηνική δύναμη και μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, η Γαλλία εκ των πραγμάτων θα είναι η ηγετική χώρα - μέλος σε ένα ντε φάκτο ή και ντε γιούρε πλαίσιο ευρωπαϊκής αμυντικής συνεργασίας.

ΟΤραμπ μπορεί να αλλάξει και πάλι στάση για την Ουκρανία. Δεν θα είναι η πρώτη φορά. Οι Ευρωπαίοι είναι έμπειροι στο να τον μεταπείθουν. και μαζί τους πιέζει και μεγάλο μέρος του αμερικανικού κατεστημένου που ενέπνευσε τη σύγκρουση με τη Ρωσία, μάλλον και μερικοί δικοί του άνθρωποι. Ας κρατάμε λοιπόν μικρό καλάθι όσον αφορά έναν προσεχή τερματισμό του πολέμου.

Παρά ταύτα, με βάση τα δεδομένα όπως φαίνονται σήμερα, επιβάλλονται μερικές παρατηρήσεις:

Ο ηγέτης της Δύσης (του «ελευθέρου κόσμου»!) έχει όλα τα χαρακτηριστικά ενός αδίστακτου γκάνγκστερ. Μόνες «αξίες» του είναι η ωμή βία, το χρήμα και ο ναρκισσισμός.

Τόσο η πρόσφατη συνάντηση των προέδρων ΗΠΑ και Τουρκίας στον Λευκό Οίκο και οι σχετικές δηλώσεις, όσο και οι συμφωνίες που επιτεύχθηκαν κατά τις επισκέψεις του Βρετανού πρωθυπουργού και του Γερμανού καγκελαρίου στην Άγκυρα, προκάλεσαν ευρύτερες συζητήσεις.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η Τουρκία αποτελεί τμήμα της «Δύσης». Αν και έχει πολλές και μεγάλες «ιδιαιτερότητες», ανήκει σε όλους τους δυτικούς θεσμούς και οργανισμούς. Μέλος του ΝΑΤΟ, μέλος του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), συνδεδεμένη χώρα με την ΕΕ από την δεκαετία του ’60, και επισήμως υποψήφια προς ένταξη σε αυτήν. Συμμετέχει ως πλήρες μέλος στην Ευρωπαϊκή Πολιτική Κοινότητα, που δημιουργήθηκε με πρωτοβουλία του Γάλλου προέδρου Μακρόν.

1. Δεν μπορεί να προχωρήσει η υλοποίηση του έργου πόντισης καλωδίου για ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας-Κύπρου, χωρίς να έχει προηγηθεί είτε οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, είτε άτυπη συνεννόηση μεταξύ της ελληνικής και της τουρκικής κυβέρνησης.

Δεν υπάρχει φυσικά κανένα θέμα για την πορεία του έργου στα χωρικά ύδατα της Ελλάδας και της Κυπριακής Δημοκρατίας. Όμως για το τμήμα του έργου που διέρχεται κάτω από διεθνή ύδατα, πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι υπάρχουσες συνθήκες.

Στην θαλάσσια περιοχή ανοιχτά της Κάσου και της Καρπάθου η σχεδιασμένη πορεία του καλωδίου περνά από διεθνή ύδατα. Για την περιοχή αυτή υπάρχουν δύο αλληλεπικαλυπτόμενες συμφωνίες, για οικονομική εκμετάλλευση. Το τουρκο-λιβυκό μνημόνιο και η Συμφωνία τμηματικής οριοθέτησης μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου.

1. Ακόμα και αυτή την στιγμή, υπάρχουν πλευρές των συζητήσεων για την Ουκρανία που δεν γνωρίζουμε. Αλλά και αν τις γνωρίζαμε, δεν είναι βέβαιο πώς θα εξελιχθούν. Πολλά ζητήματα έχουν μείνει ασαφή, όπως η ακριβής μορφή των εγγυήσεων ασφαλείας για την Ουκρανία και φυσικά οι διάφορες εκδοχές των εδαφικών “διευθετήσεων”.

2. Έχουμε μπει σε μια διαδικασία διερεύνησης κατά πόσο μπορεί να γίνει πρώτα μια διμερής συνάντηση Ρωσίας- Ουκρανίας και μετά μια τριμερής Ρωσίας-Ουκρανίας-ΗΠΑ. Επιδίωξη είναι να γίνουν αυτές οι συναντήσεις σε επίπεδο ηγετών. Ωστόσο, ακόμη από τη ρωσική πλευρά δεν έχουμε ρητή συγκατάθεση. Έχουμε απλώς μια διατύπωση ότι θα συζητηθεί η αναβάθμιση του επιπέδου της συνάντησης μεταξύ ρωσικής και ουκρανικής αντιπροσωπείας. Δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι ο Πούτιν θα θέλει να συναντήσει τον Ζελένσκι (μάλλον το αντίθετο).

