...Δεν χρειάζονται γενικά μειώσεις φόρων –και τί θα γίνει, άλλωστε, με το κοινωνικό κράτος, τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης και τόσες άλλες ανάγκες; Ριζικές αλλαγές χρειάζονται, για να πάψει το καθ’ ημάς φορολογικό σύστημα να είναι το πιο ευνοϊκό για τον πλούτο σε όλον τον ΟΟΣΑ, σε βάρος της μισθωτής εργασίας, της ανάπτυξης και της δημοκρατίας.

Τα τύμπανα του δασμολογικού πολέμου δεν φαίνεται να σιγούν σύντομα, οι συγκρούσεις θα έχουν διάρκεια, ήδη προκαλούν ανατροπές. Άλλες φαίνονται, όπως η κατάρρευση της εμπιστοσύνης στις αμερικανικές αγορές και η φυγή κεφαλαίων από τα χρηματιστήρια, τα ομόλογα και το νόμισμα των ΗΠΑ, καθώς ο Τραμπ κατάφερε κάτι μέχρι πρότινος απίστευτο: Να πουλά όλος ο κόσμος Αμερική και να φεύγει τρέχοντας από το μέχρι πρότινος «ασφαλές καταφύγιο». Άλλες διαφαίνονται, όπως μείωση των ρυθμών μεγέθυνσης ή μια ύφεση στις ΗΠΑ -που δεν θα αφήσει καμία χώρα ανεπηρέαστη

Είναι συζητήσιμο αν η περασμένη Τετάρτη, 2 Απριλίου, όταν με κατεπείγουσες διαδικασίες ο Ντ. Τραμπ (χωρίς συνεννόηση με το Κογκρέσο) όρθωσε δασμολογικά τείχη, θα καταγραφεί ως ημέρα απελευθέρωσης ή ημέρα κρίσης –κάτι σαν την 24η Οκτωβρίου 1929, με το κραχ στο Χρηματιστήριο που σήμανε τη Μεγάλη Ύφεση, ή την 15η Σεπτεμβρίου 2008, που η κατάρρευση της Lehman σήμανε την πρώτη παγκόσμια κρίση του 21ου αιώνα.

Σηματοδοτεί, πάντως, αλλαγή εποχής: Μετά από 80 χρόνια που προωθούσαν το ελεύθερο παγκόσμιο εμπόριο, με άγγελο-φύλακα τον αμερικανικό στόλο, τώρα οι ΗΠΑ δοκιμάζουν να ενισχύσουν τη διεθνή κυριαρχία τους αλλάζοντας τους κανόνες της αγοράς, διαλύοντας το ίδιο το σύστημα που πρωταγωνιστικά είχαν φτιάξει. Αν επιμείνουν, θα μπούμε σε μια νέα, σκοτεινή περίοδο της ιστορίας.

Την ίδια μέρα που ανακοινώθηκε η αύξηση του κατώτατου μισθού ανακοινώθηκαν και τα στοιχεία της Eurostat που έδειξαν ότι οι Έλληνες παραμένουν προτελευταίοι σε αγοραστική δύναμη σε όλη την Ε.Ε., ξεπερνώντας μόνον τη Βουλγαρία. Χθες, στην κυριακάτικη καθιερωμένη ανάρτησή του, ο πρωθυπουργός μάς ενημέρωσε ότι «η Ελλάδα πλέον βρίσκεται στην 11η θέση ανάμεσα στις 22 χώρες της Ε.Ε. που έχουν θεσμοθετημένο κατώτατο μισθό σε ό,τι αφορά το ύψος του μικτού βασικού μισθού και στη 13η θέση ως προς την αγοραστική δύναμη».

Ηκυβέρνηση δείχνει ότι αδημονεί να εκμεταλλευθεί τη ρήτρα διαφυγής για τις αμυντικές δαπάνες για να κάνει παροχές καθ’ οδόν προς τις εκλογές. Η σύνεση, ισχυρίζομαι, επιτάσσει το αντίθετο: Να μη γίνει χρήση της ρήτρας, η κυβέρνηση να δηλώσει ότι παραιτείται από αυτή την ευχέρεια. Εξηγούμαι:

Η ρήτρα διαφυγής προβλέπει ότι η Κομισιόν δεν θα υπολογίζει ένα μέρος των αμυντικών δαπανών κάθε κράτους-μέλους στον λογιστικό προσδιορισμό του δημοσιονομικού του ελλείμματος, προκειμένου να διευκολύνει τα κράτη με χαμηλές αμυντικές δαπάνες να δανειστούν για να τις αυξήσουν, χωρίς να απομακρυνθούν από τα κριτήρια δημοσιονομικής σταθερότητας. Στην πραγματικότητα, η αύξηση των δαπανών θα υπολογίζεται από τις αγορές, οι οποίες θα αυξάνουν τα επιτόκια δανεισμού.

