Σε λίγες ημέρες συμπληρώνονται 68 χρόνια από τις εκλογές της 19ης Φεβρουαρίου 1956, τις πιο κρίσιμες και πιο πολωτικές της δεκαετίας του 1950. Η ανάθεση της πρωθυπουργίας στον Κ. Καραμανλή τον Οκτώβριο του 1955 και το εκτρωματικό εκλογικό σύστημα -το διαβόητο «τριφασικό»- προκάλεσαν μεγάλη πολιτική οξύτητα, η οποία καθόρισε το πολιτικό πλαίσιο των εκλογών. Το εκλογικό σύστημα στόχευε στη συσπείρωση της Δεξιάς σε ενιαίο εκλογικό σχηματισμό υπό τον Κ. Καραμανλή και στον αποκλεισμό της ΕΔΑ από τη Βουλή για δεύτερη συνεχόμενη κοινοβουλευτική περίοδο.

Η κυβέρνηση συνεχίζει, επί σχεδόν έναν χρόνο τώρα, να ευτελίζει το Σύνταγμα σχετικά με τον χρόνο διεξαγωγής των εκλογών. Και μια στρατιά «προθύμων» προσπαθεί να μας πείσει ότι τάχα «είναι αποκλειστικό προνόμιο του πρωθυπουργού να προσδιορίσει τον χρόνο των εκλογών». Εννοείται πως κανένας απʼ αυτούς δεν μπαίνει στον κόπο να μας εξηγήσει από ποια διάταξη του Συντάγματος προκύπτει αυτό το «προνόμιο».

Το νέο βιβλίο του Πάνου Σκοτινιώτη αποτελεί –χωρίς υπερβολή- μια εγκυκλοπαίδεια 731 σελίδων, η οποία μελετά σε βάθος μια πολιτική περίοδο τριάντα και πλέον χρόνων, από το 1934 ώς το 1967, ιδιαίτερα ταραγμένη αλλά και ενδιαφέρουσα. Εστιάζει στη Μαγνησία, με την οποία ο συγγραφέας έχει μια βιωματική σχέση, αφού την έχει υπηρετήσει ως βουλευτής, νομάρχης, αλλά και δήμαρχος Βόλου. «Παντρεύει» όμως με μαεστρία την τοπική ιστορία με την εθνική πραγματικότητα, προσφέροντας στον αναγνώστη μια συνολική εικόνα των πολιτικών και εκλογικών εξελίξεων. Η συνέντευξη είχε αφορμή το βιβλίο, αλλά επεκτείνεται μέχρι το σημερινό πολιτικό σκηνικό και τις αλλαγές που έχουν συντελεστεί.

Θα ξεκινήσουμε από πέντε παραδοχές:

Η πρώτη παραδοχή είναι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. δεν μπόρεσε, στα δυόμισι αυτά χρόνια, να εκπληρώσει την εντολή που του έδωσε στις εκλογές του 2019 το μάλλον αναπάντεχο 31,5% του εκλογικού σώματος. Ποια ήταν η εντολή αυτή; Σύμφωνα με όσα δήλωσε ο Αλέξης Τσίπρας το βράδυ των εκλογών, ήταν η «εντολή μετασχηματισμού με γοργά βήματα, από ένα κόμμα με τεράστια αναντιστοιχία μελών και ψηφοφόρων, σε μια μεγάλη παράταξη, σε ένα σύγχρονο και μαζικό, αριστερό, προοδευτικό κίνημα».

Οταν ο Ρήγας Βελεστινλής, στα τέλη του 18ου αιώνα, καλούσε σε εξέγερση όλους τους λαούς που υπέφεραν από την οθωμανική τυραννία και διατύπωνε το όραμα για μια κρατική οντότητα που θα περιλαμβάνει όλες τις καταπιεσμένες ομάδες και όλους τους πολίτες, ασχέτως θρησκείας, γλώσσας ή φυλής, είχε υπόψη του το πολυεθνικό, γλωσσικό και θρησκευτικό μωσαϊκό των Βαλκανίων και συνολικά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Εναν περίπου αιώνα μετά, με την εμφάνιση και την άνοδο των βαλκανικών εθνικισμών, έγινε σαφές πόσο δύσκολο θα ήταν το μοίρασμα των εδαφών της κλυδωνιζόμενης Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Η κίνηση της αυτόφωρης διαδικασίας κατά δημοσιογράφων και του εκδότη της εφημερίδας «Φιλελεύθερος», μετά από μήνυση του Π.Καμμένου, ξεσήκωσε -και δικαιολογημένα- πολιτική θύελλα. Είναι, ωστόσο, αξιοσημείωτο το γεγονός ότι στην αρχική αντίδραση των κομμάτων, κανένα δεν έθεσε θέμα κατάργησης της σχετικής διάταξης της παραγράφου 3 του άρθρου 242 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, με την οποία χαρακτηρίζονται πάντοτε ως αυτόφωρα τα εγκλήματα που τελούνται δια του Τύπου. Μόνη εξαίρεση απετέλεσε Το Ποτάμι, που κι αυτό όμως περιορίστηκε στην επισήμανση ότι η διάταξη θα πρέπει «κάποια στιγμή» να καταργηθεί.

Η οικονομική παγκοσμιοποίηση και οι ευρύτερες οικονομικές και τεχνολογικές εξελίξεις έχουν προκαλέσει νέες διαιρέσεις στις δυτικές κοινωνίες. Οι εκλογές στις ΗΠΑ, το βρετανικό δημοψήφισμα, οι γαλλικές, οι ολλανδικές και οι αυστριακές εκλογές, δείχνουν χώρες διαιρεμένες τόσο κοινωνικά και εισοδηματικά, όσο και γενεακά, αλλά και γεωγραφικά. Μπορούμε αβίαστα να μιλήσουμε για δύο «κόσμους».

