Α. Η γνωμοδότηση Ντογιάκου αποτελεί αναμφισβήτητα μια από τις πλέον προβληματικές πλευρές της λειτουργίας των θεσμών μας απέναντι στο σκάνδαλο των υποκλοπών. Όχι μόνο διότι πάσχει πολλαπλώς από νομική άποψη αλλά και διότι εντάσσεται εκ του αποτελέσματος στην προσπάθεια για συγκάλυψη του σκανδάλου, στην οποία πρωτοστατεί ο φέρων ακέραιη –αλλά μη αναλαβών- την πολιτική ευθύνη πρωθυπουργός.

Το θέμα δεν είναι κυρίως νομικό. Η γνωμοδότηση 1/2023 του εισαγγελέα του Αρείου Πάγου είναι ένα καθαρά πολιτικό ζήτημα, που, αρκετά άγαρμπα, επιχειρείται να εκδηλωθεί σαν δήθεν νομικό ζήτημα.

Τη νομική απάντηση έδωσε με αποστομωτική πληρότητα και δικανική γλώσσα και δικαστικό ήθος υψηλής περιωπής η απάντηση του προέδρου της Αρχής Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ) Χρήστου Ράμμου.

Τα άρθρα, οι μπροσούρες και τα βιβλία που μιλούν για την Ευρώπη και το μέλλον της είναι αμέτρητα. Βαρετά και ανούσια, στην πλειονότητά τους, ιδίως όσα την προσεγγίζουν υπό το πρίσμα της γραφειοκρατίας των Βρυξελλών και των τραπεζών. Πού και πού ωστόσο ξεμυτίζουν και σημαντικά κείμενα, όπως τούτα τα δύο που κυκλοφόρησαν στη γλώσσα μας τη χρονιά που πέρασε: Τζωρτζ Στάινερ, «Η ιδέα της Ευρώπης» (Δώμα), Μίλαν Κούντερα, «Ο ακρωτηριασμός της Δύσης ή Η τραγωδία της Κεντρικής Ευρώπης» (Εστία).

Εχει γίνει μανιέρα. Η κυβέρνηση προσποιείται ότι έχει πάντα ένα λόγο να πανηγυρίσει, ακόμα και για στοιχεία, εκτιμήσεις και συστάσεις που, σε έναν κανονικό άνθρωπο, θα επέβαλλαν σιωπή και περίσκεψη.

Η μελέτη του ΟΟΣΑ για την ελληνική οικονομία δεν ήταν εξαίρεση αυτού του κανόνα. Ο ΟΟΣΑ δείχνει ότι μια βασική αιτία του πληθωρισμού στη χώρα μας είναι τα υπερβολικά ποσοστά κέρδους με τα οποία έχουν (κακο)μάθει να δουλεύουν εμπόριο και βιομηχανία.

Μια από τις παρενέργειες του Covid-19 και των απανωτών lockdowns ήταν και η εισβολή του Netflix στη ζωή μας. Ταμπουρωμένοι στο σπίτι μας, μακριά από τους φίλους και τους χώρους της κοινωνικής συνεύρεσης, αναζητούσαμε την επαφή με τον έξω κόσμο. Κι αυτή τη δυνατότητα μας την έδωσαν, έστω ως ψευδαίσθηση, οι ταινίες του Netflix. Από τις πολλές που είδα ξεχώρισε μια αμερικανική με τίτλο «Gone, baby, gone».

Το 2022 υπήρξε το έτος-καμπή, κατά το οποίο έληξε η περίοδος περίπου 30 χρόνων ομαλότητας, σταθερότητας και ειρηνικής συνύπαρξης στην Ευρώπη, μετά την λήξη του Ψυχρού Πολέμου. Η επιστροφή του πολέμου, των γεωπολιτικών φαντασιώσεων και της σκληρής πολιτικής επηρεάζει όλον τον πλανήτη. Οι συνέπειες αλλάζουν ραγδαία τον κόσμο μας και θα τον καθορίσουν για τα επόμενα 20-30 χρόνια.

