Τα τελευταία χρόνια η κυπριακή κοινωνία διαμοιράστηκε -όχι βεβαίως σε ίσα κομμάτια- μεταξύ αυτών που προσδοκούν τη «δίκαιη» λύση και εκείνων που προσφέρονται σε ένα συμβιβασμό. Οι πρώτοι, οι πολλοί, προβάλλουν ως αφετηρία των απόψεών τους το status quo του 1974 και συνεπώς απαιτούν την πλήρη θεραπεία από τα δράματα που προξένησε η τουρκική εισβολή. Οι δεύτεροι προσανατολίζονται στο όραμα της ενωμένης Κύπρου, επενδύουν σε μια νέα κοινωνική ώσμωση των κοινοτήτων του νησιού και κατά το μάλλον συμμερίστηκαν τις πρόνοιες του σχεδίου Ανάν το 2004. Η

Συνόδεψα πρόσφατα έναν αγαπημένο φίλο στον τόπο καταγωγής του στη Λάπηθο, στην κατεχόμενη Κύπρο. Ηταν η πρώτη επίσκεψή του μετά την αναγκαστική προσφυγιά τού 1974. Στη θέα του σπιτιού, τη συγκίνηση κορύφωσε ο καλοσυνάτος χαιρετισμός της Τουρκοκύπριας γειτόνισσας. Πρόσφυγας κι αυτή, από το νότο, από την Πάφο, θύμα της ίδιας βαναυσότητας, του δισεπίλυτου Κυπριακού. Αντίθετες διαδρομές της δυστυχίας, πικρή εισφορά σε παμπάλαιες θυσίες των εθνικών αντιπαλοτήτων.

Το εκλογικό αποτέλεσμα ήταν αποκαλυπτικό -συν τοις άλλοις- και για το μέλλον της Αριστεράς. Πλέον ο χώρος της αυτοχαρακτηριζόμενης ως αντισυστημικής Αριστεράς καταλαμβάνεται σε ρητορεία και ακτιβισμό κυρίαρχα από το ΚΚΕ και δευτερευόντως την ΑΝΤΑΡΣΥΑ, άντε και τον ιδιόμορφο εθνικιστικοαριστερισμό του Αλαβάνου. Η κρίση φαίνεται να ανακατανέμει τις εκλογικές προτιμήσεις των αριστερών εκλογέων. Είναι ενδεικτικές η άνοδος του παλαιολιθικού κόμματος που εδρεύει στον Περισσό σε διψήφιο ποσοστό, η εντυπωσιακή εμφάνιση της ΑΝΤΑΡΣΥΑ, αλλά και η καθήλωση του ΣΥΡΙΖΑ.

Η κυβερνητική αντίληψη, η οποία πράγματι διακατέχει και άλλους και μάλιστα εντός των ΑΕΙ, ότι η διείσδυση της αγοράς θα λύσει τα δεδομένα προβλήματα του πανεπιστημίου, είναι απολύτως λαθεμένη.

Γιατί η αγορά έχει τις δικές της αναγκαιότητες, τις δικές της επιδιώξεις, οι οποίες δεν συνάδουν συνήθως, ούτε απαραίτητα, με τις προτεραιότητες των ακαδημαϊκών θεσμών και τα προτάγματα της βασικής έρευνας.

Η ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΗ ότι τα πανεπιστήμια ταλανίζονται από καίρια προβλήματα είναι εκ των ων ουκ άνευ: Προσδιορισμού σαφών γνωστικών αντικειμένων αρκετών τμημάτων, πληθώρας άχρηστων Μεταπτυχιακών Προγραμμάτων Σπουδών, ερευνητικών προγραμμάτων υψηλού κόστους που δεν οδηγούν στη δημοσιοποίηση των αποτελεσμάτων τους.

Επειδή περισσεύουν οι επαναστάτες στις μέρες μας και υπαγορεύουν, δίκην Αγγλου Σακεσπήρου, την ερώτηση «υπέρ ή κατά του Μνημονίου;», για να συνεχιστεί το μαρτύριο με τη σχεδόν περιπαιχτική διαβεβαίωση «άρα είσαι εντός συστήματος», σκέφτηκα να απαντήσω με το κεφάλι στον ντορβά: «Η μόνη ορατή επανάσταση μπορεί να είναι η Μεταρρύθμιση». Ναι, η ελάχιστη θεραπεία χρόνιων συμπτωμάτων της ελληνικής καθυστέρησης συνιστά ρήξη, ανατροπή, τομή στην εξέλιξη της μικρής μας κοινωνίας.

Η αισθητική δεν αποτέλεσε ποτέ αποκλειστικό προνόμιο μιας ορισμένης πολιτικής μερίδας. Σίγουρα, όμως, συνιστούσε διακριτό στοιχείο της συλλογικότητας των αριστερών στην προδικτατορική περίοδο. Το να ενταχθείς στην Αριστερά στην εποχή που ακολούθησε τον Εμφύλιο, όταν σ’ αυτήν ανήκαν οι σημαντικότεροι εκπρόσωποι της λογοτεχνίας, οι πιο καταξιωμένοι της τέχνης, οι αξιότεροι των επιστημών, ήταν οιονεί επιβεβλημένη επιλογή, ακόμη και για τους ελάχιστα μυημένους στην πολιτική πολίτες. Αρκεί, εννοείται, να είχες ξεπεράσει τον φόβο τού χαφιέ και τον τρόμο του στρατοδίκη.