...Σύμφωνα με το σχετικό ρεπορτάζ, σήμερα αναμένουμε την ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με την οποία θα επιβεβαιώνεται ότι το ισχύον κανονιστικό πλαίσιο δεν επιτρέπει καμία παράταση στην υλοποίηση του Ταμείου Ανάκαμψης. Δεν αποτελεί αυτό κεραυνό εν αιθρία. Ήταν ήδη σαφές ότι παράταση της ζωής του Ταμείου Ανάκαμψης απαιτεί τροποποίηση – με ομοφωνία – του σχετικού κανονισμού της ΕΕ.

...Η εποχή της αδυναμίας των μεγάλων mainstream κομμάτων αφήνει ανοικτή ολόκληρη λεωφόρο για τις αντιπολιτεύσεις κάθε είδους, τις συστημικές και αντισυστημικές, τις λαϊκιστικές και τις μη λαϊκιστικές, αλλά και για κοινωνικά κινήματα και για κάθε είδους κινητοποιήσεις. Η σημερινή Ευρωπαϊκή Eνωση δεν είναι απλώς εμπόδιο στην ανανέωση των μεγάλων κυβερνητικών κομμάτων, είναι εμπόδιο και στην ανανέωση των δικών της δυσκίνητων δομών.

Ο γεωοικονομικός και γεωπολιτικός παγκόσμιος μετασχηματισμός και οι ανακατατάξεις που συντελούνται στην ευρωπαϊκή ήπειρο κατά την δεύτερη δεκαετία του 21ου αιώνα, ουσιαστικά, έχουν στο υπόβαθρο τους, μεταξύ άλλων, την κυριαρχία της μετάβασης της ψηφιακής τεχνολογίας, της τεχνητής νοημοσύνης και των σπάνιων γαιών στην παραγωγή, την οικονομία και την κοινωνία.

Η μακρά περίοδος των ψευδαισθήσεων τελείωσε:

Η ψευδαίσθηση ότι η Ευρώπη θα μπορούσε να βασίζεται επ’ αόριστον στην αμερικανική προστασία εντός του ΝΑΤΟ

Η ψευδαίσθηση ότι ένας παγκοσμιοποιημένος κόσμος θα μπορούσε να εγγυηθεί την ειρήνη και τη σταθερότητα μέσω της απελευθέρωσης του εμπορίου και της οικονομικής αλληλεξάρτησης.

Η ψευδαίσθηση ότι το δημοκρατικό μοντέλο έμελλε να επικρατήσει παντού, οδηγούμενο από το άνοιγμα της αγοράς και τη διάδοση των νέων τεχνολογιών.

Σε ομαλές συνθήκες, οι συνήθεις αντιρρήσεις στην ιδέα του κοινού δανεισμού, στην έκδοση ενός ευρωπαϊκού ομολόγου, παρεμποδίζουν μεν την περαιτέρω ολοκλήρωση της Ενωσης, ωστόσο έχουν μια κάποια λογική. Τι γίνεται, όμως, σε έκτακτες συνθήκες; Στην περίπτωση της COVID-19 οι αντιρρήσεις κάμφθηκαν, δημιουργήθηκε το Ταμείο Ανάκαμψης, με λεφτά που δανείστηκε η Κομισιόν από τις αγορές και τα κατένειμε στα κράτη-μέλη, κυρίως με τη μορφή δωρεάν επιχορηγήσεων.

Διατυπώνω εδώ κάποιες σκέψεις για την ευρωπαϊκή διάσταση των γεγονότων που ζούμε αυτές τις μέρες. Ωστόσο, οι αβεβαιότητες είναι τόσο μεγάλες που οι εκτιμήσεις και τα σενάρια μπορούν να ανατραπούν από τη μια μέρα στην άλλη. Κυρίως, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι ο Τραμπ θα εφαρμόσει όλα όσα εξαγγέλλει. Η αντεπανάστασή του πλήττει ισχυρά τμήματα του κατεστημένου στις ΗΠΑ, ενώ αντιδρά και σύσσωμο περίπου το ευρωπαϊκό κατεστημένο. Δεν γνωρίζουμε και αν ο Τραμπ εννοεί όλα όσα λέει, πόσα αποτελούν διαπραγματευτικές θέσεις, ή σε πόσα σκοπεύει ή μπορεί να υπαναχωρήσει. Σε κάθε περίπτωση όμως η αντεπανάσταση εμφανίζεται σήμερα πραγματική και οι επιπτώσεις της στην Ευρώπη δραματικές.