Οι βελγικές εισαγγελικές Αρχές είναι εξαιρετικά φειδωλές όσον αφορά την υπόθεση Qatargate. Δεν είναι τυχαίο ότι πολλά από όσα γίνονται γνωστά σχετικά με τους Παντσέρι, Τζιόρτζι αλλά και την Καϊλή προέρχονται από τον ιταλικό Τύπο. Όπως προκύπτει από τα ίδια τα ιταλικά δημοσιεύματα, πολλές διαρροές ξεκινούν όταν κάποια τοιχεία της δικογραφίας φτάνουν στις ιταλικές εισαγγελικές Αρχές στο πλαίσιο της δικαστικής συνδρομής που ζητείται. Βλέπετε, οι Βέλγοι εισαγγελείς επικαλούνται σταθερά όχι τόσο την αρχή της μυστικότητας της διαδικασίας όσο τον κίνδυνο να προκύψει βλάβη για τις εν εξελίξει έρευνες.

Το 2023 ξεκινάει με βαρύ φορτίο από το 2022, που δεν είναι άλλο από τον πόλεμο στην Ουκρανία. Ο πόλεμος συνεχίζεται να μαίνεται με αμείωτη ένταση στις ανατολικές περιοχές, επιβεβαιώνοντας το τέλος της μεταψυχροπολεμικής αρχιτεκτονικής ασφάλειας στην Ευρώπη και την μετάβαση σε έναν κόσμο πιο αβέβαιο, πιο σκοτεινό, πιο στρατικοποιημένο.

Τι θα ευχόσασταν να πετύχουμε το 2023; Από τα πολλά, θα ξεχώριζα δύο. Ενα, το πολιτικό σύστημα να ανακτήσει τη δύναμη να αντικρίζει καθαρά, με εντιμότητα τα πραγματικά προβλήματα κι ο διάλογος να γίνεται με ειλικρίνεια για αυτά – όχι με αυτά ως αφορμή και με μοναδικό στόχο το κράτος-λάφυρο. Δεύτερο, να θυμηθεί πώς είναι να συζητά, να παίρνει υπόψη όσα λέει κάθε συνομιλητής – αντί καθένας να ακούει μόνο τη φωνή του, έτοιμος να κατατροπώσει κάθε φορέα διαφορετικής άποψης.

Μετά μια καταστροφική δεκαετία (όταν η χώρα φτώχυνε αισθητά, και μαζί της οι περισσότεροι από τους κατοίκους της), την οποία διαδέχθηκε μια πολύ δύσκολη διετία, η ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας δείχνει απρόσμενα ισχυρή.

Στο υπερεθνικό πεδίο, το 2022 αφήνει βαριά κληρονομιά πολλαπλών κρίσεων που ενεργούν συνδυαστικά και μας φορτώνουν αβεβαιότητες και διλήμματα περί την διαχείρισή τους. Θα είναι άραγε το 2023 έτος που θα ξεκαθαρίσουν αβεβαιότητες και θα υπάρξει πιο αποτελεσματική ανταπόκριση σε σοβούσες κρίσεις; Λόγω των ημερών επιτρέπονται, επιβάλλονται ίσως, οι ευχές. Ας μοιραστώ λοιπόν εικασίες και ευχές γιο το 2023.

Στο μέγαρο Μαξίμου τις τελευταίες ημέρες καταφεύγουν σε απέλπιδες προσπάθειες μήπως και ανακόψουν την μη αναστρέψιμη φθορά. «Τι να κάνω;» θα ρώτησε ο κ. Μητσοτάκης. «Κάνε τον λαϊκό και προοδευτικό» θα του απάντησαν και έσπευσε στην Ημαθία να παίξει τον ρόλο που του ανατέθηκε. Μόνο που η παράσταση ήταν κακοστημένη και το έργο δεν έκοψε εισιτήρια. Το σενάριο «Μητσοτάκης λαϊκός και προοδευτικός» μάλλον μοιάζει με το τελευταίο κυβερνητικό ανέκδοτο της χρονιάς. Πολύ περισσότερο, μετά τα όσα προηγήθηκαν στη συζήτηση για τον προϋπολογισμό.