Οι θριαμβολογίες του υπουργού, που παρουσιάζουν την απλή άσκηση των καθηκόντων του ως «ηρωικές αποκαλύψεις», αποτελούν μορφή επικοινωνιακού λαϊκισμού. Επιχειρούν να μεταθέσουν την ευθύνη σε «διεφθαρμένους» επιχειρηματίες και δημόσιους υπαλλήλους, αποσιωπώντας τις διαχρονικές ευθύνες της πολιτείας.

Αυτές τις μέρες συζητούνται στη Βουλή νέες τροπολογίες στον αναπτυξιακό νόμο 4887/2022, έναν νόμο που τροποποιείται σχεδόν κάθε χρόνο, επιβεβαιώνοντας τη θεσμική αστάθεια της αναπτυξιακής πολιτικής. Με 91 άρθρα που τροποποιούν εκτενώς βασικές διατάξεις του νόμου 4399/2016, το εν λόγω νομοθέτημα αποτελεί μνημείο κακοτεχνίας και κακής νομοθέτησης.

Θα επιλέγατε να εργαστείτε αν είχατε την οικονομική δυνατότητα να ζήσετε χωρίς να δουλεύετε;

Η ερώτηση τέθηκε σε πρόσφατη έρευνα κοινής γνώμης της qed. Οι απαντήσεις έδειξαν ότι η εργασία φθίνει στις νεότερες γενιές ως αξία. Αν διέθεταν την οικονομική ευχέρεια, απάντησαν ότι δεν θα εργάζονταν το 52% όσων γεννήθηκαν 1965-80 ( Gen X), το 58% όσων γεννήθηκαν 1981-96 ( Millennials) και το 63% των ακόμη νεότερων, όσων γεννήθηκαν τα χρόνια 1997-2012 (Gen Z). Οι μόνοι που κατά πλειοψηφία θα επέλεγαν να εργαστούν ούτως ή άλλως, ήταν εκείνοι που γεννήθηκαν τα χρόνια 1946-64: Το 77% από εκείνες τις γενιές θα διάλεγαν να εργάζονται κι αν ακόμη δεν είχαν ανάγκη τα λεφτά.

...Δεν χρειάζονται γενικά μειώσεις φόρων –και τί θα γίνει, άλλωστε, με το κοινωνικό κράτος, τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης και τόσες άλλες ανάγκες; Ριζικές αλλαγές χρειάζονται, για να πάψει το καθ’ ημάς φορολογικό σύστημα να είναι το πιο ευνοϊκό για τον πλούτο σε όλον τον ΟΟΣΑ, σε βάρος της μισθωτής εργασίας, της ανάπτυξης και της δημοκρατίας.

Διάχυτη είναι η πεποίθηση ότι τα πράγματα δεν πάνε καλά. Τα ποσοστά των αρνητικών κρίσεων για το κυβερνητικό έργο είναι ασυνήθιστα υψηλά, επί ασυνήθιστα μακρύ χρονικό διάστημα. Οι δημοσκοπήσεις σταθερά δείχνουν ότι μόνο 13 στους 100 κρίνουν θετικά την κυβερνητική πολιτική στην οικονομία, μόνο 17 στους 100 το κυβερνητικό έργο στην προστασία των θεσμών, τη διαφάνεια, τη διαφθορά. Ανάλογη είναι η κατάσταση σε όλους σχεδόν τους τομείς. Η διεθνής εμπειρία δείχνει ότι τέτοια αρνητικά ποσοστά συναντώνται μόνο σε περιπτώσεις κυβερνήσεων που βρίσκονται σε αποδρομή.

Την ίδια μέρα που ανακοινώθηκε η αύξηση του κατώτατου μισθού ανακοινώθηκαν και τα στοιχεία της Eurostat που έδειξαν ότι οι Έλληνες παραμένουν προτελευταίοι σε αγοραστική δύναμη σε όλη την Ε.Ε., ξεπερνώντας μόνον τη Βουλγαρία. Χθες, στην κυριακάτικη καθιερωμένη ανάρτησή του, ο πρωθυπουργός μάς ενημέρωσε ότι «η Ελλάδα πλέον βρίσκεται στην 11η θέση ανάμεσα στις 22 χώρες της Ε.Ε. που έχουν θεσμοθετημένο κατώτατο μισθό σε ό,τι αφορά το ύψος του μικτού βασικού μισθού και στη 13η θέση ως προς την αγοραστική δύναμη».

Σε προηγούμενες εποχές, ακόμα και πριν λίγα χρόνια, αν σημειώνονταν σοβαρές αναταράξεις στο ευρωπαϊκό και διεθνές πεδίο και κοινωνικές αντιδράσεις και έλλειψη εμπιστοσύνης στο πολιτικό σύστημα σαν αυτές των ημερών, οι ελληνικές αγορές και ειδικά η κεφαλαιαγορά θα περνούσαν κρίση ή, πάντως, θα ήταν βαριά αναστατωμένες και αγχωμένες. Παρότι, όμως, διεθνώς γίνονται συγκλονιστικές αλλαγές, ενώ στο εσωτερικό δίνουν τον τόνο οι πρωτοφανείς κινητοποιήσεις και η εμπιστοσύνη στην κυβέρνηση δείχνει να σέρνεται παρά τον πολυδιαφημισμένο «ανασχηματισμό των 40άρηδων», κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει.

