Ένα Ναι, ένα Παρών και τρία Όχι περιγράφουν συνοπτικά την εξέλιξη της πολιτικής αντίληψης και της στάσης του Συνασπισμού απέναντι στην Ευρώπη και το ζωτικής σημασίας ζήτημα της ενοποίησής της. 1992: Ναι στη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση (Μάαστριχτ)~ 1997: Παρών στο Άμστερνταμ~ 2001: Όχι στη Συνθήκη της Νίκαιας~ 2004: Όχι στην Ευρωπαϊκή Συνταγματική Συνθήκη (Ευρωσύνταγμα)~ 2008: Όχι στη Μεταρρυθμιστική Συνθήκη της Λισαβόνας (Ευρωσυνθήκη).

Αυτές τις μέρες συζητείται στο ελληνικό κοινοβούλιο η επικύρωση της Συνθήκης της Λισσαβώνας, που υποκαθιστά την απορριφθείσα Συνταγματική Συνθήκη. Ο ΣΥΝ και το Κόμμα Ευρωπαϊκής Αριστεράς έχουν πει "όχι" στη Συνθήκη της Λισσαβώνας και ζητάνε δημοψηφίσματα για την επικύρωσή της. Η δημόσια συζήτηση είναι πλήρως υποβαθμισμένη. Θα δοκιμάσουμε να δούμε τι είναι η νέα Συνθήκη, τι περιλαμβάνει, γιατί διαφωνούμε, καθώς και τι Ευρώπη και τι Σύνταγμα θέλουμε.

Αφορμή για το παρόν σημείωμα έδωσαν δύο ενδιαφέροντα κείμενα για την ευρωπαϊκή μας στρατηγική από τους Απόστολο Στραγαλινό και Ηρακλή Οικονόμου. Πέραν της προφανούς διαφωνίας (ο Στραγαλινός είναι υπέρ μιας ομοσπονδιακής Ευρώπης, ο Οικονόμου όχι) είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον το υπόβαθρο της διαφωνίας, τουλάχιστον όπως το αντιλαμβάνομαι εγώ.

Έπειτα από έξι χρόνια κοπιαστικών συζητήσεων για τους θεσμούς της Ευρώπης και σε μια καθοριστική καμπή για την ευρωπαϊκή οικοδόμηση, οι ηγέτες των 27 κοινοτικών χωρών υπέγραψαν στις 13 Δεκεμβρίου στο ιστορικό μοναστήρι του Αγίου Ιερώνυμου της Λισαβόνας τη νέα μεταρρυθμιστική συνθήκη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η λέξη «Σύνταγμα» αποσύρθηκε, τα σύμβολα της Ένωσης, σημαία, λογότυπο και ύμνος, απαλείφτηκαν, αστερίσκοι, υποσημειώσεις, εξαιρέσεις, διευκρινίσεις προστέθηκαν. Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα της γερμανικής προεδρίας (πρώτο εξάμηνο 2007), το Ευρωπαϊκό Σύνταγμα που…εσχάτως βαπτίστηκε "Μεταρρυθμιστική Συνθήκη" προκειμένου να "χωρέσει" ευρωσκεπτικιστές και κράτη – μέλη (Βρετανία, Δανία, Πολωνία κλπ) με αρνητική διάθεση έναντι της συνταγματοποίησης και της ομοσπονδοποίησης της Ευρώπης, υπογράφεται το Δεκέμβριο και τίθεται σε ισχύ τον Ιούνιο του 2009 παράλληλα με τη διεξαγωγή των ευρωεκλογών.

Η τελευταία σύνοδος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, στις 18-19/10/2007, ενέκρινε το σχέδιο της Μεταρρυθμιστικής Συνθήκης, που διαμόρφωσε η ειδικά συσταθείσα για το σκοπό αυτό Διακυβερνητική Διάσκεψη. Μάλιστα, ο Πορτογάλος πρωθυπουργός, υπό την προεδρία του οποίου διεξήχθη η σύνοδος, σημείωσε ότι πρόκειται για "ευρωπαϊκή νίκη", δεδομένου ότι με τον τρόπο αυτό αναστέλλεται η "θεσμική αβεβαιότητα" των τελευταίων δύο ετών.

