H λέξη της χρονιάς για το 2022 σύμφωνα με το λεξικό Collins είναι η permcrisis (αεικρίση), που περιγράφει μια κατάσταση επάλληλων κρίσεων που συνδιαμορφώνουν τη νέα οικονομική, κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα της τρίτης δεκαετίας του 21ου αιώνα. Για τους Έλληνες η permcrisis είναι κανονικότητα από το 2008. Πριν φύγει η πανδημία βρίσκονται αντιμέτωποι με την ενεργειακή κρίση και τον πληθωρισμό, ενώ συσσωρεύονται τα σύννεφα μιας νέας παγκόσμιας ύφεσης εν μέσω γεωπολιτικών και γεωοικονομικών ανακατατάξεων.

Η πανδημία του Covid19 άλλαξε ριζικά τα δεδομένα παγκοσμίως και στην χώρα μας σε όλα τα επίπεδα. Τίποτα πια δεν είναι ίδιο όπως πριν. Η κρίση, μεταξύ άλλων, ανάδειξε ότι οι θέσεις της Αριστεράς για ένα ισχυρό δημόσιο σύστημα Υγείας και για ισχυρές δημόσιες παρεμβάσεις στους τομείς της οικονομίας είναι πιο επίκαιρες από ποτέ απέναντι στη νεοφιλελεύθερη λογική της ΝΔ.

Λίγες ήταν ευτυχώς οι φορές που η μεταπολιτευτική Ελλάδα δοκιμάστηκε από τόσο έντονες και ταυτόχρονες κρίσεις. Σίγουρα το 1974, επίσης το 2011 και το 2015. Τώρα το ίδιο. Τρεις κρίσεις, του κορωνοϊού, της οικονομίας και των ελληνοτουρκικών σχέσεων, ξεσπούν ταυτόχρονα, επικαλύπτονται, αλληλοεπιδεινώνονται και διαχέονται σε όμορα προβλήματα όπως το Μεταναστευτικό και η Μόρια. Σε τέτοιες στιγμές κρίνονται πρωτίστως οι πολιτικές ηγεσίες, παράλληλα όμως καταγράφονται οι αντοχές και οι αδυναμίες της κοινωνικής δομής, αναδύονται οι φόβοι και οι δυνατότητες της κοινωνίας.

Είναι αλήθεια πως στην Ελληνική πραγματικότητα συχνά υπάρχει μια ευκολία με το παράπονο, πάντως με την επιφυλακτικότητα για την επίσημη πολιτική. Όταν δε οι συνθήκες φέρουν μέσα τους όχι μόνο την απειλή των επιπτώσεων μιας κρίσης (και ποια πιο απειλητική κρίση απ’ εκείνην της πανδημίας του κορωνοϊού; και ποιες επιπτώσεις πιο απειλητικές από εκείνες του lock-down δέκα εβδομάδων για την αντιμετώπισή της;) αλλ’ ήδη και απτά δείγματα υποχώρησης της οικονομικής δραστηριότητας, δεν μπορεί παρά να λάβει κανείς πολύ σοβαρά τις ενδείξεις που προκύπτουν για το πού πάει το πράγμα.

Η καταιγίδα έχει όνομα, λέγεται ανεργία. Και θα είναι σφοδρή. Ενώ χρειάστηκαν έξι χρόνια για να βρεθεί πέρυσι 10 μονάδες χαμηλότερα, ίσως αυξηθεί περισσότερο από 10 μονάδες σε μόλις έξι μήνες. Αν δεν αντιδράσουμε γρήγορα, με σχέδιο, αποτελεσματικά, για να περιορίσουμε την καταστροφή θέσεων εργασίας και να προστατεύσουμε τη μισθωτή εργασία, αύριο δεν θα μιλάμε για μια χαμένη 10ετία, με ντροπή θα μιλάμε για μια χαμένη, κατεστραμμένη, γενιά. Η ταχύρρυθμη υλοποίηση ενός σοβαρού προγράμματος επενδύσεων σε υποδομές (με κριτήρια αναπτυξιακά και διαφάνεια, όχι για τοπικά ρουσφέτια) είναι ένα σπουδαίο εργαλείο.

Η τωρινή κρίση της πανδημίας, και η οικονομική που σέρνει πίσω της, ακολουθούν τη σχεδόν δεκαετή οικονομική κρίση που γονάτισε τη χώρα. Αν δούμε, όμως, την ελληνική Ιστορία στον παρόντα αιώνα, εκείνο που παρατηρούμε είναι μια πορεία μέσα από κρίσεις, μια πορεία που καθορίζεται ως απάντηση στις κρίσεις. Κρίσεις που έπληξαν τη χώρα, κρίσεις που έπληξαν μέρος της χώρας, κρίσεις οι οποίες περιέλαβαν τη χώρα. Κρίσεις οξείες, με είσοδο, κορύφωση και έξοδο, κρίσεις χρόνιες και υφέρπουσες, κρίσεις βαθμιαία επιδεινούμενες.

