Την πρώτη φορά που μια δημοσκόπηση έθεσε το ερώτημα «πόση εμπιστοσύνη έχετε στα μέσα ενημέρωσης;», τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά. Το 70% δήλωνε πως έχει εμπιστοσύνη στην πληρότητα, την ακρίβεια και την αμεροληψία με την οποία τα ΜΜΕ μεταδίδουν τις ειδήσεις. Ένα 25% είχε επιφυλάξεις. Και μόνον ένα 5% απαντούσε «καμία εμπιστοσύνη». Ήταν 1973. Η δημοσκόπηση είχε γίνει στις ΗΠΑ, από την εταιρία Gallup. Η οποία επαναλαμβάνει, πενήντα χρόνια τώρα, την ίδια ερώτηση κάθε χρόνο σχεδόν. Στην τελευταία μέτρηση, όμως, η εικόνα έχει μεταβληθεί δραματικά. Η εμπιστοσύνη στα ΜΜΕ βρίσκεται στο ιστορικά χαμηλότερο επίπεδό της και περιορίζεται στο 32% (από 70%!), με ένα 29% να απαντά «όχι πολύ» και ένα εκκωφαντικό 39% να απαντά «καθόλου».

Για να καταλάβω δηλαδή. Ένα βαριά κακοποιημένο παιδί εξιστορεί σε ψυχολόγο τα όσα ασύλληπτα έχει βιώσει και στη συνέχεια κάποιος ή κάποιοι παίρνουν αυτή την εξομολόγηση και την κάνουν φέιγ βολάν σε ΜΜΕ. Και όλο αυτό θα πρέπει να το δεχτούμε ως κάτι το κανονικό σε έναν κόσμο που χάριν του θεάματος και μιας αρρωστημένης εκδοχής της ενημέρωσης όλα επιτρέπονται. Κανονικό είναι δηλαδή να δημοσιοποιείται ένα υλικό τόσο προσωπικό και ευαίσθητο που άλλο δεν πάει, ένα υλικό που αφορά αυστηρά τους λειτουργούς της Δικαιοσύνης και τις διωκτικές Αρχές μοιράζεται απλόχερα στην κοινή γνώμη για να τραφούν τα χαμηλότερα των ενστίκτων των μελών μιας κοινωνίας της κλειδαρότρυπας.

Ναι το ομολογώ: είμαι στα γεράματα και εγώ «συμμορίτης». Δηλαδή πλήρως αλληλέγγυος με διωκόμενους συναδέλφους.

Τον Βαξεβάνη και την Παπαδάκου, τους οποίους αποπειράθηκε να στιγματίσει ο πρωθυπουργός από το βήμα της Βουλής παρεμβαίνοντας και στη Δικαιοσύνη που τους έχει (κακώς πιστεύω και ίσως εκδικητικά) εγκαλέσει. Αλλά και τον Δημήτρη Καμπουράκη που οι τόσο βολικοί «γνωστοί άγνωστοι τιμωροί» πήγαν νύχτα να του κάψουν το σπίτι.

Την ημέρα που έγινε το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967, ο Αμερικανός διανοούμενος Τσαρλς Τζενκς έτυχε να βρίσκεται στην Αθήνα. Όταν ρωτήθηκε για το πραξικόπημα, ο Τζενκς απάντησε κρυπτικά: «Δεν ήξερα τίποτε γιατί ήμουν εκεί».

Την εβδομάδα που πέρασε η κυβέρνηση του κ. Μητσοτάκη προχώρησε στην ψήφιση ενός νομοσχεδίου για τα ΜΜΕ, που μεταξύ άλλων προβλέπει την κατάργηση της υποχρέωσης για 400 εργαζόμενους στα τηλεοπτικά κανάλια, την εξοργιστική μείωση κατά 98,5% της δόσης των καναλιών για τις τηλεοπτικές άδειες, καθώς και την προκλητική αύξηση της μισθοδοσίας των διευθυντικών στελεχών της ΕΡΤ και του ΑΠΕ – ΜΠΕ. Αν και τα Χριστούγεννα έχουν περάσει, ο χιονιάς των τελευταίων ημερών φαίνεται ότι αποτέλεσε έμπνευση για την κυβέρνηση να κάνει χριστουγεννιάτικα δώρα εκεί που “πρέπει”.

Το μείζον πρόβλημα, ως προς την ελευθερία του Τύπου, εντοπίζεται κατά την άποψή μου στην ασφυκτική χειραγώγηση των ραδιοτηλεοπτικών ΜΜΕ, μέσω, ιδίως, ενορχηστρωμένων κυβερνητικών κινήσεων και ποικίλων ανταλλαγμάτων. Συγκεκριμένα, τόσο η δημόσια ραδιοτηλεόραση (ΕΡΤ) όσο και οι ιδιωτικοί σταθμοί έχουν επιβάλει ένα καθεστώς μονοφωνικής και συχνά προπαγανδιστικής ενημέρωσης, αγνοώντας προκλητικά –λόγω και της πλήρους αδράνειας του καθ’ύλην αρμόδιου Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης– την συνταγματική επιταγή για «αντικειμενική και με ίσους όρους μετάδοση πληροφοριών και ειδήσεων».