Η θεματική μας είναι «Η Ελλάδα και ο καταιγισμός των νέων προκλήσεων: Αναζητώντας πλαίσιο αναφοράς». Η άποψή μου είναι ότι αυτό το πλαίσιο αναφοράς δεν χρειάζεται αναζήτηση. Λίγο ή πολύ το γνωρίζουμε όλοι μας, ανεξαρτήτως αν σε πολλές περιπτώσεις δεν θέλουμε να το παραδεχθούμε. Το πλαίσιο αυτό υφίσταται και επιδρά πάνω μας κάθε στιγμή.

Οι ρυθμοί οικονομικής μεγέθυνσης ξεθυμαίνουν όσο πλησιάζει η λήξη του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας: Το κυβερνητικό μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα 2025-28 προβλέπει μεγέθυνση 2,3% το νέο έτος, 2% το 2026, 1,5% το 2027 και 1,3% το 2028. Βεβαίως, αυτοί οι ρυθμοί είναι από τους υψηλότερους στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αλλ’ είναι αυτό βάσιμος λόγος να νιώθουμε ικανοποίηση; Πιστεύω όχι. Γιατί αυτή η διαφορά τίποτα σημαντικό δεν λέει για την τροχιά της ελληνικής οικονομίας ούτε, πολύ περισσότερο, υποδηλώνει κάτι για την αναβάθμιση της θέσης της στον διεθνή καταμερισμό εργασίας.

Επειδή πολλοί αναρωτιούνται τι άλλαξε ξαφνικά φέτος σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, όπου παραμονές του Πάσχα δινόταν ένα μικρό επίδομα σε συγκεκριμένες κατηγορίες πολιτών, η εξήγηση είναι εξαιρετικά απλή. Εκείνες τις χρονιές η οικονομία εμφάνιζε υπεραπόδοση, πήγαινε δηλαδή καλύτερα του αναμενομένου, αντίθετα φέτος αυτό δεν συμβαίνει. Σε απλά ελληνικά τότε είχαμε και μας περίσσευαν. Τώρα περίσσευμα δεν φαίνεται να υπάρχει. Αν προκύψει θα το ξαναδεί, όπως είπε ο Πρωθυπουργός, η κυβέρνηση παραμονές των Χριστουγέννων.

Λοιπόν, πώς πάμε;

Η οικονομία μεγεθύνεται, αν όχι με υψηλούς πάντως με υψηλότερους από το μέσο όρο της Ευρωζώνης ρυθμούς, το δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ονομαστικού ΑΕΠ μειώνεται, οι στόχοι για τα πρωτογενή δημοσιονομικά πλεονάσματα επιτυγχάνονται όχι δύσκολα, το άπλετο χρήμα που κυκλοφορεί στα ανώτερα κλιμάκια παράγει και διαχέει αισθήματα ευφορίας και μαζί κάποιες επενδύσεις, έστω λιγότερες από τις απαιτούμενες ή τις προβλεπόμενες, η ανεργία αργά αλλά σταθερά μειώνεται. Μετά από τόσα που έχει περάσει ο τόπος, οι προβλέψεις ότι μπροστά μας έχουμε δύο-τρία χρόνια που, αν δεν συμβεί κάποιο άλλο κακό στον κόσμο, ότι η οικονομία θα βαδίζει σταθερά και θα βγαίνουν λεφτά, δεν είναι παράξενο να ηχούν ως μουσική στα αυτιά.

Η κυβέρνηση της Ν.Δ. δεν μπορεί να εγγυηθεί κανέναν ολόπλευρο εκσυγχρονισμό, όπως διατείνεται. Δεν μπορεί να φέρει ανάπτυξη για όλους. Δεν μπορεί να απαντήσει στις μεγάλες προκλήσεις της εποχής για την οικονομία, την κοινωνία, τους θεσμούς, το περιβάλλον. Η πολιτική της δεν δίνει διέξοδο στην ακρίβεια και στο ζήτημα του ιδιωτικού χρέους.

Η συμφωνία της Alpha Bank με τη δεύτερη μεγαλύτερη τράπεζα της Ιταλίας, τη UniCredit, ήταν μια πινελιά αισιοδοξίας στο σκουρόχρωμο περιβάλλον των πολύ χαμηλών προσδοκιών που κυριαρχούν στην ελληνική οικονομία.

Η Alpha Bank (α) εισφέρει τη θυγατρική της για να δημιουργηθεί η τρίτη μεγαλύτερη τράπεζα της Ρουμανίας, στην οποία θα έχει το 9,9% και απ’ όπου θα αντλεί εξασφαλισμένα έσοδα χωρίς άλλες υποχρεώσεις – μια καλή εναλλακτική, εφόσον οι καιροί είναι διεθνώς δύσκολοι, με κρυφές και φανερές απειλές, και δεν περισσεύουν κεφάλαια για αυτόνομη ανάπτυξη.