Απαντώντας ο υπουργός «Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων» κ. Αρ. Μπαλτάς στο Κοινοβούλιο, κατά τη συζήτηση του νομοσχεδίου για την Παιδεία, στις αιτιάσεις του κοινοβουλευτικού εκπροσώπου της Ν.Δ., κ. Κυρ. Μητσοτάκη, και συγκεκριμένα πως διακατέχεται από νεοκομμουνιστικές απόψεις, υποστήριξε καταφατικά πως ναι, έτσι είναι, αφού πρόκειται για απόψεις και ιδέες η εφαρμογή των οποίων καταργεί την «εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο»! Συνεπώς, αναδεικνύεται η ηθική και πολιτική υπεροχή της Αριστεράς έναντι των άλλων πολιτικών δυνάμεων.

Τι εκφράζουν στην ουσία τους οι απόψεις των κυρίαρχων οικονομικών και πολιτικών ρευμάτων στην Ευρώπη και στην Αμερική, ήδη από την αρχή της δεκαετίας του ‘80; Συνοπτικά, τη βούλησή τους να επιβάλουν στα κράτη και στην Ελλάδα, τα τελευταία μάλιστα 4-5 χρόνια, τα παρακάτω: Να σταματήσουν τις ανοησίες για το κράτος ευημερίας το οποίο συρρικνώνει την ισχύ των ατομικών δυνάμεων της κοινωνίας, ήτοι τα animal spirits του Ανταμ Σμιθ.Κάτω η προστασία των εργαζομένων, δηλαδή των συνδικάτων, εμπρός για το ελάχιστο κράτος που εγκαινιάστηκε από τον Ρ. Νόζικ, κάτω οι οπαδοί της δημόσιας παιδείας κ.λπ.

Η πρόσκληση των 58 διανοουμένων και καθηγητών –δηλαδή της ιντελιγκέντσιας, που επιδιώκει ανέκαθεν να καθοδηγεί τους εργαζομένους– είναι εσφαλμένη για τους παρακάτω λόγους

Πρώτον. Δεν μπορούν να υπάρξουν σήμερα πολιτικές δυνάμεις που θα αποκλείουν τις υφιστάμενες στην προσπάθειά τους να σώσουν την πατρίδα από την καταστροφή και τη δυστυχία. Κυβερνήσεις του 51-52% δεν μπορούν να διαχειριστούν τα σημερινά προβλήματα και θα καταρρεύσουν.

Για πρώτη φορά μετά την Κατοχή και τον εμφύλιο πόλεμο η Ελλαδική Αριστερά, κυρίως με τον ΣΥΡΙΖΑ και τη ΔΗΜ.ΑΡ., φαίνεται νʼ αποτελούν ισχυρό πόλο εξουσίας!
Η δυνατότητα να κυβερνήσει η Αριστερά, αποτελεί αντικείμενο ζωηρών συζητήσεων στην κοινή γνώμη, στα ΜΜΕ, στους ανέργους, στους εργαζόμενους σε όλη τη χώρα. Ταυτοχρόνως, συζητείται το ενδεχόμενο αυτό στην Ευρώπη και στον κόσμο. Η Ελλαδική Αριστερά στην εξουσία δεν είναι όνειρο. Έχουμε τώρα τη δυνατότητα να γίνει η Αριστερά βασικός πόλος για να συνεννοηθούμε οι Έλληνες προκειμένου να βγούμε από τη θανάσιμη δοκιμασία. Η κρίση είναι ελληνοευρωπαϊκή.

Η αιφνίδια δημοσκοπική άνοδος της ΔΗΜΑΡ το λογότυπο της οποίας ενοχλεί το υψηλό επίπεδο αισθητικής του κ. Α. Δοξιάδη (βλ. Καθημερινή, 26/2), έχει πράγματι ανησυχήσει διάφορες προσπάθειες «μεταρρυθμιστών» να χειριστούν και να επωφεληθούν από την κρίση των πολιτικών κομμάτων. Όπως συμβαίνει πάντοτε σε τέτοιες συνθήκες, οι διανοούμενοι κάνουν τους πολιτικούς και οι πολιτικοί τους διανοούμενους νομίζοντας πως το «πνεύμα» συγκατοικεί στη δράση τους. Ένα παράδειγμα της περιόδου είναι η κ. Βάσω Κιντή. Δηλώνει στο ΒΗΜΑ της 26/2 πως η διαχείριση των κοινών δεν επιτρέπεται ν’ αφήνεται στους πολιτικούς αλλά να βρίσκεται αγκυροβολημένη στη δράση της ιντελιγκέντσιας. Η παιδική ανοησία στο απόγειό της!