Σε προηγούμενες εποχές, ακόμα και πριν λίγα χρόνια, αν σημειώνονταν σοβαρές αναταράξεις στο ευρωπαϊκό και διεθνές πεδίο και κοινωνικές αντιδράσεις και έλλειψη εμπιστοσύνης στο πολιτικό σύστημα σαν αυτές των ημερών, οι ελληνικές αγορές και ειδικά η κεφαλαιαγορά θα περνούσαν κρίση ή, πάντως, θα ήταν βαριά αναστατωμένες και αγχωμένες. Παρότι, όμως, διεθνώς γίνονται συγκλονιστικές αλλαγές, ενώ στο εσωτερικό δίνουν τον τόνο οι πρωτοφανείς κινητοποιήσεις και η εμπιστοσύνη στην κυβέρνηση δείχνει να σέρνεται παρά τον πολυδιαφημισμένο «ανασχηματισμό των 40άρηδων», κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει.

Είναι άδικος ο ψόγος του πρωθυπουργού (τον οποίο παπαγαλίζουν πολλοί) για την απουσία θέσεων της αντιπολίτευσης σε ό,τι αφορά τον σιδηρόδρομο. Δύο μεστές σε προτάσεις ημερίδες έκανε το ινστιτούτο InSocial του ΠΑΣΟΚ, στις οποίες ακούστηκαν εξαιρετικώς ενδιαφέροντα πράγματα, όπως π.χ. ότι «για εμπορευματικούς συρμούς η ταχύτητα δεν είναι το βασικό κριτήριο.

Η Ελλάδα έχει εισπράξει τα μισά από τα 36 δισ. ευρώ που της αναλογούν από το ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ), μεταξύ όσων απομένουν συγκαταλέγονται και δωρεάν επιχορηγήσεις που το ύψος τους αντιστοιχεί στο 5% του ΑΕΠ μας. Για να τις πάρουμε, πρέπει να υλοποιηθούν όλοι οι όροι που έχουν συμφωνηθεί. Μέχρι σήμερα, όμως, από τα 371 προαπαιτούμενα απομένουν προς υλοποίηση τα 240, ήτοι τα δύο τρίτα. Κι ο χρόνος τελειώνει, παράταση δεν θα δοθεί, στα μέσα του 2026 θα τελειώσει το ΤΑΑ κι όποιος πρόλαβε, πρόλαβε.

Τέλη 2024, πριν μερικές εβδομάδες δηλαδή, φαινόταν ότι η χώρα μας έπαιρνε αποστάσεις από τον επικίνδυνο στροβιλισμό που ταλανίζει άλλες δυτικές χώρες, δύσκολης οικονομικής κατάστασης και ανόδου των λεγόμενων αντισυστημικών κομμάτων. Θυμίζουμε: Με απόφαση Κ. Μητσοτάκη είχε τεθεί εκτός ΝΔ η πιο ακραία εθνικιστική λογοκοπία, και η ίδια η ΝΔ έδειχνε ικανή να συγκρατήσει την απήχηση των κομμάτων δεξιότερά της. Το ΠΑΣΟΚ ως αξιωματική αντιπολίτευση είχε δημοσκοπικές επιδόσεις που από το 2019 δεν είχε η μέχρι τότε αξιωματική αντιπολίτευση.

Έτυχε μήπως να κάνετε προσφάτως καμιά βόλτα στις περίφημες απολιγνιτοποιημένες περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας ή της Αρκαδίας; Θα παρότρυνα τον πρωθυπουργό να κάνει ο ίδιος μια επίσκεψη είτε στην Πτολεμαΐδα, είτε στο Αμύνταιο, είτε στην Μεγαλόπολη. Όχι να πάει στα δημαρχεία και στα γραφεία όπου όλα είναι τακτοποιημένα, αλλά να βάλει γαλότσες και να πάει ως τα παλιά επιφανειακά λιγνιτωρυχεία.

Το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ) υποτίθεται ότι ήταν το πολύτιμο εργαλείο που θα άλλαζε την Ελλάδα, χρηματοδοτώντας συγκεκριμένες δράσεις και προτεραιότητες: Πράσινη μετάβαση, ψηφιακό μετασχηματισμό, οικονομίες κλίμακας μέσω συνεργασιών, εξαγορών και συγχωνεύσεων και εξωστρέφεια. Τα ευρωπαϊκά κεφάλαιά του, 36 δισ. ευρώ, μαζί με τα αντίστοιχα κεφάλαια του ΕΣΠΑ και της νέας ΚΑΠ, με συνήθη μόχλευση άθροιζαν πάνω από 100 δισ. ευρώ, αρκετά για να καλυφθεί το επενδυτικό κενό της χώρας και, υπό προϋποθέσεις, να ανασυγκροτηθεί η παραγωγική βάση της οικονομίας της.

Οι ρυθμοί οικονομικής μεγέθυνσης ξεθυμαίνουν όσο πλησιάζει η λήξη του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας: Το κυβερνητικό μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα 2025-28 προβλέπει μεγέθυνση 2,3% το νέο έτος, 2% το 2026, 1,5% το 2027 και 1,3% το 2028. Βεβαίως, αυτοί οι ρυθμοί είναι από τους υψηλότερους στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αλλ’ είναι αυτό βάσιμος λόγος να νιώθουμε ικανοποίηση; Πιστεύω όχι. Γιατί αυτή η διαφορά τίποτα σημαντικό δεν λέει για την τροχιά της ελληνικής οικονομίας ούτε, πολύ περισσότερο, υποδηλώνει κάτι για την αναβάθμιση της θέσης της στον διεθνή καταμερισμό εργασίας.