Πεντέλη, Λέσβος, Ηλεία, Ρέθυμνο, Μεσσηνία, Χαλκιδική, Δαδιά… Ενα δαδί όλη η χώρα, που παίρνει εύκολα φωτιά και δεν σβήνει παρά μόνο όταν γίνει στάχτη; Αν πιστέψουμε τα μάτια μας, δυστυχώς ναι. Αν εμπιστευτούμε τις κυβερνητικές ανακοινώσεις –πανομοιότυπες από τετραετία σε τετραετία, άπρεπα χαμογελαστές, αφού ο εφιάλτης αποκτά πια γνωρίσματα κανονικότητας και μονιμότητας, η δε θλίψη είναι η μόνη συνετή και τίμια αντίδραση–, «ο πανέτοιμος κρατικός μηχανισμός αντιμετωπίζει τις πυρκαγιές με εξαιρετικά αποτελέσματα».

Tην ημέρα που εδώ, στην Πεντέλη, η φωτιά ερήμωνε καταπράσινους οικισμούς, στο Λονδίνο η πυροσβεστική υπηρεσία της πόλης ζούσε την χειρότερη μέρα της από τον καιρό του blitz, στον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Το θερμόμετρο στην Βρετανία ανέβηκε στο υψηλότερο σημείο από τότε που τηρούνται μετεωρολογικά αρχεία. Δυο μέρες νωρίτερα, 25.000 άνθρωποι υποχρεώθηκαν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους, σε μία μόνον από τις μεγάλες πυρκαγιές των ημερών, στην Γαλλία. Στην Ισπανία και την Πορτογαλία, που αντιμετωπίζουν την μεγαλύτερη ξηρασία των τελευταίων 1200 χρόνων, ξεπέρασαν τους χίλους οι θάνατοι από τις φωτιές ή τον καύσωνα. Ένα δεύτερο κύμα καύσωνα, μέσα σε λιγότερο από ένα μήνα, πυρπολεί περιοχές της Ευρώπης άμαθες στην ζέστη. Ένας φονικός συνδυασμός μεγάλης ξηρασίας, υψηλών θερμοκρασιών και δυνατών ανέμων βασανίζει τις χώρες γύρω από την Μεσόγειο. Και οι πυρκαγιές σαρώνουν εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα και καταστρέφουν καλλιέργειες από τον Ατλαντικό ως το Αιγαίο.

Πολλοί από μας που ζήσαμε τη φρίκη των πυρκαγιών του φετινού Αυγούστου αγωνιούμε ενόψει του πιθανού κινδύνου η καταστροφή αυτή να συνοδευτεί από πλημμύρες. Είναι κοινή γνώση ότι τις πυρκαγιές ακολουθούν πλημμύρες και ότι, εάν δεν έχουν δημιουργηθεί αντιπλημμυρικά έργα, οι συνέπειές τους μπορεί να είναι καταστροφικές. Οταν αυτό συμβαίνει, τότε μαθαίνουμε για την ύπαρξη πολλών και κακών νόμων καθώς και χρονοβόρων διαδικασιών οι οποίες δεν επιτρέπουν την εφαρμογή των έργων που διασφαλίζουν μια αντιπλημμυρική προστασία.

Αν –χτύπα ξύλο– σε έναν μήνα ξεσπάσει πυρκαγιά στο υπόλοιπο, άκαυτο, κομμάτι της Αττικής θα είμαστε έτοιμοι να την αντιμετωπίσουμε καλύτερα; Είδατε να έχει καθαρίσει η αυτοδιοίκηση τις ντάνες ξεραμένα κλαδιά από τη Μήδεια; Να τρέχουν ν’ ανοίξουν αντιπυρικές ζώνες και δασικούς δρόμους τα δασαρχεία; Μήπως επέτρεψαν τον καθαρισμό των οικοπέδων από επικίνδυνα πεύκα ή μήπως άρχισαν να αραιώνουν τα δάση, όπου είναι 300 ή 500 πεύκα ανά στρέμμα αντί για 30 που θα ’πρεπε να είναι η μέγιστη πυκνότητα;

Ανιχνεύοντας τις ιστορικά κληρονομημένες κεντρικές διαρθρωτικές αδυναμίες που δυσχεραίνουν την αντιμετώπιση των πολύπλοκων προβλημάτων τής ελληνικής κοινωνίας

Η απόφαση να δοθούν φέτος ελάχιστα κονδύλια για την πρόληψη ασφαλώς και θα μπορούσε να ιδωθεί ως απόρροια της δημοσιονομικής κρίσης. Είναι όμως κυρίως θέμα ιδεοληψίας («λιγότερο Δημόσιο παντού») και αδυναμίας να συνειδητοποιηθεί το τεράστιο κόστος που μπορεί να προκύψει εάν τα πράγματα δεν πάνε καλά, όπως συνέβη φέτος, αλλά και όπως πολύ συχνά συμβαίνει.

