Η «έκπληξη του CHP», όπως λένε από χθες το βράδυ Τούρκοι αναλυτές, έρχεται να αλλάξει τα δεδομένα στην Τουρκία και από σήμερα η χώρα εισέρχεται σε μια νέα περίοδο με το πιο πιθανό σενάριο αυτό των έντονων αναταράξεων στην εσωτερική πολιτική και ίσως και στην εξωτερική.

Η νίκη του CHP, που οφείλεται στον συνδυασμό δυνάμεων του Εκρέμ Ιμάμογλου και του αρχηγού του κόμματος Οζγκιούρ Οζέλ, αποτελεί αναμφισβήτητη ένδειξη ότι η τουρκική κοινωνία δεν έχει «λοβοτομηθεί» από τον ισλαμισμό και τον αυταρχισμό και αυτό μπορεί να αποτελέσει σημαντική προοπτική για την δημοκρατία στην χώρα.

Ακόμα μια φορά, η οικονομία έπαιξε ρόλο στις πολιτικές εξελίξεις. Ακρίβεια, πτώση της τουρκικής λίρας, υψηλός πληθωρισμός, η αθέτηση των υποσχέσεων του Ταγίπ Ερντογάν περί μη ανόδου των τραπεζικών επιτοκίων, είναι βασικοί λόγοι για τα αποτελέσματα των δημοτικών εκλογών στην Τουρκία.

Η φθορά της άσκησης εξουσίας επί 22 χρόνια από τον Ερντογάν και το συντηρητικό ισλαμικό Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης ήταν σημαντικός παράγοντας. Μια ολόκληρη γενιά δεν έχει γνωρίσει άλλον ηγέτη. Το γεγονός οδήγησε πολλούς νέους να ζητήσουν αλλαγή και ανανέωση. Είναι γνωστό ότι οι νεαρές ηλικίες αποτελούν υψηλό ποσοστό στο σύνολο του τουρκικού πληθυσμού.

Η επιστροφή στις παλιότερες ευτυχισμένες στιγμές της συμμαχίας ΗΠΑ-Τουρκίας είναι αδύνατη. Άλλωστε η κρίση στις σχέσεις Άγκυρας –Ουάσιγκτον χρονολογείται από το 1990 όταν οι ΗΠΑ έπαιξαν το Κουρδικό για να αποδυναμώσουν τον Σαντάμ.

Αν θέλουμε να είμαστε ακριβείς, ο Ερντογάν προσπαθεί να εξισορροπήσει παλαιές και νέες συμμαχίες και συμπλεύσεις για να μην βρεθεί η Τουρκία έστω και συγκυριακά απομονωμένη στην Ανατολική Μεσόγειο, όπως συνέβη το καλοκαίρι του 2020.

Η επάνοδος του Ερντογάν στον στόχο «μηδενικά προβλήματα με τους γείτονες», άρχισε όπως ήταν αναμενόμενο με την επαναπροσέγγιση των συμμάχων των ΗΠΑ στην ευρύτερη Μέση Ανατολή, ήτοι το Ισραήλ, την Αίγυπτο, τα Εμιράτα και τη Σαουδική Αραβία.

Η ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας είναι ένα δύσκολο ταξίδι που ξεκίνησε το 1963 με την υπογραφή στην Αγκυρα της Συμφωνίας Σύνδεσης με την Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα. Τον Μάιο του 2004, ο τότε πρωθυπουργός της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, καλεσμένος του κολεγίου St John’s της Οξφόρδης, εκφωνούσε μια ομιλία με τίτλο «Γιατί η Ευρωπαϊκή Ενωση χρειάζεται την Τουρκία». Ο Ερντογάν υποσχόταν με βεβαιότητα ότι θα έκανε τις ευρωπαϊκές αξίες «αξίες της Αγκυρας» και έστελνε ένα ελπιδοφόρο μήνυμα πως η Τουρκία θα προχωρούσε σε δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις, βελτιώνοντας την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και επιτυγχάνοντας οικονομική ανάπτυξη.

Το ζήτημα της μειονότητας της Θράκης δεσπόζει ακόμη στις προεκλογικές συζητήσεις. Ομως περιορίζεται στις επιδερμικές στερεότυπες καταγγελίες. Ο κ. Μητσοτάκης είπε ότι «η μειονότητα μπορεί κάλλιστα να εργαλειοποιηθεί από το τουρκικό προξενείο». Δεν είπε όμως από πού αντλεί αυτή τη δύναμη το προξενείο. Ανάμεσα στις αιτίες βρίσκεται σίγουρα το έλλειμμα στην πολιτική των ελληνικών κυβερνήσεων για τις μειονότητες, σε σχέση με τις ευρωπαϊκές αξίες. Και το έλλειμμα αυτό το αξιοποιεί το τουρκικό προξενείο.

1. Παρά την φθορά 20 χρόνων εξουσίας, ο Ερντογάν συνεχίζει να συγκινεί ένα σημαντικό τμήμα της τουρκικής κοινωνίας, που ”πίνει νερό στο όνομα του”.

