Παραίτηση από τη ρήτρα διαφυγής

Ηκυβέρνηση δείχνει ότι αδημονεί να εκμεταλλευθεί τη ρήτρα διαφυγής για τις αμυντικές δαπάνες για να κάνει παροχές καθ’ οδόν προς τις εκλογές. Η σύνεση, ισχυρίζομαι, επιτάσσει το αντίθετο: Να μη γίνει χρήση της ρήτρας, η κυβέρνηση να δηλώσει ότι παραιτείται από αυτή την ευχέρεια. Εξηγούμαι:

Η ρήτρα διαφυγής προβλέπει ότι η Κομισιόν δεν θα υπολογίζει ένα μέρος των αμυντικών δαπανών κάθε κράτους-μέλους στον λογιστικό προσδιορισμό του δημοσιονομικού του ελλείμματος, προκειμένου να διευκολύνει τα κράτη με χαμηλές αμυντικές δαπάνες να δανειστούν για να τις αυξήσουν, χωρίς να απομακρυνθούν από τα κριτήρια δημοσιονομικής σταθερότητας. Στην πραγματικότητα, η αύξηση των δαπανών θα υπολογίζεται από τις αγορές, οι οποίες θα αυξάνουν τα επιτόκια δανεισμού.

Η ρήτρα διαφυγής και η εξ αυτής ευχέρεια μεγαλύτερων ελλειμμάτων δεν υπηρετούν τα κράτη με αδύναμη δημοσιονομική θέση και μεγάλα χρέη. Εμφανίζεται ως διευκόλυνσή τους, αλλά στην πραγματικότητα είναι ώθηση στον δρόμο περαιτέρω υπερχρέωσης και περιορισμού των δαπανών για παιδεία, υγεία, πρόνοια. Ο κοινός δανεισμός θα εξομάλυνε, σε βάθος χρόνου, μια τέτοια προβληματική κατάσταση. Γι’ αυτό, Γαλλία, Ισπανία, Ιταλία διαφωνούν με τις ιδέες της Φον ντερ Λάιεν και αντιπροτείνουν οι αυξημένες αμυντικές δαπάνες να γίνουν κυρίως με κοινό δανεισμό και δωρεάν επιχορηγήσεις στα κράτη-μέλη – με ένα νέο Ταμείο.

Στ’ αλήθεια, οι προτάσεις της Κομισιόν (α) για δανεισμό κατά μόνας των κρατών-μελών και (β) για ρήτρα διαφυγής είναι φτιαγμένες στα μέτρα των κρατών με ισχυρή δημοσιονομική θέση και έως τώρα μικρές αμυντικές δαπάνες, στα μέτρα, κυρίως, της Γερμανίας. Αφενός αποκλείεται ο κοινός δανεισμός, όπως επιθυμούν τα κράτη του ευρωπαϊκού Βορρά, που με πιστοληπτική αξιολόγηση ΑΑΑ μπορούν να βγουν στις αγορές και να δανειστούν με χαμηλά επιτόκια. Δεύτερον, διότι με τη ρήτρα διαφυγής η Γερμανία μπορεί εύκολα να προσφέρει στις εθνικές επιχειρήσεις της άφθονες επιχορηγήσεις, που νοθεύουν τον ανταγωνισμό και διαλύουν κάθε έννοια ενιαίας αγοράς – δηλαδή, ό,τι καλύτερο έχει επιτύχει μέχρι σήμερα η Ευρωπαϊκή Ενωση. Αυτό, δηλαδή, που είχε κάνει και με αφορμή την πανδημία COVID-19.

Η κυβέρνηση διεκδικεί την ευχέρεια στον παραλογισμό: Να μοιράζει παροχές με λεφτά που είναι προϊόν λογιστικών τεχνασμάτων.

Η Ελλάδα, κατεξοχήν υπερχρεωμένη χώρα, παραδόξως φέρεται σαν να μην την ενδιαφέρει να αυξήσει κι άλλο τα χρέη της και τις δαπάνες αποπληρωμής τους. Παραδόξως, ομού με τον νεοεκλεγμένο καγκελάριο Μερτς, η ελληνική κυβέρνηση δηλώνει ευτυχής με τις προτάσεις της Κομισιόν. Δεν φαίνεται να την απασχολεί η αύξηση του δημοσίου χρέους, ενώ την κάνει χαρούμενη η σκέψη ότι η ρήτρα διαφυγής θα της επιτρέψει να ανακοινώσει επιπλέον παροχές στο εκλογικό ακροατήριό της.

Κατ’ ουσίαν διεκδικεί την ευχέρεια στον παραλογισμό: Να μοιράζει παροχές με λεφτά που δεν θα είναι πραγματικά, αλλά προϊόν λογιστικών τεχνασμάτων. Οπως σωστά σημείωσε και το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή, η ρήτρα διαφυγής δεν δημιουργεί δημοσιονομικό χώρο και δεν προσφέρεται για κοινωνική πολιτική. Πράξη σύνεσης, λοιπόν, θα ήταν η παραίτηση από αυτή τη ρήτρα. Η κυβέρνηση να δηλώσει ότι δεν πρόκειται να τη χρησιμοποιήσει.