Φταίμε κι εμείς

Μια ιστορία που μου τη διηγήθηκε φίλος: σε κουβέντα με πολιτικό πρόσωπο –το ονοματεπώνυμο και το κόμμα όπου ανήκει δεν έχουν σημασία– τον επέκρινε επειδή συχνά πυκνά λέει πράγματα που ούτε ο ίδιος τα πιστεύει, υπερβάλλει, ενίοτε ψεύδεται, φανατίζει, απλουστεύει σε βαθμό κακουργήματος και γενικά δίνει την εντύπωση ότι απευθύνεται σε ηλίθιους. Και η απάντηση: Καλά όλα αυτά που λες, αλλά εσύ δεν εκλέγεσαι στη Β΄ Αθηνών! Κάπως έτσι τελείωσε και η συζήτηση. Νομίζω όμως ότι εδώ πρέπει να ξεκινήσει μια άλλη. Πιο σημαντική.

Ολοι έχουμε ακούσει το γνωστό αναπάντητο δίλημμα: ποιο είναι πρώτο, το αυγό ή η κότα; Για να το μεταφέρουμε στον χώρο της πολιτικής, θα ξεκινήσουμε με την εξής παρατήρηση: το ερώτημα ποιος φταίει, οι ψηφοφόροι ή οι επίδοξοι ηγέτες τους, είναι μια λογική λαθροχειρία, η οποία περνάει απαρατήρητη, διότι αποκλείει ένα τρίτο ενδεχόμενο: να φταίνε και οι δυο.

Η εκκίνηση για μια ανάλυση του προβλήματος είναι το εξής χαρακτηριστικό της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας: το «τι» επιδιώκουμε, υπερτερεί του «πώς» το επιδιώκουμε. Δηλαδή, αν το ύψιστο ζητούμενο είναι να κερδίσουμε τις εκλογές, το τι κάνουμε για να τις κερδίσουμε περνάει σε δεύτερη μοίρα. Αυτό που επιτείνει την εν λόγω στάση είναι και το πνεύμα της αγωνιστικότητας –ο «νυν υπέρ πάντων αγών»– η οποία αποθαρρύνει την κριτική αυτεπίγνωση, διότι όταν το απόλυτο καλό συγκρούεται με το απόλυτο κακό, δεν είναι η ώρα για τέτοιου είδους εσωστρέφειες. Τούτου δεδομένου, αν οι ψηφοφόροι της Β΄ Αθηνών επιβραβεύουν εκείνους που ψεύδονται, υπερβάλλουν, απλουστεύουν και φανατίζουν, οι υποψήφιοι δεν θα τους χαλάσουν το χατίρι.

Κι αυτό σημαίνει ότι ένα μέρος της ευθύνης βαραίνει κι εμάς. Το μικρότερο όμως, γιατί τα διάφορα πρότυπα συμπεριφοράς τα επιβάλλουν οι γενικώς κρατούντες, όχι μόνο οι πολιτικοί. Κι ας λέει ο βουλευτής που μνημόνευσα στην αρχή. Δηλαδή φταίμε κι εμείς μολονότι θα πρέπει να αναγνωριστούν ελαφρυντικά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, ο εξευτελισμός της πολιτικής. Οχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά σε ολόκληρο τον κόσμο, η αντιπολίτευση τα βάζει με την κυβέρνηση και τούμπαλιν. Είναι απολύτως φυσιολογικό. Αυτό που δεν είναι φυσιολογικό, και εξ όσων γνωρίζω αποτελεί δική μας πατέντα, είναι κάθε μέρα, μα κάθε μέρα, να βλέπουμε στην τηλεόραση το ίδιο μαλλιοτράβηγμα, με εκατέρωθεν ατάκες από τα επικοινωνιακά επιτελεία των κομμάτων που υποτιμούν τη νοημοσύνη μας. Δεν παραβλέπω τη σημασία της πολιτικής αντιπαράθεσης. Χωρίς αυτή δεν υπάρχει δημοκρατία. Ούτε υπαινίσσομαι ότι σε άλλες χώρες δεν υπάρχουν συγκρούσεις. Υπάρχουν και είναι ευδιάκριτες και βαθιές. Απλώς εκεί κυρίως επιχειρηματολογούν, δεν ξεκατινιάζονται σε καθημερινή βάση. Οι δε τηλεοπτικές συζητήσεις, σε αντίθεση με τις καθ’ ημάς, δεν επιλέγουν πρόσωπα που μιλάει ο ένας επάνω στον άλλο, βρίζονται, έτοιμοι να πιαστούν στα χέρια, επειδή αυτά δεν θέλουν να τα βλέπουν στις οθόνες τους οι ψηφοφόροι της δικής τους Β΄ Αθηνών. Τι περιμένεις από ξενέρωτους!

Οσον αφορά την κυβέρνηση και την αξιωματική αντιπολίτευση, αυτό που τους διαφεύγει είναι πόσο οι ίδιοι αμαυρώνουν την εικόνα, την οποία τα επικοινωνιακά επιτελεία τους φιλοτεχνούν. Οι της Νέας Δημοκρατίας προσπαθούν να μας πείσουν ότι θέλουν να αλλάξουν ριζικά και προς το καλύτερο τη χώρα. Σοβαρότητα, ορθολογισμός, «ευρωπαϊκά» στάνταρvτ, εκσυγχρονισμός, αξιοπιστία κοκ. Και για να περάσουν το μήνυμά τους, επιλέγουν ανθρώπους που πριν από εκατό και πάνω χρόνια θα εκτιμούσε τα προσόντα τους ο αείμνηστος Δηλιγιάννης.

Δυστυχώς κάτι ανάλογο, αν όχι χειρότερο, ισχύει και για τον ΣΥΡΙΖΑ. Ονόματα δεν λέμε γιατί όλοι τους ξέρουμε. Κάποτε όμως, μέχρι και οι εχθροί της Αριστεράς παραδέχονταν ότι ο λόγος της, συμφωνούσες δεν συμφωνούσες, ήταν συγκροτημένος, ήταν σοβαρός. Στις μέρες μας τη θέση του έχουν πάρει οι εξυπνακίστικες ατάκες και τα γρυλίσματα. Πώς να μη μελαγχολήσει κανείς με τη σκέψη ότι στο πρόσφατο παρελθόν οι εμβληματικοί αριστεροί ήταν ο Ηλίας Ηλιού, ο Λεωνίδας Κύρκος και ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης;

Τι θα συμβεί στο μέλλον; Οι οιωνοί δεν είναι καλοί. Οι περιστάσεις, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά παντού, δεν ευνοούν τη σοβαρή και νηφάλια συζήτηση. Ολοένα και περισσότερο τα συνθήματα υποκαθιστούν τα επιχειρήματα και η σκέψη γίνεται μονοσύλλαβη και μισαλλόδοξη. Μπορεί να μας ενοχλεί ο Ντόναλντ Τραμπ και να μας κάνει να αισθανόμαστε ανώτεροι, αλλά αυτό δεν μας εμποδίζει να ακολουθούμε τη δική του συνταγή. Η πολιτική στην εποχή του Twitter.

Για να λυθεί ένα πρόβλημα πρέπει πρώτα όχι μόνο να παραδεχθούμε ότι υπάρχει, αλλά επίσης –κι αυτό είναι δυσκολότερο– ότι κατά κανόνα η ευθύνη δεν βαραίνει αποκλειστικά τους αντίπαλούς μας αλλά και εμάς. Διότι σε τελική ανάλυση οι ψηφοφόροι της Β΄ Αθηνών αποφασίζουν ποιος θα τους εκπροσωπήσει