Aσύστολα ψέματα λένε οι κυβερνήσεις, τα κόμματα, τα συνδικάτα, η εργοδοσία, η Ευρωπαϊκή Ένωση, οι ΗΠΑ κ.α. πως το σημερινό επίπεδο της ανεργίας συνιστά σοβαρή κρίση που μπορεί να ξεπεραστεί με διάφορα μέτρα οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής. (Εδώ υπεισέρχονται οι προτάσεις των αντιτιθεμένων συμφερόντων που για λογαριασμό τους διεκδικούν την καλύτερη δυνατή λύση). Όχι! Δεν υπάρχει κρίση η υπέρβαση της οποίας κάποτε θα οδηγήσει σε συνθήκες ικανοποιητικού επιπέδου απασχόλησης. Η δυνατότητα αυτή τελείωσε και είναι ανεπίστρεπτη, όπως το βέλος του χρόνου.

Ας επιτραπεί μία εκ προοιμίου δήλωση του γράφοντος. Έως ότου η χώρα απελευθερωθεί από τους καταναγκασμούς και τους εξευτελισμούς, (πολιτικούς, οικονομικούς, κοινωνικούς), που μας επεβλήθησαν από ξένους παράγοντες και εσωτερικούς ανεπαρκείς ηγετίσκους, επιβάλλεται η γραφή να είναι πειστική μεν, ψυχρή όμως, Όχι. Να διατυπωθεί η συναισθηματική ιστορία της αριστεράς των τελευταίων χρόνων. Το απαιτούν οι σημερινές συνθήκες, ιδίως της αριστεράς εκείνης, η αρχική προέλευση της οποίας υπήρξε το Κομμουνιστικό Μανιφέστο του Μαρξ (1848).

Όποιος ασχοληθεί με τα γραπτά και τις ομιλίες στελεχών ενταγμένων στα κόμματα της αριστεράς, θλίβεται από την επανεμφάνιση ενός παραδοσιακού λεξιλογίου της εποχής του Κομμουνιστικού Μανιφέστου. Διαπιστώνεται επίσης ελλιπής τεχνική συγκρότηση σε θέματα οικονομικής θεωρίας και πολιτικής αλλά και παθιασμένη επιστροφή στην παραδοσιακή ταξική ανάλυση για την ερμηνεία του παρόντος. Προκαταβάλλοντας το συμπέρασμα της παρούσης συνοπτικής περιγραφής, ας μου επιτραπεί η κατάθεση μερικών σκέψεων για το τι πράγματι συμβαίνει στην εποχή μας και στη χώρα μας.

Προκαλεί ρομαντική συγκίνηση η ευρηματική φράση "ξεχασμένη κοινωνία", της οποίας υπερασπιστής θέλει να είναι η ριζοσπαστική Αριστερά. Ωστόσο, αναλύοντας το περιεχόμενο της έννοιας, ήτοι άνεργοι, εργαζόμενοι, μετανάστες, φτωχοί, συνταξιούχοι, αποκλεισμένοι, κυνηγημένοι κλπ., διαπιστώνει κανείς πως μπορεί αυτό να υποδηλώνει την κοινωνική ευαισθησία αυτού του τμήματος της Αριστεράς, αλλά είναι άκρως περιοριστικό της ιδεολογικής του εμβέλειας.

Η ομιλία και η συνέντευξη του πρωθυπουργού στη Θεσσαλονίκη προκάλεσε ποικίλα απορριπτικά σχόλια από την αριστερά και όχι μόνον. Ορθώς μεν, αλλά όχι όσο θα έπρεπε ουσιαστικά. Συνοπτικά επισημαίνω δύο καίρια ζητήματα. Το ένα συνίσταται στον κριτικό λόγο που θα έπρεπε να αρθρώσει η αριστερά και το δεύτερο στη διαπίστωση πως η χώρα δεν διαθέτει αξιόμαχες ηγετικές ομάδες για να τη βγάλουν από τη δεινή κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει.

Ως μέλος της ηγεσίας του ΣΥΝ μέχρι το 2005 και συνιδρυτής του κόμματος, ας μου επιτραπεί να διατυπώσω συνοπτικά μερικές σκέψεις για το παρόν και την προοπτική του ανανεωτικού εγχειρήματος, το οποίο ξεκίνησε με τη διάσπαση του ΚΚΕ το 1968 και συνεχίζεται (;) μέχρι σήμερα.

Ένα από τα πιο διεισδυτικά μυαλά του 20ού αιώνα, ένας γίγαντας της οικονομικής σκέψης, ίσως ο πιο σημαντικός και αναμφισβήτητα ο πιο μορφωμένος θεωρητικός της πολιτικής οικονομίας του "σύντομου 20ού αιώνα", έφυγε από τη ζωή εδώ και είκοσι πέντε χρόνια. Ένα μήνα πριν τον θάνατό του, Σεπτέμβριο του 1983, έσβησε και η στενή του φίλη Τζόαν Ρόμπινσον (1905-1983).