Ο κόσμος της υπαίθρου, των επαρχιακών κωμοπόλεων, αλλά και των φτωχών συνοικιών στον περίγυρο των μεγαλουπόλεων που είδαν ανάπτυξη κατά την 20ετία της διακυβέρνησης Ερντογάν, είναι σημαντικά τμήματα των υποστηρικτών του. Σε αυτό το τελευταίο οφείλεται και το γεγονός ότι η υποψηφιότητα Ερντογάν συγκράτησε πολύ σημαντικές δυνάμεις στην Άγκυρα και την Κωνσταντινούπολη, παρά το ότι οι δήμαρχοι των δυο μεγαλουπόλεων ανήκουν στην αντιπολίτευση.

Μετά από μία αγωνιώδη νύχτα καταμέτρησης, φαίνεται ότι θα χρειαστεί και β’ γύρος προεδρικών εκλογών στην Τουρκία μεταξύ των δύο πρώτων υποψηφίων, των κ.κ. Ερντογάν και Κιλιτσντάρογλου. Και αυτό διότι, παρά το προβάδισμα του Ταγίπ Ερντογάν, κανείς υποψήφιος δεν ξεπερνά το 50%+1 των ψήφων.

Νωρίτερα φαινόταν ότι ο νυν πρόεδρος ξεπερνά έστω ελαφρά το 50%, καθώς τα αποτελέσματα προέρχονταν από την κεντρική Τουρκία όπου βρίσκεται ο σκληρός πυρήνας των υποστηρικτών του. Όταν όμως ήρθαν τα αποτελέσματα από τα παράλια, που παραδοσιακά ψηφίζουν τους κεμαλιστές, το ποσοστό του μειώθηκε.

Αύριο κρίνεται το μέλλον της Τουρκίας σε μια εκλογική αναμέτρηση το αποτέλεσμα της οποίας θα διαμορφώσει την Τουρκία αλλά και την εξωτερική της πολιτική για τα επόμενα χρόνια. Ωστόσο, είτε κερδίσει ο Ερντογάν είτε κερδίσει ο Κιλιτσντάρογλου, η επόμενη περίοδος για την Τουρκία θα χαρακτηρίζεται από αβεβαιότητα και ενδεχομένως και αστάθεια, ειδικά αν ο Ερντογαν αμφισβητήσει πιθανή ήττα του.

Στην Τουρκία δεν έχει γίνει επί της ουσίας από το 1923 μέχρι και σήμερα ομαλή εναλλαγή στην εξουσία ως αποτέλεσμα εκλογικής αναμέτρησης.

Η ήττα του Ινονού και του Λαϊκού Ρεπουμπλικανικού Κόμματος το 1950 έφερε στην εξουσία τον Μεντερές και το Δημοκρατικό Κόμμα άφησε άθικτα τα στεγανά του κεμαλισμού, δηλαδή τις ένοπλες δυνάμεις και τους μηχανισμούς που αποκαλούνται «βαθύ κράτος».

Τα πραξικοπήματα του 1960 και του 1980, καθώς και το προνουντσιαμέντο του 1971 επιβεβαίωσαν το άβατο του σκληρού πυρήνα της εξουσίας, μια παράδοση που συνεχίστηκε μέχρι το 2007 όταν η στρατιωτική ηγεσία έβαλε με ένα email βέτο στην εκλογή του Γκιουλ στην προεδρία της Δημοκρατίας.

Τι ψηφίζουν ΗΠΑ και Ευρώπη στις τουρκικές εκλογές της 14ης Μαΐου; Η απάντηση δεν είναι τόσο αυτονόητη όσο φαίνεται, αν υιοθετήσουμε την παραδοχή ότι η προτεραιότητα της Δύσης απέναντι στην Τουρκία είναι η διασφάλιση της σταθερότητας.

Μια επανεκλογή του Ερντογάν οδηγεί σε μια προβλέψιμη επόμενη μέρα σε όλα τα μέτωπα της ευρύτερης περιοχής στα οποία έχει εμπλέξει την Τουρκία.

Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Ερντογάν έσπευσε να δηλώσει πρόθυμος να μεσολαβήσει μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστινίων με τη δεδομένη μέχρι πριν από έναν χρόνο στήριξη στη Χαμάς να θυμίζει μακρινό παρελθόν.

Γιατί οι Δήμαρχοι της Κωνσταντινούπολης και της Αγκύρας Ιμάμογλου και Γιαβάς είναι μακράν πιο επικίνδυνοι αντίπαλοι για τον Ερντογάν από ότι ο ηγέτης του CHP Κιλιτσντάρογλου?

Τι προκαλεί αυτή την διαφοροποίηση παρά το γεγονός ότι και οι τρείς ανήκουν στο Κεμαλικό Ρεπουμπλικανικό Κόμμα?

Ένα είναι βέβαιο:Το προβάδισμα των Δημάρχων δεν οφείλεται ούτε στην διαφορά ηλικίας ούτε στο μεγαλύτερο επικοινωνιακό τους ταλέντο.

«Άλλαι μεν βουλαί ανθρώπων...» Ο πρόεδρος Ερντογάν ήθελε το 2023 με τη συμπλήρωση εκατό χρόνων από τη δημιουργία της σύγχρονης Τουρκίας (1923) να αποτελέσει την αφετηρία για το «νέο Τουρκικό αιώνα».

Με στόχο, όπως εξήγγειλε, να καταστεί η Τουρκία «μια από τις δέκα πλέον προηγμένες χώρες του πλανήτη με αναπτυγμένη οικονομία, γεωπολιτική επιρροή, δημοκρατία, σεβασμό των ατομικών δικαιωμάτων, κ.λπ».