Το ότι είμαστε λαός χωρίς μνήμη, συνεπώς χωρίς διάλογο με το παρελθόν μας, είναι πολλαπλώς παραδεκτό. Η συλλογική μας μνήμη εκφέρεται σχεδόν αποκλειστικά ως τρέχουσα πολιτική, για να δεξιωθεί συγκεκριμένη άποψη για την ιστορία, για το παρόν και το μέλλον της κοινωνίας και του κράτους. Οτι αυτό διευκολύνει τις εκάστοτε κυβερνήσεις και τη Διοίκηση να χειρίζονται κρίσιμες αποφάσεις και να επιβάλλουν κομβικής σημασίας πολιτικές είναι δεδομένο. Οτι αυτό επίσης επηρεάζει την εκλογική μας συμπεριφορά, που χαρακτηρίζεται από την εναλλαγή στην εξουσία κομμάτων που ευθύνονται για το μαύρο μας χάλι, δεν χωρεί αμφιβολία.

Η πεποίθηση για χαμηλά αναμενόμενα δημόσια έσοδα είχε τονιστεί πριν από λίγο καιρό κι απ’ αυτήν εδώ τη στήλη. Και δεν ήταν δύσκολη πρόβλεψη, αν ελάχιστα κάποιος γνωρίζει τις δομικές αδυναμίες, που συνιστούν παράδοση και άτυπο θεσμό, των εισπρακτικών μηχανισμών, αλλά και τα δεδομένα της εξέλιξης των πραγματικών οικονομικών μεγεθών. Ούτως ή άλλως σίγουρα δεν ήταν σοφός εκείνος που διατύπωνε την άποψη, ότι δεν ήταν δυνατό να ευδοκιμήσουν τα προγραμματιζόμενα έσοδα από το Δημόσιο.

Το κυπριακό πρόβλημα είναι ένα σύνθετο διακοινοτικό ζήτημα.

Με σαφείς διακρατικές διαστάσεις ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία και ευνοϊκό πεδίο άσκησης διπλωματικής πολιτικής από τις μεγάλες δυνάμεις. Συνδέεται αναντίρρητα με τη ρύθμιση του Μεσανατολικού.

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ πλευρά έχει σημαντική ευθύνη για την κατάσταση που δημιουργήθηκε στο κυπριακό κράτος μετά την ίδρυσή του το 1960. Η εμπλοκή μηχανισμών και η συνωμοτική δράση προσώπων απέδειξε ότι δεν εξυπηρέτησε καθόλου την υπόσταση της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Από τη μια πλευρά η κυβέρνηση, που νομοθετεί και εφαρμόζει τα χειρότερα μέτρα οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής που έλαβαν όλες οι μεταπολεμικές κυβερνήσεις. Παρά τους κλυδωνισμούς και τις πρόσκαιρες αναταράξεις, και με τη συνδρομή ορισμένων Μέσων Ενημέρωσης έστω, η κυβέρνηση φαίνεται να διασώζεται, την ίδια στιγμή που οικοδομεί ένα κατάφωρα άδικο κοινωνικό σύστημα.

ΟΙ ΠΡΟΣΦΑΤΕΣ εξελίξεις στο συνέδριο του ΣΥΝ επιβεβαιώνουν το τέλος μιας ολόκληρης εποχής για το πείραμα της ελληνικής αριστερής ανανέωσης. Από την προδικτατορική ΕΔΑ και τις συγκρούσεις με το Πολιτικό Γραφείο του παράνομου ΚΚΕ στο εξωτερικό, στην ιστορική διάσπαση του 1968 και τη δημιουργία του ΚΚΕ Εσωτερικού, στον ευρωκομμουνιστικό προσανατολισμό και τον φιλοευρωπαϊσμό, στην κατάργηση του «Κ» (κομμουνισμού) και των συμβόλων του, στην ΕΑΡ κι από εκεί στον σχηματισμό του ΣΥΝ, η Ανανεωτική Αριστερά ταξίδεψε στην περιπέτεια της πολιτικής ως άλλος Οδυσσέας.

Η άποψη περί διεθνούς συνωμοσίας κατατρύχει το ελληνικό κοινωνικό σώμα, τουλάχιστον από την ίδρυση του ανεξάρτητου κράτους. Σύμφωνα με αυτή, οι ξένοι, κατά κανόνα κυβερνήσεις, διπλωμάτες, επιχειρηματίες, διαγκωνίζονται να μας στήσουν παγίδες και δολοπλοκίες, ώστε να υπονομεύσουν τα εθνικά συμφέροντα, να πλήξουν τις εθνικές διεκδικήσεις, να εκμεταλλευτούν τον εθνικό πλούτο, να κερδοσκοπήσουν σε βάρος της εθνικής οικονομίας. Χωρίς αυτό να αναιρεί την ενίοτε καθοριστική παρέμβαση των ξένων στα ελληνικά ζητήματα, η συνωμοσιολογία συνιστά όρο της εθνικής μας επιβίωσης.