Απόσπασμα από δήλωση κυβερνητικού εκπροσώπου κάπου στον πλανήτη Γη: «Η κυβέρνηση δεν παρεμβαίνει ούτε στα μέσα ενημέρωσης ούτε στη δουλειά των δημοσιογράφων. Σέβεται απόλυτα την ανεξαρτησία τους». Εδώ γελάει κάθε πικραμένος, ακόμα κι αν έχει συνεργάτη-σύμβουλο έναν περιοδεύοντα πολιτευτή της περιωπής του κ. Ψαριανού. Και γελάει αυτοσαρκαστικά, από θλίψη. Ακόμα και ο ίδιος ο κυβερνητικός εκπρόσωπος γελάει από μέσα του τη στιγμή που κάνει μια τόσο παραμυθητική δήλωση. Σαρκαστικά. Ξέρει γιατί. Κι εμείς ξέρουμε. Και οι αναγνώστες-τηλεθεατές-ακροατές ξέρουν. Το πιστοποιούν άλλωστε και οι έρευνες της κοινής γνώμης διεθνώς, στις οποίες καταγράφονται υψηλά έως υψηλότατα ποσοστά αναξιοπιστίας των ΜΜΕ.

Δεκάδες δημοσιογράφοι έχουν περιθωριοποιηθεί, έχουν μετακινηθεί βιαίως, υποβαθμίστηκαν ή μπήκαν στο ψυγείο

Εικόνα κατοχής και σφετερισμού από τους εκλεκτούς της κυβέρνησης Ν.Δ. επικρατεί στην ΕΡΤ εδώ και έναν χρόνο. Στην αρχή με τοποθετήσεις στρατηγικού χαρακτήρα στις θέσεις-κλειδιά και στη συνέχεια με τη συστηματική ανατροπή όσων χτίστηκαν στην περίοδο 2015-2019: προγράμματα, εκπομπές, δομές, πρόσωπα, απομακρύνονται ή καταργούνται από το νέο καθεστώς, που έχει απλώσει πλοκάμια μέχρι την τελευταία γωνιά της διοικητικής πυραμίδας.

Είναι γνωστό πως ο σίγουρος χαμένος στις ένοπλες συρράξεις και στις δραματικές διακρατικές κρίσεις είναι η αλήθεια και η ενημέρωση. Ο Βίσμαρκ, μάλιστα, υποστήριζε πως τα μεγαλύτερα ψέματα λέγονται ύστερα από το κυνήγι, κατά τη διάρκεια του πολέμου και πριν από τις εκλογές.

Παντού στον κόσμο, η ματιά που τα καθιερωμένα εθνικά μέσα ενημέρωσης έχουν για την κατάσταση σε περίοδο διακρατικών κρίσεων είναι, συνήθως, από την πλευρά των «εθνικών συμφερόντων».

Η δημοσίευσις δεν είναι απλώς η ψυχή της δικαιοσύνης, κατά πως λέει το ρητό που αποδίδεται στον Ιάκωβο Μάγερ και έχει στην προμετωπίδα της η ΕΣΗΕΑ, αλλά το καλύτερο μέσο για την αποφυγή παρεξηγήσεων και το αποτελεσματικότερο φάρμακο για την συνωμοσιολογία.

Ετσι οι υπεκφυγές του κυβερνητικού εκπροσώπου κ. Στέλιου Πέτσα, που έχουν στόχο να μη δημοσιοποιηθεί ο κατάλογος του ύψους των χρηματοδοτήσεων σε ΜΜΕ, στο πλαίσιο της καμπάνιας «Μένουμε Σπίτι», οδηγούν σε άβολες για την κυβέρνηση παρενέργειες.

Από τις πιο εμφανείς διαφορές ανάμεσα σε μας και τους ξένους –εννοώ τους Δυτικοευρωπαίους– είναι οι θεσμικές ρυθμίσεις που καθορίζουν το πώς λειτουργεί η τηλεόραση. Δεν αναφέρομαι στην ποιότητα. Η τηλεοπτική αθλιότητα ενδημεί σε όλες τις χώρες, ιδίως σε ερασιτεχνικά ιδιωτικά κανάλια όπου βλέπεις και ακούς τέρατα και σημεία. Στα πιο σοβαρά, όμως, και στο ειδησεογραφικό τμήμα τους ισχύουν ορισμένοι κανόνες οι οποίοι στα καθ’ ημάς όχι μόνο δεν τηρούνται αλλά παραβιάζονται κατάφωρα.

Αν και του επαγγέλματος, συμβαίνει να είμαι ξενομαθημένος. Κι αυτό εξηγεί γιατί η πρώτη μου γνωριμία με τα ελληνικά δελτία ειδήσεων ήταν κάτι σαν πολιτισμικό σοκ.

Οι στίχοι είναι παλιοί και γνωστοί ήδη από τα ρομαντικό χρόνια του 19ου αιώνα, τότε που μεσουρανούσε το άστρο του Αλεξάνδρου Σούτσου: Είν’ ελεύθερος ο Τύπος, φθάνει μόνον να μην βλάψεις / της Αρχής τους Υπαλλήλους, τους Κριτάς, τους Υπουργούς μας και των Υπουργών τους φίλους· / είν’ ελεύθερος ο Τύπος, φθάνει μόνον να μη γράψεις. Η πρόσφατη δίωξη και το «αυτόφωρο» των δημοσιογράφων του Φιλελευθέρου για ένα πρωτοσέλιδο με τίτλο «Ανήθικο πάρτι» έφερε στο προσκήνιο της δημοσιότητας πολλά προβλήματα, που εδώ και καιρό, ναρκοθετούν την ελεύθερη διακίνηση των ιδεών: ένα τυποκτόνο νόμο, τη δυσανεξία της κυβέρνησης στην πολιτική κριτική, την επιλεκτική κατασκευή εχθρών.