Η πρώτη ανάγνωση είναι ότι οι νέες αυτές διαιρέσεις συμπαρασύρουν και τον παραδοσιακό πολιτικό άξονα Δεξιάς – Αριστεράς, αφού δεν έχει αντιστοίχηση με τις νέες οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες.

Κάνουν λάθος όσοι πιστεύουν πως ο δεύτερος γύρος των γαλλικών εκλογών θα είναι περίπατος για τον Μακρόν. Κάθε δε σύγκριση με το 2002 και το 82,2% με το οποίο ο Ζακ Σιράκ συνέτριψε τον Ζαν Μαρί Λεπέν, είναι εντελώς άτοπη.

Τότε τα πράγματα ήταν ξεκάθαρα. Υπήρχε ένα καθολικό δημοκρατικό μέτωπο απέναντι σε έναν καραμπινάτο φασίστα. Τώρα η κατάσταση είναι πολύ πιο σύνθετη.

Η Μαρίν Λεπέν δεν εμφανίζει μόνο ένα πιο ήπιο πρόσωπο σε σχέση με τον Ζαν Μαρί Λεπέν, αλλά και προσπαθεί να εκφράσει ένα ισχυρό, λαϊκιστικό ρεύμα που διαπερνάει πλέον όλη την Ευρώπη.

Αυτό σημαίνει, στην πραγματικότητα, η απόφαση του Δικαστηρίου για το Βατοπαίδι.

Έγκλημα, επειδή η λίμνη Βιστωνίδα, για την οποία ένας υπουργός της κυβέρνησης Καραμανλή αποδέχτηκε πως ανήκει στη Μονή Βατοπαιδίου, και δύο άλλοι την αντάλλαξαν με οικόπεδα-φιλέτα του Δημοσίου, κρίθηκε πως δεν ανήκει στη Μονή αλλά στο Δημόσιο.

Χωρίς τιμωρία, επειδή οι μεν μοναχοί αθωώθηκαν γιατί κρίθηκε πως ενήργησαν χωρίς δόλο, οι δε κρατικοί υπάλληλοι γιατί κρίθηκε πως ουσιαστικά εκτελούσαν κυβερνητικές επιλογές.

Όσο για τους υπουργούς που έβαλαν την υπογραφή τους, τα δικά τους τυχόν αδικήματα παραγράφηκαν με το εσπευσμένο κλείσιμο της Βουλής το 2009.

Με άλλα λόγια, ό,τι έγινε, ούτε νόμιμο είναι, ούτε ηθικό. Απλώς ατιμώρητο…

Η δημοσκόπηση «Σφυγμός» της Prorata, που διενεργήθηκε για λογαριασμό της «Εφημερίδας των Συντακτών» από 1 έως 3 Μαρτίου, επιβεβαίωσε ότι οι πολίτες βλέπουν ευνοϊκά τη συγκρότηση νέου, ενιαίου κόμματος της Κεντροαριστεράς.
Επ’ αυτού, θεωρώ αναγκαίες οκτώ βασικές επισημάνσεις:
Στον δημόσιο διάλογο συνήθως γίνεται λόγος για «νέο φορέα», χωρίς να προσδιορίζεται με σαφήνεια αν νέος φορέας σημαίνει νέο κόμμα ή συμπαράταξη κομμάτων, κινήσεων και προσώπων. Προσωπικά πιστεύω στις καθαρές λύσεις. Με άλλα λόγια, στην ανάγκη ενός νέου, σοσιαλδημοκρατικού κόμματος. Τα βήματα για να φτάσουμε στο ιδρυτικό συνέδριο του νέου κόμματος προφανώς και μπορούν να συζητηθούν.

Ακατανόητη, πραγματικά, η επιλογή να καταργηθεί ο προληπτικός έλεγχος του Ελεγκτικού Συνεδρίου στις δαπάνες του Κράτους και των ΟΤΑ. Η κατάργηση θεσπίστηκε με τον Ν. 4337/2015, και τώρα, με το άρθρο 37 του πολυνομοσχεδίου του υπουργείου Εσωτερικών, αποσαφηνίζεται η έννοια της μη άσκησης προληπτικού ελέγχου . Ο προληπτικός έλεγχος νομιμότητας στις δαπάνες του Κράτους καταργείται από την ψήφιση του πολυνομοσχεδίου, ενώ στις δαπάνες των ΟΤΑ και των νομικών τους προσώπων από 1.1.2019 (δηλαδή την προεκλογική περίοδο των αυτοδιοικητικών εκλογών ...). Το άρθρο που είχα δημοσιεύσει στο aftodioikisi.gr τον Απρίλιο 2016 είναι, δυστυχώς, και πάλι επίκαιρο.“Ο προληπτικός έλεγχος διασφαλίζει τα συμφέροντα των ΟΤΑ”

Πού πηγαίνει, λοιπόν, η Ευρώπη; Το ιστορικό εγχείρημα της πολιτικής και οικονομικής της ενοποίησης παραμένει ζωντανό, ή έχουμε μπει σε μια πορεία χωρίς επιστροφή, με κατάληξη την κατάρρευση του ευρωπαϊκού οικοδομήματος;
Από την επανένωση των δύο Γερμανιών, πριν από 25 χρόνια, και τις μεγάλες προσδοκίες που καλλιεργήθηκαν για μια ενωμένη Ευρώπη με ομοσπονδιακές πολιτειακές δομές, ο κόσμος έχει αλλάξει εντυπωσιακά. Συγκλονιστικές είναι και οι οικονομικές και πολιτικές αλλαγές που έχουν συντελεστεί στην Ευρώπη.