Kρίνοντας από όσα ακούστηκαν και γράφτηκαν από την εμφάνιση του Κασσελάκη μέχρι τα μαλλιοτραβήγματα στο συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ, ο μέγιστος και υπαρξιακός κίνδυνος για την Αριστερά είναι η εσωστρέφεια. Επ’ αυτού όλοι φαίνεται ότι συμφωνούν. Πράγμα περίεργο, αν σκεφτεί κανείς ότι η εσωστρέφεια αποτελεί θεμελιακό χαρακτηριστικό της νεωτερικότητας, υπό την έννοια ότι αμφισβητεί το ανέκαθεν ισχύον και εγκυμονεί το διαφορετικό.

Το τι σημαίνει αυτό θα φανεί καθαρότερα αν συγκρίνουμε το πώς αντιδρούμε εμείς σήμερα και το πώς αντιδρούσαν οι προνεωτερικοί παραδοσιακοί πρόγονοί μας.

...Είτε μας θλίβει είτε μας χαροποιεί, η διάσπαση του ΣΥΡΙΖΑ ανέσυρε στην επιφάνεια μια πολυφωνία, η οποία, ακόμα κι αν υπήρχε, δεν είχε τη δυνατότητα να εκφραστεί καθαρά στις παλιές καλές ή κακές μέρες, όταν ο Αλέξης Τσίπρας, ως δεσπόζουσα παρουσία και συγκολλητική ουσία, είχε επιβάλει ένα είδος σιωπητήριου. Επιπλέον, η διάσπαση δικαίωσε κατά κάποιο τρόπο εκείνους που σταδιακά απομακρύνθηκαν ή στράφηκαν ανοιχτά κατά του ΣΥΡΙΖΑ στην περίοδο της διακυβέρνησης με τον Καμμένο, με την ίδια τάση να συνεχίζεται και να επιταχύνεται όταν ανέλαβε τον ρόλο της αξιωματικής αντιπολίτευσης.

Αν μπούμε στον κόπο να αναλύσουμε το φαινόμενο του αντισημιτισμού, και μάλιστα στις μέρες μας με αφορμή τον πόλεμο στη Γάζα, θα βρούμε μπροστά μας μια πελώρια αρχική αντίφαση: από τη μια, ο αντισημιτισμός είναι η φονικότερη και πιο αποκρουστική ιδεολογία σε ολόκληρη την Ιστορία. Και από την άλλη, γεννήθηκε και ρίζωσε στη Δύση, η οποία καθιέρωσε τις έννοιες της ελευθερίας, της δημοκρατίας και του ορθού λόγου. Πώς εξηγείται;

Αν μπείτε στον κόπο να διαβάσετε την ιστορία των Ρώσων σοσιαλιστών από τον θάνατο του Μαρξ μέχρι την επανάσταση του ’17 θα αντικρίσετε ένα θέαμα παράξενο. Φανταστείτε δυο-τρεις χιλιάδες αστούς και διανοουμένους κατά κανόνα, που θεωρούσαν εαυτούς «επαγγελματίες επαναστάτες» και οι οποίοι φυλακίζονταν, περνούσαν μερικά χρόνια στη Σιβηρία, δραπέτευαν και ξανά τα ίδια.

Τον Ιούλιο έγιναν στην Αγγλία τρεις bi-elections όπως προβλέπει το εκλογικό σύστημα της χώρας, το οποίο διαφέρει από το δικό μας. Στην Ελλάδα όταν μία βουλευτική έδρα χηρεύσει λόγω παραίτησης ή θανάτου τη θέση του απελθόντος παίρνει ο πρώτος επιλαχών του ίδιου κόμματος.

Στην Αγγλία όμως οι εκλογικές περιφέρειες είναι μονοεδρικές και δεν υπάρχουν επιλαχόντες, συνεπώς η μόνη λύση είναι να επαναληφθεί η αρχική διαδικασία. Με λίγα λόγια οι bi-elections, κάτι σαν μίνι εκλογές, αποτυπώνουν την ισχύουσα σήμερα λαϊκή βούληση και υπό αυτή την έννοια, ως ανεμογράφοι, μας δίνουν τη δυνατότητα να προβλέψουμε το αποτέλεσμα των επόμενων γενικών εκλογών.

Η διαδικασία που θα αναδείξει του διάδοχο του Αλέξη Τσίπρα μπορεί να μην έχει συναρπάσει το πανελλήνιο, να το πω ευγενικά, αλλά ανέσυρε στην επιφάνεια ορισμένα προϋπάρχοντα προβλήματα. Αναμενόμενο, για να είμαστε ειλικρινείς, διότι το ίδιο θα συνέβαινε σε οποιοδήποτε άλλο κόμμα το οποίο, υπό το βάρος μιας εκλογικής πανωλεθρίας, θα συνδύαζε τον ουσιαστικό και γόνιμο αναστοχασμό με την εκλογή νέας ηγεσίας. Δηλαδή την καλή με την κακή εσωστρέφεια. Κι αυτό σημαίνει στην πράξη ότι η καλώς εννοούμενη εσωστρέφεια υποτάχθηκε στην κακή, επειδή η διάγνωση της ασθένειας γίνεται με γνώμονα την ένταξη όσων την προτείνουν σε μια από τις ομάδες που ο κύριος στόχος τους είναι να κερδίσουν την εσωκομματική κόντρα και να αναλάβουν την ηγεσία του κόμματος.

