Αν δεν γίνουν μεταρρυθμίσεις τώρα, πότε άραγε θα γίνουν; Το θέμα έρχεται και επανέρχεται στον δημόσιο διάλογο, με πλέον συνηθισμένη κατάληξη ότι ο πρωθυπουργός έχει τον απόλυτο έλεγχο του κόμματός του, της κυβέρνησής του, αλλά και του κράτους, κατά συνέπεια είναι στο χέρι του και μόνο να προωθήσει όσες από τις δύσκολες μεταρρυθμίσεις θεωρεί χρήσιμες και αναγκαίες. Μάλιστα, αν θέλει να το κάνει, δεν υπάρχει άπειρος χρόνος –γίνεται η συμπλήρωση–, ο πρόσφορος χρόνος δεν είναι παρά περίπου άλλοι δώδεκα μήνες, γιατί μετά, όπως στο δεύτερο μισό κάθε κυβερνητικής θητείας, αρχίζουν και βαραίνουν άλλοι υπολογισμοί και προτάσσονται προεκλογικά σχέδια και τακτικές όσο πλησιάζει η επόμενη εκλογική αναμέτρηση.

τη χώρα μας έχει πλέον εμπεδωθεί ένας νέος διπολισμός. Αυτό δεν είναι μια απλή διαπίστωση. Διαμορφώνει νέες συμμαχίες και αντιθέσεις, δημιουργεί νέα πολιτικά ήθη και -κυρίως - επιβάλλει συγκεκριμένες κινήσεις σε κάθε έναν από τους δύο πόλους.

Σε κάθε διπολικό σύστημα, το παιχνίδι κερδίζεται από τους «ενδιάμεσους» ψηφοφόρους. Σε όσους ταλαντεύονται ανάμεσα στις δύο εν δυνάμει προτάσεις διακυβέρνησης. Κάποιοι από αυτούς ανήκουν σε αυτό που ονομάζεται «κοινωνικό Κέντρο».

Η τρέχουσα υγειονομική κρίση, με τις πολλές συνέπειες που τη συνοδεύουν, αποκάλυψε πλήθος συγκεκαλυμμένων ευρωπαϊκών ελλειμμάτων.

Πρώτο και καλύτερο παράδειγμα το έλλειμμα παραγωγής φαρμακευτικών προϊόντων και η αποκαλυφθείσα απόλυτη εξάρτηση από την Ασία. Κατά την εκδήλωση της πανδημίας οι Ευρωπαίοι δεν είχαν προστατευτικές μάσκες, τα νοσοκομεία δεν διέθεταν στολές υγειονομικής κάλυψης για το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό, ούτε αναπνευστήρες για τους ασθενείς τους.

Εχει, άραγε, κάποια πρακτική σημασία η συζήτηση αν η οικονομία πήγαινε «σφαίρα» μέχρι που συναντήθηκε με την COVID-19 ή αν, ήδη νωρίτερα, εξασθενούσε η δυναμική μιας πρώτης μετεκλογικής αισιοδοξίας; Πιστεύω ότι έχει, αλλά όχι μόνο δεν αναδεικνύεται, αντιθέτως ενταφιάζεται με άγονους διαξιφισμούς.

Θέλω να πιστεύω ότι δεν έχει γίνει αντιληπτό πόσο λίγος είναι ο χρόνος που απομένει για την προετοιμασία της χώρας, για να μπορέσουμε να αξιοποιήσουμε τα (πρωτοφανή…) 50+ δισ. ευρωπαϊκά κονδύλια που θα μας χορηγηθούν. Μέσα στους επόμενους δέκα μήνες, πρέπει να γίνει ένας διπλός άθλος: Πρώτο, να συγκροτηθεί ένας μηχανισμός που θα μπορεί με επάρκεια να σχεδιάζει, να εγκρίνει και να εποπτεύει την υλοποίηση δράσεων που θα μετασχηματίζουν την οικονομία, συνδυάζοντας τη δημοκρατική διαβούλευση με την τεχνοκρατική αυστηρότητα. Δεύτερο, να σχεδιαστούν, συζητηθούν και εφαρμοστούν μεταρρυθμίσεις σε όλη τη γραμμή, ώστε να αποκτήσει η χώρα εύπλαστους, ισχυρούς θεσμούς/κανόνες και σύγχρονες δομές, για να βρουν γόνιμο έδαφος και να παράγουν νέο πλούτο αυτά τα κονδύλια.

Η εξασθένηση βασικών οικονομικών δεικτών ήταν ορατή στα τέλη του περασμένου έτους. Το τρίτο τρίμηνο του 2019 η μισθολογική δαπάνη σημείωσε μείωση (πρώτη φορά ύστερα από επτά τρίμηνα). Το τέταρτο τρίμηνο του 2019 το ΑΕΠ ήταν μειωμένο 0,7% συγκριτικά με το αμέσως προηγούμενο και αυξημένο μόνο 1 ποσοστιαία μονάδα συγκριτικά με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2018. Φέτος, το πρώτο δίμηνο τα φορολογικά έσοδα έφεραν εμφανή σημάδια κόπωσης, υστερούσαν έναντι των στόχων. Ενώ στο τρίμηνο το ΑΕΠ ήταν μειωμένο 0,9% συγκριτικά με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2019 και (κάτι που είναι σημαντικό…) η βασική αιτία ήταν η μείωση των ακαθάριστων επενδύσεων παγίου κεφαλαίου 6,4%. Με δυο λόγια, πριν ακόμη ξεσπάσει η κρίση (μέσα Μαρτίου) η δυναμική της ελληνικής οικονομίας ήταν ασθενική. Αυτό προκύπτει από τα στοιχεία. Πού οφείλεται; Στην απουσία μεγάλων, αναγκαίων μεταρρυθμίσεων.