Η πολιτική ενοποίηση της Ευρώπης είναι σήμερα η πιο αριστερή πρόταση σε σχέση με την πορεία του κόσμου, υποστηρίζει ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Μιχάλης Παπαγιαννάκης, μια μέρα μετά την άτυπη σύνοδο της Λισσαβώνα, όπου δρομολογήθηκε η μίνι "μεταρρυθμιστική συνθήκη". Ο νεοεκλεγείς βουλευτής επισημαίνει ότι η κυβέρνηση δεν έχει συνεκτικό σχέδιο, εκτιμώντας ότι η κυβέρνηση μπορεί λόγω αδυναμίας να οδηγηθεί ακόμα και σε πρόωρες εκλογές.

Σε συνθήκες αδιαφορίας, σχεδόν απάθειας, εγκρίθηκε σε δεύτερο στάδιο η νέα ευρωπαϊκή συνθήκη, αυτή που έμελλε να αντικαταστήσει το ευρωσύνταγμα. Το ευρωσύνταγμα σηματοδοτούσε τη μετεξέλιξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε έναν οργανισμό πιο δομημένο - τόσο σε θέματα οργάνωσης και διοίκησης, όσο και σε θέματα δημοκρατικής νομιμοποίησης.

Με 297 τροποποιήσεις των υφιστάμενων συνθηκών, 12 πρωτόκολλα και μερικές δεκάδες δηλώσεις, η μεταρρυθμιστική συνθήκη μετά την άτυπη σύνοδο κορυφής, στις 18 και 19 Οκτωβρίου, θα πάρει το δρόμο της επικύρωσης από τα κοινοβούλια των κρατών - μελών. Αυτή τη φορά δεν προηγήθηκε ούτε "διορισμένη" συντακτική συνέλευση, ούτε πρόκειται να τεθεί με δημοψήφισμα στην κρίση κανενός από τους ευρωπαϊκούς λαούς, ώστε να μην επαναληφθούν φαινόμενα όπως το γαλλικό και το ολλανδικό ΟΧΙ, που οδήγησαν σε ναυάγιο την προηγηθείσα απόπειρα "συνταγματοποίησης" της Ευρώπης.

ΕΑΝ ΟΛΑ εξελιχθούν ομαλά, την ερχόμενη εβδομάδα θα κλείσει (τουλάχιστον σε πρώτη φάση) ένα επώδυνο κεφάλαιο στην πορεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.). Οι ηγέτες των είκοσι επτά κρατών-μελών της Ε.Ε.

Χωρίς από καμία πλευρά να προβάλλεται κάποια διάθεση να ανοίξουν νέες ουσιαστικές συζητήσεις, άρχισε τη Δευτέρα στις Βρυξέλλες η Διακυβερνητική Διάσκεψη για την τελική διατύπωση της Συνθήκης Μεταρρύθμισης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στόχος της πορτογαλικής προεδρίαςείναι η διαδικασία να καταλήξει μέσα στο φθινόπωρο, ώστε η κύρωση στα 27 κράτη- μέλη να ολοκληρωθεί ώς τα τέλη του 2008...

Ο Γκυ Φέρχοφσταντ είπε ότι "για να συμφωνήσουμε, πήγαμε την Ευρώπη πιο πίσω", ο Ρομάνο Πρόντι παρατήρησε ότι "ήταν η πιο πικρή σύνοδος" της ζωής του που σηματοδότησε την απώλεια του "ευρωπαϊκού πνεύματος", ο (Πράσινος ευρωβουλευτής) Ντανιέλ Κον Μπαντίτ μίλησε για την "τυραννία της μειοψηφίας", ενώ ο (φιλελεύθερος ευρωβουλευτής) Γκράχαμ Γουώτσον παρομοίασε τη συμφωνία των 27 με τις "οδηγίες κατασκευής μιας γιαπωνέζικης παγόδας, που ήταν γραμμένες στα αγγλικά, μεταφρασμένες από κάποιον χωρικό της κεντρικής Κίνας".