Είναι φορές που στον νου μου έρχεται ο πατέρας ενός φίλου, μολονότι τον συνάντησα μόνο μία φορά λίγους μήνες πριν πεθάνει. Ηταν πλήρης ημερών αλλά το μυαλό του δούλευε ρολόι. Απλώς είχε κατεβάσει στροφές. Δεν έβγαινε από το σπίτι και η αγαπημένη του ασχολία ήταν να βλέπει την ιστορία του Β′ Παγκόσμιου Πόλεμου σε κασέτες, παίζοντας ξανά και ξανά εκείνες για το Στάλινγκραντ και την προέλαση του Κόκκινου Στρατού μέχρι το Βερολίνο. Αυτή η εικόνα ενός αριστερού που ενώ πλησιάζει ο θάνατος θέλει να ξαναζήσει τις ένδοξες στιγμές του παρελθόντος με οδήγησε σε κάποιες σκέψεις, τις οποίες θα προσπαθήσω να τις βάλω σε μια σειρά.

Η διάσπαση του ΚΚΕ, την οποία αυτό ακόμη και σήμερα δεν αναγνωρίζει ως τέτοια, πραγματοποιήθηκε στη 12η Ολομέλεια (5-15 Φεβρουαρίου 1968) και οδήγησε στη δημιουργία του ΚΚΕ εσ. Αυτό στη συνέχεια εντάχθηκε στο ευρωκομμουνιστικό ρεύμα. Δεν ήταν όμως καθαρά τα πράγματα από την αρχή. Και μόνο το γεγονός ότι τα σχέδια των κατά το ΚΚΕ «αναθεωρητών» διευκόλυναν σε υπέρτατο βαθμό το πιο στυγνό καθεστώς του «υπαρκτού σοσιαλισμού», αυτό του Τσαουσέσκου, πρέπει να μας κάνει περισσότερο προσεκτικούς. Οι ευρωκομμουνιστικές αναζητήσεις δεν αποτελούσαν από την αρχή κοινό τόπο για τους ηγέτες του ανανεωτικού τμήματος που ξέκοψε από το ΚΚΕ.

Στις 25 Οκτωβρίου συμπληρώθηκαν 100 χρόνια από τη Ρωσική Επανάσταση. Μια Επανάσταση που αν κανείς δεν εθελοτυφλεί ή δεν είναι βαθύτατα αντιδραστικός, οφείλει να αναγνωρίσει ότι αρχικά γέννησε τεράστιες ελπίδες σε εκατομμύρια ανθρώπους - όχι μόνο σε φτωχούς, όχι μόνο σε διανοουμένους, ούτε μόνο σε κομμουνιστές, αλλά και στα μεσαία και τα ανώτερα στρώματα των ευρωπαϊκών αστικών κοινωνιών. Πολλοί μη κομμουνιστές (Σαρτρ) μάλιστα τη θεώρησαν ως κληρονόμο και συνεχιστή της Γαλλικής Επανάστασης και τα σταλινικά εγκλήματα τα ταυτοποίησαν με τη ροβιεσπέρικη δράση.

...Στη χώρα υπάρχει ένα «άγριο» κοινό που είναι έτοιμο να αποδεχθεί την άποψη ότι οι προθέσεις των συνταγματαρχών ήταν να διασώσουν τελικά τη δημοκρατία από τη δικτατορία των κομμουνιστών. Εξάλλου όλες οι δικτατορίες με την επίκληση κάποιου κινδύνου ζητούν να νομιμοποιηθούν. Η θέση του κ. Καλύβα είναι μια αυθαίρετη προβολή. Από τη στιγμή όμως που δίνει βήμα σε κάποιους να επαναφέρουν τη βασική υπερασπιστική γραμμή των δικτατόρων, μετατρέπεται σε μια αντιδραστική άποψη. Τη νομιμοποίηση των προθέσεων των δικτατόρων κανείς επιστήμονας, κανείς σοβαρός διανοούμενος που σέβεται τον εαυτό του δεν πρέπει να την επιτρέπει.

