Η απόφαση για το σταυρό προτίμησης πιστεύω πως είναι μια πολύ αρνητική εξέλιξη, ειδικά για το εγχείρημά της Δημοκρατικής Προοδευτικής Παράταξης. Κατʼ αρχήν, είναι πολύ άκομψο μεταξύ εταίρων να γίνονται μονομερείς κινήσεις που, πέραν των άλλων, αλλάζουν τους όρους αυτής της υπό διαμόρφωση συμμαχίας. Αλλά, αυτό ας το προσπεράσουμε...

Γιατί έγινε τώρα αυτή ρύθμιση;

Ας παρακάμψουμε, επίσης, τα πολύ γενικά, περί καλύτερης έκφρασης των ψηφοφόρων γιατί αυτά δεν ισχύουν στην συγκεκριμένη περίπτωση. Όταν θέλεις να κάνεις μια δημοκρατική μεταρρύθμιση, την κάνεις και με τους κανόνες της δημοκρατίας, δηλαδή, ανοίγεις μια δημόσια συζήτηση, όχι παραμονές των εκλογών στις οποίες αναφέρεσαι, και θέτεις όλες τις παραμέτρους του θέματος: ενιαία περιφέρεια η χώρα ή εκλογή ανά περιφέρεια, πόσους σταυρούς θα μπορούμε να βάζουμε, θα μπορούμε να σταυρώνουμε και οριζόντια και από άλλα ψηφοδέλτια ή όχι, ύψος εκλογικών δαπανών, ποιοι μιντιακοί κανόνες μπορούν να προφυλάξουν το εκλογικό σώμα από αυτή τη διαμεσολάβηση, γιατί να είναι 42 οι υποψήφιοι και όχι 21 ή ...60, 70, και κάποια ακόμη θέματα.

Αυτά όλα τίθενται σε μια δημόσια διαβούλευση, έξω από τις σκοπιμότητες της συγκυρίας, γιʼ αυτό και οι παραμονές των εκλογών είναι ακατάλληλος χρόνος για τέτοιες ρυθμίσεις. Θυμίζω ότι έχουμε συνταγματική ρύθμιση για τις εθνικές εκλογές που προβλέπει ότι η όποια αλλαγή στον εκλογικό νόμο ισχύει από τις μεθεπόμενες εκλογές, εκτός και να τύχει μιας μεγαλύτερης πλειοψηφίας στη βουλή, νομίζω 2/3 ή 3/5.

Γιατί τώρα, λοιπόν;

Πιστεύω πως αυτό διευκολύνει κυρίως τα δύο μεγάλα κόμματα γιατί, λόγω της προσδοκίας για εκλογή αρκετών ευρωβουλευτών, μπορούν να "γεμίσουν" τα ψηφοδέλτιά τους με "αναγνωρίσιμους" που θα έχουν την εύλογη προσδοκία ότι μπορούν εκλεγούν με σταυρό. Αν, δηλαδή, η ΝΔ ή ο ΣΥΡΙΖΑ προσδοκά να βγάλει, έστω, 5,6,7 έδρες, αυτό σημαίνει ότι με το παλιό σύστημα μπορεί να ικανοποιήσει 5,6,7 πρόσωπα και από εκεί και κάτω δεν θα υπήρχε κανένα κίνητρο, για κάποιον που έχει φιλοδοξίες εκλογής, να δεχτεί να μπει στη λίστα. Τα παλιότερα ψηφοδέλτια ΝΔ και ΠΑΣΟΚ, αν δει κανείς τα ονόματα αυτών που βρίσκονται κάτω από τις εκλόγιμες θέσεις, έχουν "επιστρατευμένους" για τη συμπλήρωση του ψηφοδελτίου τους. Τώρα, μπορεί να προσελκύσουν πολλαπλάσιο αριθμό υποψηφίων που φιλοδοξούν να εκλεγούν και διευκολύνει τον αρχηγό να αποφεύγει το δίλημμα της επιλογής, αλλά και του αποκλεισμού, πρωτίστως, των υπολοίπων από εκλόγιμες θέσεις.

Το νέο σύστημα μπορεί να εξελιχτεί σε πάρτι "αναγνωρίσιμων".

