Με ποια κριτήρια διαμορφώνεται η ευρωπαϊκή στρατηγική της χώρας; Το ερώτημα τίθεται εκ των πραγμάτων, από την όλως παράδοξη στάση της χώρας μας σε δύο μείζονα θέματα: Την Ενιαία Αγορά πρώτο, το ευρωομόλογο για την πολεμική βιομηχανία και την άμυνα, δεύτερο.

Το πρώτο θέμα είναι ο κατακερματισμός της ενιαίας εσωτερικής αγοράς –του κορυφαίου επιτεύγματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Από την πανδημία και μετά, τα πιο ισχυρά ευρωπαϊκά κράτη ενισχύουν τις εθνικές επιχειρήσεις τους σε βάρος των επιχειρήσεων των πιο αδύναμων χωρών, δίνοντάς τους κρατικές ενισχύσεις που παραβιάζουν τις αρχές της Ενιαίας Αγοράς και στρεβλώνουν τους κανόνες ανταγωνισμού. Κάνοντας -με έναν πολύ δικό τους τρόπο…- την κρίση ευκαιρία, επιδοτούν τις επιχειρήσεις τους για να διευρύνουν τα μερίδιά τους, να εκτοπίζουν τους ανταγωνιστές τους των φτωχότερων χωρών και, ίσως, σε επόμενη φάση, κάποιους εξ αυτών να τους εξαγοράσουν –ώστε να έχουμε και ωραίες «ξένες επενδύσεις».

Ακόμα μια φορά, η οικονομία έπαιξε ρόλο στις πολιτικές εξελίξεις. Ακρίβεια, πτώση της τουρκικής λίρας, υψηλός πληθωρισμός, η αθέτηση των υποσχέσεων του Ταγίπ Ερντογάν περί μη ανόδου των τραπεζικών επιτοκίων, είναι βασικοί λόγοι για τα αποτελέσματα των δημοτικών εκλογών στην Τουρκία.

Η φθορά της άσκησης εξουσίας επί 22 χρόνια από τον Ερντογάν και το συντηρητικό ισλαμικό Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης ήταν σημαντικός παράγοντας. Μια ολόκληρη γενιά δεν έχει γνωρίσει άλλον ηγέτη. Το γεγονός οδήγησε πολλούς νέους να ζητήσουν αλλαγή και ανανέωση. Είναι γνωστό ότι οι νεαρές ηλικίες αποτελούν υψηλό ποσοστό στο σύνολο του τουρκικού πληθυσμού.

Στα καθήκοντα κάθε κυβέρνησης είναι και η διαχείριση της κοινής γνώμης. Άλλες κατανοούν αυτήν τη διαδικασία ως μια αναγκαία συνεχή, συστηματική επεξήγηση της στρατηγικής τους στους πολίτες της χώρας, ώστε να την κάνουν κατανοητή και να αίρουν όποια μη αναπόφευκτα εμπόδια στην εφαρμογή της. Αυτό, παράδειγμα, έκανε ο Κ. Σημίτης για να επιτύχει την ένταξη της χώρας στη ζώνη του ευρώ –όταν η ΝΔ, ως αντιπολίτευση, επεδίωκε να την ξαποστείλει στις καλένδες, δήθεν ως mission impossible.

Ανακοινώνεται στο υπουργικό συμβούλιο η αύξηση του κατώτατου μισθού, με τις πληροφορίες να αναφέρουν, ότι επίκειται αύξηση από 5,5-6,5%. Έτσι ο κατώτατος μισθός που σήμερα είναι στα 780 ευρώ, αναμένεται να φτάσει τα 820-830 ευρώ μικτά (706-715 καθαρά).

Η κυβέρνηση παρουσιάζει την αύξηση αυτή, σαν μια αύξηση που ξεπερνά τον πληθωρισμό(3,9%) και θα ενισχύσει σημαντικά το εισόδημα των εργαζομένων, η αλήθεια όμως είναι πολύ διαφορετική:

Κάτι, αλήθεια, συμβαίνει εδώ; Μια πρόχειρη απάντηση θα ήταν αρνητική, ότι τίποτα αξιόλογο δεν συμβαίνει. Βεβαίως είναι σημαντικό το εύρημα της Metron Analysis ότι μετά από μία 5ετία ξαναπαίρνει κεφάλι με 39% ο κ. Κανένας ως καταλληλότερος για πρωθυπουργός – ωστόσο έπεται από κοντά ο Κυρ. Μητσοτάκης με 33%, ενώ ακολουθεί το χάος, με τους άλλους αρχηγούς από 7% και κάτω. Για πρώτη φορά η κυβέρνηση υφίσταται αξιόλογη φθορά, 5,1 ποσοστιαίες μονάδες μέσα σε ένα μήνα – ωστόσο στην εκτίμηση ψήφου κρατιέται στο 31,4%, όσο έχουν μαζί ο ΣΥΡΙΖΑ, το ΠΑΣΟΚ και η Νέα Αριστερά. Αρα η πολιτική κυριαρχία φθείρεται μεν, ωστόσο παραμένει ισχυρή.

Το τραγικό δυστύχημα των Τεμπών είναι αναμφίβολα ένα εξαιρετικά πολυσήμαντο γεγονός. Και αυτό δεν αφορά μόνο την τεράστια συγκίνηση που προκάλεσε, λόγω του τρόπου που συνέβη, των παραλείψεων που το προκάλεσαν και του πρωτοφανούς αριθμού των θυμάτων. Εξ ίσου εντυπωσιακές είναι και οι πολλαπλές αναταράξεις που προκάλεσε στο πολιτικό επίπεδο και ιδίως στην σημερινή κυβέρνηση, η οποία έως τώρα, παρά τις επανειλημμένες θεσμικές παρεκτροπές της, φαινόταν άτρωτη, χάρη στον ασφυκτικό έλεγχο που ασκεί, μέσω της διαπλοκής, στο πεδίο της ενημέρωσης (βοηθούσης βέβαια και της απουσίας ισχυρής αντιπολίτευσης…).