«Ζω κατά λάθος! Στατιστικά εάν το δεις, θα έπρεπε να έχω πεθάνει τουλάχιστον δέκα φορές...» μου είπε μια μέρα ο Μίκης Θεοδωράκης και άρχισε να μου απαριθμεί πού και πότε είχε ξεφύγει, την ύστατη συνήθως στιγμή, από του Χάρου τα δόντια. «Στα Δεκεμβριανά, στη Μακρόνησο, στο σανατόριο χτυπημένος από φυματίωση...».

Δεν θα είχε νόημα να επαναλάβω ή να συνοψίσω όσα γράφτηκαν εκατέρωθεν για τον Μπελογιάννη.

Αυτοί που ενδιαφέρθηκαν τα γνωρίζουν, αυτοί που δεν τα γνωρίζουν δεν πρόκειται τώρα να ενδιαφερθούν. Θα ήθελα όμως να επισημάνω μια διάσταση της αντιδικίας που ίσως ρίξει κάποιο φως στο πρόβλημα.

Ας ξεκινήσουμε με την αυτοπροσωπογραφία της Αριστεράς.

Και επειδή στον ΣΥΡΙΖΑ δεσπόζει η λεγόμενη γενιά του Πολυτεχνείου, το ζητούμενο είναι πώς βλέπουν σήμερα οι αριστεροί τον εαυτό τους μέσα από τα γυαλιά της Μεταπολίτευσης.

Όταν διάβασα την, εμφανώς λόγω σύγχυσης, δήλωση του κ. Φώτη Κουβέλη ότι ψήφισε τον ΣΥΡΙΖΑ σε μια περίοδο που ο ίδιος ήταν Πρόεδρος της ΔΗΜΑΡ και τα σχόλια για τον «ξεφτίλα» που πλημμύρισαν το διαδίκτυο, σκέφτηκα να στείλω μόνο ένα μικρό σημείωμα στην Athens Voice για να εκφράσω τη βαθιά μου λύπη τόσο για τη δήλωση, όσο και για το επίπεδο μερικών «φιλοευρωπαίων», οι οποίοι μάλλον έχουν το στρατηγείο τους στην Καμπούλ (ζητώ συγγνώμη από την Καμπούλ) και όχι στην Ευρώπη.

Ο Γιάννης , διδάκτωρ Συγκριτικής Πολιτικής του Παντείου Πανεπιστημίου, στο βιβλίο του «Ευρωκομμουνισμός: Από την κομμουνιστική στη ριζοσπαστική ευρωπαϊκή Αριστερά» (εκδ. Πόλις), που αποτελεί επεξεργασμένη μορφή της διδακτορικής του διατριβής, καταθέτει μια υποδειγματικά δομημένη μελέτη, ιστορική αναδρομή σε ένα πολιτικό ρεύμα που ανανέωσε και διατύπωσε με νέους όρους την αριστερή ευρωπαϊκή ταυτότητα.

Συμπληρώθηκαν 48 χρόνια (Δεκέμβριος του 1967) από την ίδρυση της οργάνωσης νεολαίας «Ρήγας Φεραίος». Μιας ασυνήθιστης περίπτωσης για τα ελληνικά πολιτικά χρονικά, με μεγάλη ιδεολογικο-πολιτική επιρροή, δράση και κύρος στον αντιδικτατορικό αγώνα και τα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης. Ο «Ρήγας Φεραίος» είχε κορυφαίο ρόλο στο αντιδικτατορικό κίνημα και στη εξέγερση του Πολυτεχνείου και της Νομικής.

Η σημαντικότερη προσφορά της ανανεωτικής αριστεράς στον τόπο μας είναι ότι έβαλε στον πολιτικό λόγο το συναίσθημα. Έφερε ξανά την πολιτική στα μέτρα του ανθρώπου, του πολίτη. Αυτό πιστεύει ο Πάνος Δημητρίου σήμερα, στα 92 του χρόνια, και όταν αφηγείται ιστορίες από την πολυτάραχη, πλην όμως αδιάκοπη σχέση του με την αριστερά, δεν κρύβει ότι τα πρόσωπα, οι φιλίες και γενικότερα οι ανθρώπινες σχέσεις έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της ιδεολογίας του και στις επιλογές του.