Διευκολύνει και το ΠΑΣΟΚ σε σχέση με την ΔΠΠ, γιατί έτσι μπορεί ο πρόεδρός του να ελιχθεί καλύτερα εντός του ΠΑΣΟΚ, να ικανοποιήσει τις διάφορες "απαιτήσεις " των τάσεων του ΠΑΣΟΚ, "βάλτε όλοι υποψήφιους και ότι βγάλετε" και μπορεί να ισχυριστεί προς το εσωτερικό του ότι έτσι έχει τον πλήρη έλεγχο των κινήσεων εντός της ΔΠΠ αφού το ΠΑΣΟΚ έχει τη δυνατότητα, λόγω μεγέθους, "αναγνωρίσιμων" και μηχανισμού, να επηρεάσει καθοριστικά την εκλογή.

Την πρώτη φορά που κατέβηκε ο ΣΥΡΙΖΑ σε εκλογές, το 2004, ο ΣΥΝ εξέλεξε και τους 13 βουλευτές (ήταν τότε που πίεζαν την Α. Φιλίνη να παραιτηθεί υπέρ του Γ. Μπανιά)! Αυτό είχε συνέπειες στη σχέση του με τους συνεργαζόμενους. Μετά από 3 μήνες έγιναν ευρωεκλογές και κατέβηκε μόνος του ο ΣΥΝ (με Παπαδημούλη επικεφαλής) και ένα άλλο ψηφοδέλτιο "γυναικών" που το υποστήριζαν οι υπόλοιποι του ΣΥΡΙΖΑ (Πορτάλιου κλπ) και "έκοψε" 0,8 ή 0,9%.

Υποστήριξα την επιλογή των υποψηφίων της ΔΠΠ με κάλπη και ταυτοχρόνως είμαι αντίθετος με την παρούσα ρύθμιση. Πιστεύω πως είναι δύο διαδικασίες με εντελώς διαφορετικά χαρακτηριστικά.

Στη μία, όλα θα μπορούσαν να γίνουν με τους κανόνες μιας αδιαμεσολάβητης από ΜΜΕ διαδικασίας, θα απευθύνονταν σε ένα συγκεκριμένο κοινό που θα έψαχνε καλύτερα τα βιογραφικά και δεν θα περιορίζονταν μόνο στην αναγνωρισιμότητα των υποψηφίων. Η ψευδαίσθηση της ιντερνετικής δημοκρατίας δεν είναι σε θέση να διεμβολίσει την ισχύ της τηλεόρασης. Και η τηλεόραση έχει την "αυτονομία" της σε σχέση με αυτά που ονομάζουμε δημοκρατία. Τώρα τον κύριο λόγο θα παίζουν τα πάνελ στα πανελλαδικής εμβέλειας κανάλια, κάτι που, προφανώς, δεν θα συνέβαινε με αφορμή τις εσωπαραταξιακές μας εκλογές. Ειδικά οι καλεσμένοι τους, σε όλα τα μεγάλα κανάλια, την τελευταία ειδικά εβδομάδα, θα έχουν ένα σαφές πλεονέκτημα έναντι των υπολοίπων. Αν στις εθνικές εκλογές κάτι τέτοιο μπορεί να αντιμετωπιστεί με την προσωπική επαφή των υποψηφίων, αυτό δεν μπορεί να γίνει σε εθνικό επίπεδο. Αυτός είναι και ο λόγος που ζητούσαμε να σπάσουν οι μεγάλες περιφέρειες (Αʼ και Βʼ Αθήνας τουλάχιστον) γιατί εκεί έπαιζε ρόλο το ύψος της εκλογικής δαπάνης (φανερής και κρυφής) και φυσικά, πάντα, η λεγόμενη "αναγνωρισιμότητα". Επί αυτού νομίζω πως δεν χρειάζονται άλλα επιχειρήματα, έχουμε τα διαχρονικά αποτελέσματα σε άπειρες εκλογικές αναμετρήσεις.