Ας αρχίσουμε από τα βασικά: οι καλές εποχές πέρασαν. Η περίοδος σχετικής σταθερότητας και ειρήνης που επικράτησε -ειδικά στην Ευρώπη- τα τελευταία 30 χρόνια, τελείωσε.

Μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, που σηματοδοτήθηκε με την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, επιβεβαιώθηκαν δύο αρχές: το απαραβίαστο των διεθνών συνόρων και το δικαίωμα κάθε χώρας να εντάσσεται σε όποια συμμαχία ή περιφερειακό οργανισμό επιθυμεί.

Υπό αυτήν την έννοια, η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία ήταν μια «τομή». Διότι αμφισβήτησε εμπράκτως και με τη βία, τις δύο αυτές βασικές αρχές. Δεν πρόκειται για μια «εφήμερη» περιπέτεια. Οι συνέπειες της θα επιδράσουν στο ευρωπαϊκό σκηνικό για τα επόμενα 20-30 χρόνια. Αυτός είναι ο λόγος που βλέπουμε μπροστά μας να εξελίσσεται η αναδιοργάνωση του ευρωπαϊκού και -σε μεγάλο βαθμό- του διεθνούς τοπίου.

Με το παρ’ ολίγον λιντσάρισμα δύο ανθρώπων στην κατάφωτη και κατάμεστη πλατεία Αριστοτέλους κάποιοι έπεσαν από τα σύννεφα: ανακάλυψαν ότι υπάρχουν συμμορίες 15χρονων και 16χρονων. Αυτό το «κάποιοι», για να συνεννοούμαστε, δεν αναφέρεται σε όλους εμάς που ζούμε σε κανονικές γειτονιές, αλλά σε κάποιους πολιτικούς που δεν κυκλοφόρησαν ποτέ σε σκοτεινές πλατείες ούτε είδαν ποτέ μέσα από τα φιμέ τζάμια των πολυτελών αυτοκινήτων τους την άγρια πλευρά των πόλεών μας.

Οι αναλύσεις και τα πρωτοσέλιδα ήταν έτοιμα πριν ανακοινωθεί το αποτέλεσμα των εκλογών στην ΚΕΔΕ. Είχαν ετοιμαστεί από αρκετούς την ώρα που ανακοινώθηκε η Προοδευτική Συνεργασία. Φάνηκε μια βιασύνη και ένα άγχος από την πλευρά που αδιαμφισβήτητα κέρδισε τις εκλογές, ώστε να εμπεδώσουν όλοι ότι «αποτύχαμε».

Είναι όμως έτσι τα πράγματα;

Ηττηθήκαμε; Ναι!

Αποτύχαμε; Όχι!

Λοιπόν, πώς πάμε;

Η οικονομία μεγεθύνεται, αν όχι με υψηλούς πάντως με υψηλότερους από το μέσο όρο της Ευρωζώνης ρυθμούς, το δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ονομαστικού ΑΕΠ μειώνεται, οι στόχοι για τα πρωτογενή δημοσιονομικά πλεονάσματα επιτυγχάνονται όχι δύσκολα, το άπλετο χρήμα που κυκλοφορεί στα ανώτερα κλιμάκια παράγει και διαχέει αισθήματα ευφορίας και μαζί κάποιες επενδύσεις, έστω λιγότερες από τις απαιτούμενες ή τις προβλεπόμενες, η ανεργία αργά αλλά σταθερά μειώνεται. Μετά από τόσα που έχει περάσει ο τόπος, οι προβλέψεις ότι μπροστά μας έχουμε δύο-τρία χρόνια που, αν δεν συμβεί κάποιο άλλο κακό στον κόσμο, ότι η οικονομία θα βαδίζει σταθερά και θα βγαίνουν λεφτά, δεν είναι παράξενο να ηχούν ως μουσική στα αυτιά.

Α. Από την αρχή της συζήτησης για την νομοθετική αναγνώριση παραρτημάτων ξένων ιδιωτικών Πανεπιστημίων στην Ελλάδα ένα ερώτημα πλανάται στην ατμόσφαιρα, με ολοένα αυξανόμενη ένταση. Με ποιο κριτήριο επελέγη μία τόσο αμφιλεγόμενη, (τουλάχιστον…) νομοθετική ρύθμιση, ενώ εφέτος συμπληρώνεται πενταετία από την προηγούμενη συνταγματική αναθεώρηση, που επιτρέπει την μόνη θεσμικά καθαρή και συνταγματικά επιτρεπτή αντιμετώπιση του ζητήματος;

Με αφορμή το νέο ξεκίνημα με τη Νέα Αριστερά, αλλά και την κλαγγή των όπλων που αντηχεί διεθνώς, διατυπώνω εν συντομία και με κάποια απλούστευση τις κατευθύνσεις που, κατά τη γνώμη μου, πρέπει να διέπουν την αμυντική πολιτική μας.

1. Η άμυνα της χώρας δεν είναι αποκλειστικά στρατιωτική. Περιλαμβάνει μια αποτελεσματική ειρηνόφιλη εξωτερική πολιτική, μια ισχυρή οικονομία και την κοινωνική συνοχή. Δεν είμαστε αφελώς πασιφιστές, ούτε όμως και βλέπουμε τα πάντα μονοδιάστατα στη λογική της στρατιωτικής αντιπαράθεσης.