Σημαδιακή η μέρα που ξημερώνει αύριο. Φυσικά εκλογές στην Ισπανία έχουν γίνει κάμποσες φορές από τότε που πέθανε ο Φράνκο και κατέρρευσε το καθεστώς του. Μέχρι πρόσφατα όμως η κάλπη κατέγραφε λεπτές αποχρώσεις και μικρές μετακινήσεις προς τα δεξιά ή τα αριστερά, οι οποίες δεν προκαλούσαν ούτε ενθουσιασμό ούτε ανησυχία και άγχος. Σήμερα όμως τα μάτια του κόσμου είναι στραμμένα στην Ισπανία επειδή η Ακροδεξιά δεν είναι μια δράκα από νοσταλγούς του Χίτλερ, του Μουσολίνι ή του Φράνκο και γενικώς διαταραγμένους που φυτοζωούν στις παρυφές της πολιτικής ζωής.

Ο Ελύτης έγραψε κάποτε ότι ο Σολωμός είναι «ένας από τους πέντε ή δέκα μεγαλύτερους ποιητές σ’ όλο τον κόσμο και σ’ όλους τους αιώνες». Τι μας λέει αυτή η δήλωση για τον ίδιο κι όχι τον Σολωμό;

Κατ’ αρχάς, δικαίωμά του να τον αποτιμήσει με τα δικά του κριτήρια, αλλά πώς μπορεί να τον συγκρίνει με όλους τους ποιητές από κτήσεως κόσμου, τους οποίους σίγουρα ο Ελύτης δεν είχε διαβάσει; Γιατί δεν αρκέστηκε στο να πει ότι ο Σολωμός ήταν όντως ένας πολύ μεγάλος ποιητής; Εξήγηση υπάρχει: ένα βασικό χαρακτηριστικό του δημόσιου λόγου στην Ελλάδα είναι η υπερβολή.

Στην πολιτική ποτέ δεν ξέρεις τι θα σου ξημερώσει. Κατά κανόνα όμως, το απροσδόκητο αποδεικνύεται βραχύβιο επειδή μπορεί να μονοπωλήσει για λίγο την προσοχή μας, όπως έγινε με τα Τέμπη· τελικά αυτό που καθορίζει τη στάση μας, δηλαδή την ψήφο μας, είναι μια γενικότερη προδιάθεση, η οποία λειτουργεί σαν τα γυαλιά, τα οποία δεν τα βλέπουμε, αλλά τα χρησιμοποιούμε για να δούμε και να αξιολογήσουμε τα πράγματα.

Κι αυτό σημαίνει ότι τις εκλογές τις κερδίζει το κόμμα που θα ευθυγραμμίσει την πολιτική του με τις ενσυνείδητες ή και υποσυνείδητες προσδοκίες των ψηφοφόρων.

Για να πούμε τα πράγματα με το όνομά τους, οι υποκλοπές ήταν ένα σκάνδαλο πολλών μεγατόνων. Διότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης επέλεξε ο ίδιος να θέσει την ΕΥΠ υπό την προσωπική του εποπτεία και επίσης διόρισε συγγενικό του πρόσωπο για διευθυντή της.

Αρα η ευθύνη για τα όποια στραβοπατήματά της, για να το πω ευγενικά, βαρύνει αποκλειστικά τον πρωθυπουργό. Πιο ξεκάθαρο δεν γίνεται.

Οι δημοσκοπήσεις έχουν γίνει αναπόσπαστο μέρος της πολιτικής ζωής στη χώρα μας. Φυσικά δεν τις εφεύραμε εμείς. Tα λεγόμενα γκάλοπ έλκουν το γένος από τις ΗΠΑ και είναι μια πρακτική που τη συναντάμε σε ολόκληρο τον κόσμο.

Ομως αν κάτι συνιστά ιδιαιτερότητα της εγχώριας εκδοχής είναι ότι εκτός Ελλάδας οι σφυγμομετρήσεις δεν γίνονται τόσο συχνά και κυρίως τα ευρήματά τους δεν αμφισβητούνται επειδή οι εταιρείες δημοσκοπήσεων θεωρούνται αξιόπιστες.

Το αν αυτό ισχύει ή όχι στα καθ’ ημάς δεν το γνωρίζω. Με εμβάλλει σε σκέψεις ωστόσο το γεγονός ότι όσοι τις καταγγέλλουν, τις επικαλούνται όποτε επιβεβαιώνουν την εικόνα που εκείνοι προβάλλουν. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με τις δικαστικές αποφάσεις.

Η ετυμολογία των λέξεων δεν είναι μόνο μια μάλλον σχολαστική ενασχόληση που υπάγεται στη δικαιοδοσία της φιλολογίας. Γιατί, όσο παράξενο και να ακούγεται, μερικές φορές η ετυμολογική συγγένεια προκαλεί σύγχυση, επιτρέπει την ασάφεια και, ακόμα χειρότερα, διευκολύνει τη λαθροχειρία.

Ενα χαρακτηριστικό παράδειγμα: όταν πιστεύουμε σε κάτι, είμαστε υποχρεωμένοι να συμπεράνουμε ότι όσοι δεν αποδέχονται την άποψή μας έχουν άδικο.