Φυσικά, η επιλογή της ανοιχτής κάλπης στην εσωπαραταξιακή διαδικασία, δεν ήταν απαλλαγμένη από τους κινδύνους της εμπλοκής των μηχανισμών, κυρίως. Αλλά εδώ στην προσδοκία όσων τον πρότειναν κυριαρχούσε η ελπίδα ότι θα συμμετείχαν πολλοί περισσότεροι από το απλό άθροισμα των εμπλεκομένων κομμάτων και κινήσεων και αυτό θα ακύρωνε, αν συνέβαινε, την πιθανότητα ελέγχου από το μηχανισμό του ΠΑΣΟΚ, εν προκειμένω. Αν δεν το κατόρθωνε, αυτό θα σήμαινε ότι η εμβέλεια της ΔΠΠ ήταν στο όριο του αθροίσματος των εμπλεκομένων, απλώς και άρα εξ ορισμού καταδικασμένη να αποτύχει.

Στη χτεσινή συνάντηση των 58, πριν τη συζήτηση για το νέο εκλογικό σύστημα στις ευρωεκλογές, είχαμε συζητήσει και το προγραμματικό κείμενο για τις αλλαγές στο πολιτικό σύστημα και προκρίναμε, σε γενικές γραμμές, το γερμανικό εκλογικό σύστημα που έχει μονοεδρικές περιφέρειες και στην ουσία καταργεί την έννοια του σταυρού. Αναφερόταν το εισηγητικό κείμενο του Ν.Α. σε σπάσιμο, έτσι κι αλλιώς, των μεγάλων περιφερειών και τώρα πρέπει να δεχτούμε τη "ΜΕΓΑ-περιφέρεια" που είναι ολόκληρη η επικράτεια.

Είναι άλλοι οι κανόνες και η ισχύς του σταυρού σε μεγάλα σώματα και άλλοι σε μικρά. Άλλοι σε "ειδικά σώματα", όπως τα υποσύνολα των "μελών" των κομμάτων και άλλοι στο γενικό εκλογικό σώμα. Δεν υπάρχει κανόνας πασπαρτού, νομίζω.

Μια έμμεση συνέπεια αυτής της ρύθμισης θα είναι, διαφάνηκε ήδη, ότι θα αποθαρρύνει αξιόλογους ανθρώπους να αναμετρηθούν με αναγνωρίσμους, σε ένα πεδίο, οι κανόνες του οποίου παραπέμπουν στο παλιό καθεστώς της μιντιοκρατίας και των μηχανισμών. Ακόμα και η απλή συμμετοχή υποστήριξης σε ένα ψηφοδέλτιο, σε "χαμηλή" θέση, δεν ευνοείται τώρα καθώς είναι άλλο πράγμα να μπει κάποιος στην 17η, πχ. θέση στην κλειστή λίστα και άλλο να βρεθεί στην 37η, έστω, επειδή η συμμετοχή του δεν υπονοούσε και δεν επεδίωκε το κυνήγι του σταυρού.

Επίσης, και αυτό ήταν μια πιο γενική διαπίστωση, το κυνήγι του σταυρού θα υποβαθμίσει την ευρωπαϊκή διάσταση των εκλογών, αφού θα στρέψει τους υποψηφίους στα άμεσα, "καυτά" προβλήματα της κρίσης και όχι στο μείζον, τώρα, αυτό της ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής, των μεγάλων αλλαγών που χρειάζονται στην ΕΕ.

Πώς αντιμετωπίζεται όλη αυτή η νέα κατάσταση; Φοβάμαι πως έχει πολλές μη ελέγξιμες διαστάσεις, στο βαθμό που οι συνομιλητές δεν μπαίνουν στο διάλογο και στην αναζήτηση διαδικασιών με ίσους όρους. Τα κριτήρια που θα μπορούσαν να τεθούν για τη συμμετοχή στην ευρεία λίστα των 42, όπως και να τα διατυπώσει κανείς, δεν δημιουργούν ένα ασφαλές πλαίσιο για τη δημιουργία μιας συνολικής λίστας 42 προσώπων που να παραπέμπουν σε αυτό που έθεσε ως φιλοδοξία της η πρωτοβουλία των 58, αυτό της ανανέωσης του πολιτικού συστήματος και της υπέρβασης των παραδοσιακών μηχανισμών των κομμάτων. Να δώσει, δηλαδή, χώρο σε αξιόλογους ανθρώπους χωρίς να στρεβλώσει πάλι το πεδίο της δημόσιας κρίσης τους από τους όποιους μηχανισμούς ή την μιντιοκρατία.

Και αυτό εξακολουθεί να είναι ζητούμενο και γίνεται ακόμη πιο δύσκολο με αυτή τη ρύθμιση.