Η μακρόχρονη κρίση και το πλήθος των μέτρων, μνημονιακών και άλλων, που τη συνόδευσαν, άφησαν πίσω τους πάμπολλες στρεβλώσεις και απίθανα βάρη σε πολίτες και επιχειρήσεις. Το φορολογικό βάρος και εκείνο των ασφαλιστικών εισφορών είναι υπέρμετρο, αφαιρώντας την όποια ικμάδα από νοικοκυριά και επιχειρήσεις.

Το 2016 είχαμε δεσμευτεί να πετύχουμε πρωτογενές πλεόνασμα 0,5% του ΑΕΠ, επιτεύχθηκε 3,9%. Το 2017, αντί για 1,75% του ΑΕΠ, επιτεύχθηκε 3,9%. Και το 2018, αντί για 3,5% του ΑΕΠ, επιτεύχθηκε πρωτογενές πλεόνασμα 4,3% – είχαμε υπεραπόδοση 1,5 δισ. ευρώ. Επί τρία διαδοχικά έτη η χώρα πετυχαίνει υπερπλεονάσματα – θα πετύχει και φέτος, τέταρτο κατά σειρά έτος. Το πώς δημιουργήθηκαν τα υπερπλεονάσματα είναι ένα σοβαρό θέμα που αναφέρεται στο παρελθόν. Υπάρχουν άλλα δύο θέματα, ωστόσο, που αφορούν το παρόν και το μέλλον.

Αν κάτι δεν αμφισβητείται, είναι η μοναδική στα παγκόσμια χρονικά δημοσιονομική προσαρμογή που έχει επιτευχθεί, αποτέλεσμα της σκληρής λιτότητας, καρπός αιματηρών θυσιών του ελληνικού λαού. Πριν από 10 χρόνια, έκλεινε ο κύκλος της καταστροφής που είχε ανοίξει η κυβέρνηση Καραμανλή κι αποκαλυπτόταν ένα έλλειμμα 15,3% σε μια καταχρεωμένη Ελλάδα. Σήμερα, παρά τη λαίλαπα του πρώτου 6μήνου 2015, η χώρα έχει ένα δημοσιονομικό απόθεμα ασφαλείας που της επιτρέπει να βγαίνει στις αγορές, να μειώνει το κόστος του δανεισμού της,

Οι εκτιμήσεις για την οικονομική μεγέθυνση της χώρας μας φέτος κυμαίνονται από 1,5% έως 2,4%. Τη χαμηλότερη πρόβλεψη δίνει η Barclays, η ABN Amro προβλέπει 1,8%, η Τράπεζα της Ελλάδος και η Deutsche Bank 1,9%, ενώ το ΔΝΤ έχει κάνει την πιο αισιόδοξη πρόβλεψη, 2,4% – μάλιστα τη διατήρησε, παρότι από τον Οκτώβριο έχει αναθεωρήσει πτωτικά τις προβλέψεις του για την παγκόσμια οικονομική μεγέθυνση τρεις φορές, ξεκινώντας από 3,5% και καταλήγοντας σε 3,3%. Oποια κι αν επιβεβαιωθεί (αν επιβεβαιωθεί κάποια…), η χώρα μας, η μόνη που στην κρίση έχασε πάνω από το 25% του ΑΕΠ της

Ο νόμος ψηφίστηκε το 2010. Προέβλεπε ότι οι επενδύσεις που θα χαρακτηρίζονταν στρατηγικές θα υπάγονταν σε καθεστώς ταχείας αδειοδότησης (fast track), προκειμένου να μην μπλοκάρονται στα γρανάζια μιας κακής γραφειοκρατίας επί πολλά έτη. Σε εφαρμογή του νόμου 3984/10, συστάθηκε η Γενική Διεύθυνση Στρατηγικών Επενδύσεων, ως η κεντρική αδειοδοτική αρχή. Αυτή, δηλαδή, θα παραλάμβανε τους επενδυτικούς φακέλους και θα «καθάριζε» με τις άλλες δημόσιες υπηρεσίες, για να επιταχύνει τις διαδικασίες έγκρισης. Δικαιώθηκαν οι μεγάλες προσδοκίες;

Οι Βρυξέλλες δεν θέλησαν να χρεωθούν την ευθύνη μιας κρίσης στις σχέσεις τους με την Ελλάδα παραμονές ευρωεκλογών – θα έμενε μετέωρο το επιχείρημα ισχυρών ευρωπαϊκών κυβερνήσεων ότι η σημερινή Ελλάδα είναι η απτή απόδειξη της επιτυχούς πολιτικής τους για την επίλυση του «ελληνικού προβλήματος», με εκλογικό κόστος γι’ αυτές. Η Αθήνα δεν ήθελε να δοθεί η εικόνα στις αγορές ότι ξανάγινε το «μαύρο πρόβατο» της Ευρώπης ούτε να ξετυλίξει μια νέα αλυσίδα συγκρούσεων με τους δανειστές, που θα μπορούσε να αναθερμάνει τη φιλολογία εάν βγήκαμε ή όχι από τα μνημόνια ή/και να συρθεί υποχρεωτικά σε πρόωρες εκλογές τον Μάιο – απλά, γιατί η χώρα δεν θα άντεχε να είναι σε παρατεταμένο πόλεμο με τα ευρωπαϊκά κέντρα ώς το φθινόπωρο.