Το ζήτημα δεν είναι πώς θα βαφτίσουμε τον νέο φορέα πολιτικής προστασίας, αλλά πρωτίστως να συνειδητοποιήσουμε την ανάγκη μιας γενικά αποδεκτής εθνικής πολιτικής στον τομέα αυτόν και μιας θεσμικής αναδιοργάνωσης με τα εξής χαρακτηριστικά: σταθερές και οριοθετημένες δομές πολυεπίπεδης λήψης των αποφάσεων, λειτουργικός διαχωρισμός των «κύριων» από τις «υποστηρικτικές» αρμοδιότητες, πρακτικές επιχειρησιακού αυτοματισμού (κατάλογος κινδύνων, πρωτόκολλα συντονισμού) και συγκεκριμένοι «κανόνες εμπλοκής», όπου ο καθένας γνωρίζει ανά πάσα στιγμή «πώς» και «πότε» πρέπει να ενεργήσει.

Η απόγνωση, η απελπισία και η οργή για τη μεγάλη καταστροφή είναι αναγκαίο να μετουσιωθούν σε δημιουργική δύναμη.

Οι καταστροφικές πυρκαγιές του φετινού καλοκαιριού κατέδειξαν την ανετοιμότητα και την αποτυχία του κρατικού μηχανισμού να αντεπεξέλθει στην αντιμετώπισή τους. Οι ίδιοι οι κάτοικοι των πληττόμενων περιοχών και οι τοπικοί φορείς το επιβεβαιώνουν.

Ο καβγάς με αφορμή τις φωτιές ήταν αναμενόμενος. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι στην Ελλάδα κάθε μέρα που περνάει όλο και κάτι συμβαίνει, για το οποίο η κυβέρνηση και η αντιπολίτευση θα παλέψουν στα μαρμαρένια επικοινωνιακά αλώνια, σαν να κρίνεται απ’ αυτό η τύχη της χώρας.

Η επόμενη μέρα θα είναι διαφορετική; Εχουμε συνειδητοποιήσει το μέγεθος του προβλήματος; Οι ανακοινώσεις της κυβέρνησης για γρήγορη και πλήρη αποκατάσταση των περιοχών που έχουν πληγεί είναι ρεαλιστικές; Εχουμε συζητήσει σε βάθος για τις αιτίες των φαινομένων και έχουμε καταλήξει σε συμπεράσματα και στις πολιτικές που πρέπει να εφαρμοστούν; Υπάρχει ένα μίνιμουμ συνεννόησης μεταξύ των κομμάτων, ώστε να αποφύγουμε τις μικροπολιτικές και άγονες αντιπαραθέσεις;

Πώς είναι να ξυπνάς στον τόπο σου αλλά ο τόπος σου να μην είναι πια εκεί; Το σπίτι όπου μεγάλωσες ή όπου συνόδευσες το πρώτο βήμα του παιδιού σου. Το καταφύγιο των διακοπών σου. Η εκκλησία στην κορυφή όπου στηνόταν κάθε καλοκαίρι πανηγύρι. Ο κήπος που φρόντιζες με τα χέρια σου. Το δάσος που έμπαινε ώς τις αυλές – που έφθανε μέχρι τη θάλασσα. Πώς είναι όταν αυτά εξαϋλώνονται; Οταν γίνονται κυριολεκτικά καπνός;

Είναι γεγονός ότι η περίοδος της Μεταπολίτευσης σημαδεύτηκε από καταστροφικές πυρκαγιές ως αποτέλεσμα των νέων κοινωνικών, οικονομικών, περιβαλλοντικών και χωροταξικών συνθηκών που άλλαξαν ριζικά. Είναι οι εξελίξεις αυτές που συνθέτουν τη μεγάλη εικόνα και το πλαίσιο μέσα στο οποίο εκδηλώνονται οι πυρκαγιές από εμπρησμούς, αμέλεια ή άλλες αιτίες.

Ποιος δεν έκανε τίποτε για να αποτρέψει τις πυρκαγιές και να ενισχύσει την αντιπυρική προστασία των δασών;

Ποιος φταίει που καίγεται η Ελλάδα;

Ποιος δεν έκανε τίποτε για να αποτρέψει τις πυρκαγιές και να ενισχύσει την αντιπυρική προστασία των δασών;
Ποιος φταίει που από τα 17,7 εκ. ευρώ που ζητούσαν τα δασαρχεία για την αντιπυρική προστασία φέτος, προκειμένου να καθαρίσουν την εύφλεκτη ύλη και να ανοίξουν αντιπυρικές ζώνες, η κυβέρνηση έδωσε μόλις 1,7 εκ. ευρώ;